پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی: 4 (3)

دسترسی آزاد مقاله

1 - سبک‌شناسی قصاید ظهیرفاریابی
پروین بخردی سیروس شمیسا عبدالرضا مدرس زاده

ظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شا چکیده کامل

ظهیر فاریابی از شاعران قرن ششم است که در فاریاب (نزدیکی بلخ) زاده شد و پس از مهاجرت به نیشابور و چند شهر دیگر سرانجام در سال 598 ه.ق در تبریز درگذشت. آغاز زندگی ظهیر، همزمان با فتنه غزان بود. غزان بارها بلخ و دیگر شهرهای خراسان از جمله نیشابور را مورد حمله قراردادند. شاید مهاجرت ظهیر به جز کسب علم و ادب، دوری از فتنه‌ها باشد. آن زمان همچنین عصر کشمکش‌ خاندان‌هایی از خوارزمشاهیان، سلاجقه عراق و اتابکان بود. خاندان‌هایی که شکوه و بزرگی غزنویان و یا اقتدار سلجوقیان اول را نداشتند، شاعر برخوردار از صله‌هایی به مانند شاعران پیشین نبود و این موضوع بر شعر او سایه افکنده است. دیوان ظهیر 3790 بیت است که 2292 بیت آن از 81 قصیده است و 1498 بیت از دیگر قالب‌های شعری اوست. این پژوهش با بررسی قصاید از سه دیدگاه زبانی، ادبی و فکری و به روش توصیفی-تحلیلی انجام یافته است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته و نقش بلاغی آن در غزل سعدی
حجت الله بهمنی مطلق

پایه و اساس کلام ادبی هنجارگریزی و شکستن قواعد زبان معیار است. در کلام ادبی جایگاه اجزای کلام را بلاغت تعیین می‌کند. یکی از عناصر زبانی که در ساختار کلام امکان جابه‌جایی بالایی دارد و از این رهگذر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام ادبی شود، ضمیر شخصی پیوسته است. در این پ چکیده کامل

پایه و اساس کلام ادبی هنجارگریزی و شکستن قواعد زبان معیار است. در کلام ادبی جایگاه اجزای کلام را بلاغت تعیین می‌کند. یکی از عناصر زبانی که در ساختار کلام امکان جابه‌جایی بالایی دارد و از این رهگذر می‌تواند زمینه‌ساز شکل‌گیری کلام ادبی شود، ضمیر شخصی پیوسته است. در این پژوهش جابه‌جایی ضمیر شخصی پیوسته در غزل سعدی از دو جنبه مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته‌است؛ یکی جنبه بلاغی و دیگر گونه‌های مختلف جابه&lrm;جایی از نظر پیوستن به اجزای جمله. برای این منظور 627 غزل سعدی مورد بررسی قرار گرفت و از آن میان 530 نمونه شناسایی شد. نتیجه این پژوهش نشان می‌دهد که جابه‌جایی ضمیر پیوسته در غزل سعدی بسامد بالایی دارد و می‌تواند به‌عنوان یک شاخص سبکی شناخته شود. دیگر این که گذشته از ضرورت وزن و موسیقی، انگیزه‌های بلاغی دیگری هم در جابه‌جایی این عنصر زبانی نقش داشته‌است پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - نگاهی سبک شناسانه به تکرار و تداعی در منطقالطیر
مسعود پاکدل منیره محفوظی موسوی

منطق الطیر سرودۀ عطار نیشابوری و یکی از شاهکارهای وزین عرفانی زبان و ادبیات فارسی است. با توجه به اینکه در سبک شناسی توجه به بسامدها بسیار مهم است و بر اساس بسامدهاست که شاخصه‌ها‌ی سبکی یک شاعر یا یک اثر مشخص می‌شود، در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و با هدف نمودن چکیده کامل

منطق الطیر سرودۀ عطار نیشابوری و یکی از شاهکارهای وزین عرفانی زبان و ادبیات فارسی است. با توجه به اینکه در سبک شناسی توجه به بسامدها بسیار مهم است و بر اساس بسامدهاست که شاخصه‌ها‌ی سبکی یک شاعر یا یک اثر مشخص می‌شود، در این پژوهش که با روش تحلیلی- توصیفی و با هدف نمودن بسامدها و دیدگاه جمال شناسانۀ عطار در منطق الطیر انجام پذیرفته، تلاش شده است اهداف و شیوه‌ها‌ی بهره گیری شاعر از تکرار و تداعی مورد واکاوی قرار گیرد. بر اساس یافته‌ها‌ی پژوهش بهره‌گیری از تکرار واج، واژه، جناس، عکس و تداعی معانی را می‌توان یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های سبکِ شعری عطار در منطق الطیر به شمار آورد؛ زیرا بسامدِ بالای تکرار و تداعی بیانگر آن است که شاعر به ذکر پیاپی آن‌ها دل‌بستگی داشته‌است. این تکرارها که هم در لفظ و هم در معنا دیده‌می‌شود، افزون بر زیبایی شعر و دلنشین ساختن موسیقی کلام، سبب برجسته سازی شعر، تاکید شاعر بر اهمیت موضوع و التذاذ ادبی خوانندگان نیز شده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - نقد پست مدرنیستی رمان «پستی» نوشته محمدرضا کاتب
فقیهه دهقان رضا صادقی شهپر

در سال‌های اخیر استفاده از شگردها و مؤلفه‌های داستان‌های پسامدرن یکی از چالش‌های مهم داستان‌نویسان ایرانی بوده است. در پژوهش حاضر رمان پستی اثر محمدرضا کاتب به روش توصیفی-تحلیلی از منظر پست مدرنیسم بررسی‌شده‌است و می‌خواهد به این پرسش‌ها پاسخ دهد که پست مدرنیسم در رمان چکیده کامل

در سال‌های اخیر استفاده از شگردها و مؤلفه‌های داستان‌های پسامدرن یکی از چالش‌های مهم داستان‌نویسان ایرانی بوده است. در پژوهش حاضر رمان پستی اثر محمدرضا کاتب به روش توصیفی-تحلیلی از منظر پست مدرنیسم بررسی‌شده‌است و می‌خواهد به این پرسش‌ها پاسخ دهد که پست مدرنیسم در رمان پستی چگونه و با استفاده از چه مؤلفه‌هایی نمود یافته است؟ آیا می‌شود این رمان را یک رمان پسامدرن به شمار آورد؟ نتایج حاصل از بررسی نشان می‌دهد که بی‌طرحی و بی‌قصگی، عدم انسجام و ترتیب روایی، عدم قطعیت، شخصیت‌پردازی، تعدد روایت، جریان سیال ذهن، سیال بودن زمان و مکان، تناقض، پایان نداشتن داستان و آمیختگی سبک نگارش از شگردهای روایی پسامدرنیستی رمان پستی است. با توجه به ویژگی‌های پسامدرن بازتاب یافته در رمان پستی، می‌توان آن را پسامدرن قلمداد کرد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - فرم شناسی کویر دکترعلی شریعتی در بستر کتاب درسی فارسی 3 متوسطۀ دوم نظری
فضل الله رضایی ارادانی غلامرضا هاتفی اردکانی

کـویـر یکـی از آثـار ادبی- غنایی و درون‌گرای شریعتی به شمارمی‌آید. او در نگارش کویر براساس جـریان سیّال ذهـن، کوشیده‌است تا مَتنی ادبی، جلوه دهد. توصیف‌، احساس‌گرایی، کاربرد صناعات ادبی، از جمله تشبیه، استعاره و تضمین، از ویژگی‌های غالب متن کویر است. او با اشراف به علم چکیده کامل

کـویـر یکـی از آثـار ادبی- غنایی و درون‌گرای شریعتی به شمارمی‌آید. او در نگارش کویر براساس جـریان سیّال ذهـن، کوشیده‌است تا مَتنی ادبی، جلوه دهد. توصیف‌، احساس‌گرایی، کاربرد صناعات ادبی، از جمله تشبیه، استعاره و تضمین، از ویژگی‌های غالب متن کویر است. او با اشراف به علم بیان و بدیع، از صناعات ادبی به شکل تصنّعی استفاده نکرده‌است. این جستار ادبی، با هدف دانش‌افزایی مدرّسان و دبیران، متن درس نهم کتاب فارسی 3، پایۀ دوازدهم متوسطۀ دوم نظری، با عنوان کویر، محور پژوهش قرار گرفته‌است و آن درس را در سه حوزۀ بااهمّیّت زبانی، ادبی و فکری بررسی کرده‌اند. شیوۀ پژوهش در این مقاله، توصیفی همـراه بـا تجزیـه و تحلیل یـافته‌هـای پژوهش، است. علاوه بـر آن، بـه بـررسـی هنـرسـازه‌هـای زبـانـی و ادبـی و آرایش و چیـدمـان منظّم آنهـا، در حـوزه‌هـای متعـدّدی، از قبیـل تاریخ‌نگـاری، تلمیـح‌گـویی، فـرامکانـی و فـرازمـانـی، عامیانه‌نـویسی، واژه و عبارت‌پـردازی و تصـویرپـردازی در ابعاد گوناگون، پرداخته شده‌است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - بررسی تحلیلی سرعت روایت در رمان غریبه در شهر غلامحسین ساعدی براساس نظریه روایت شناسی ژرار ژنت
صدیقه کبری صدقیانی حمیدرضا فرضی ناصر دشت پیما

یکی از عناصرمؤثر در ساختار روایت، عنصر زمان است. در بیشتر روایت‌ها، زمان روایت در مقابل زمان واقعی قرار می‌گیرد و ویژگی روایت کلامی در آن است که زمان به عنوان عنصر اساسی و شاخص بازنمایی حوادث داستان به شمار می‌رود. در میان روایت‌شناسان، ژرار ژنت نظریه‌‌پرداز ساختارگرای چکیده کامل

یکی از عناصرمؤثر در ساختار روایت، عنصر زمان است. در بیشتر روایت‌ها، زمان روایت در مقابل زمان واقعی قرار می‌گیرد و ویژگی روایت کلامی در آن است که زمان به عنوان عنصر اساسی و شاخص بازنمایی حوادث داستان به شمار می‌رود. در میان روایت‌شناسان، ژرار ژنت نظریه‌‌پرداز ساختارگرای فرانسوی جامع‌ترین مباحث را در باب مؤلفه‌های زمان و عوامل مؤثر بر سرعت روایت مطرح کرده است. با توجه به این نکته در پژوهش پیش‌رو، با استفاده از نظریه‌ زمان در روایت ژنت به بررسی این مفهوم و عوامل مؤثر در افزایش یا کاهش سرعت روایت در رمان غریبه در شهر ساعدی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی پرداخته شده است. نتایج این پژوهش، بیانگر این است که در بخش‌های مختلف غریبه در شهر به نسبت حجم اختصاص یافته به متن در مقابل زمان رخداد و کاربرد بیشتر عوامل کاهش دهنده سرعت روایی، رمان دارای شتاب منفی و سرعت روایت کند است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - نقد تطبیقی کهن الگویی سفر دو قهرمان در رمان «وقتی نیچه گریست»
راحله عبداله زاده برزو

این مقاله با روش کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از توصیف و تحلیل، به نقد تطبیقی کهن‌الگوی سفر قهرمان در رمان وقتی نیچه گریست اثر اروین یالوم می‌پردازد. سفر قهرمانی، الگویی با سه مرحلۀ عزیمت، تشرف و بازگشت دارد. نیچه که برای معالجه پای در سفری بیرونی نهاده، درمان ناامیدی پزش چکیده کامل

این مقاله با روش کتابخانه‌ای و با بهره‌گیری از توصیف و تحلیل، به نقد تطبیقی کهن‌الگوی سفر قهرمان در رمان وقتی نیچه گریست اثر اروین یالوم می‌پردازد. سفر قهرمانی، الگویی با سه مرحلۀ عزیمت، تشرف و بازگشت دارد. نیچه که برای معالجه پای در سفری بیرونی نهاده، درمان ناامیدی پزشکش را برعهده می‌گیرد. گره‌های ذهن برویر به یاری آموزه‌های فلسفی و جسارت خودافشایی‌، در سفری درونی گشوده می‌شود و از خلسه، بازمی‌گردد. نیچه با پرهیز از رازگویی، در تشرف متوقف مانده‌است. او با مشاهدۀ بهبودی برویر، با خودافشایی گره‌های ذهن خویش را می‌گشاید و به سلامت از تشرف می‌گذرد. برکتِ نهایی سفر برای هر دو قهرمان، پذیرش سرگذشت ناگزیر خویش است. آنان با بخشش، خدایگون شده و با رغبت، برای بازآفرینی زندگی، یکی به میان جمع و دیگری به خلوت خویش بازمی‌گردند. سفر دو قهرمان با کهن‌الگوی سفر مطابقت کامل دارد. فقط توالی مراحل در برخی قسمت‌ها رعایت نشده است. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات