چرای دام

دسترسی آزاد مقاله

1 - بررسی تاثیر قرق بر ویژگی های پوشش گیاهی مراتع رزبند استان قم
سید مهدی ادنانی علیرضا افتخاری پرویز غلامی حسین توکلی نکو عباس پورمیدانی

10.30495/jrnr.2022.67076.10245

بررسی تغییرات پوشش گیاهی مراتع در فواصل زمانی معین و‌ آگاهی از روند وضعیت آن، یکی از موارد مهم برای برنامه‌ریزی و اعمال مدیریت ‌صحیح بهره‌برداری از مراتع است. تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات برخی ویژگی های پوشش گیاهی در مراتع چرا شده و قرق در منطقه رزبند استان چکیده کامل

بررسی تغییرات پوشش گیاهی مراتع در فواصل زمانی معین و‌ آگاهی از روند وضعیت آن، یکی از موارد مهم برای برنامه‌ریزی و اعمال مدیریت ‌صحیح بهره‌برداری از مراتع است. تحقیق حاضر به منظور بررسی روند تغییرات برخی ویژگی های پوشش گیاهی در مراتع چرا شده و قرق در منطقه رزبند استان قم صورت پذیرفت. اندازه‌گیری پوشش گیاهی در قالب ترانسکت‌های جفتی با فاصله 10 متر از هم انجام شد. هر جفت ترانسکت شامل ۲۰ پلات بود. پلات ها به ابعاد 1×1 متر به فاصله 3 متر از هم و به تعداد 10 عدد بر روی هر ترانسکت قرار گرفت. در نهایت تعداد 240 پلات (120 پلات در داخل و 120 پلات در خارج قرق) مورد ارزیابی قرار گرفت. آنالیز داده ها به وسیله نرم افزار SPSS و بررسی تنوع و غنای گونه ای با استفاده از نرم افزار PAST صورت پذیرفت. از مجموع 8 تیره گیاهی، تعداد 6 تیره دارای اختلاف معنی داری در داخل و خارج قرق بود. انجام قرق در منطقه مورد مطالعه باعث افزایش معنی دار پوشش تاجی فرم های رویشی بوته ای و پهن برگان علفی گردید، درحالی که فرم رویشی گندمیان اختلاف معنی داری نداشت. فرم های زیستی کاموفیت ، همی کریپتوفیت و تروفیت و نیز گونه های گیاهی با کلاس خوشخوراکی I و III پاسخ معنی دار و مثبت به انجام قرق نشان دادند. آزمون t برای شاخص های تنوع و غنای گونه ای نشان داد، شاخص تنوع سیمپسون و شانون وینر و نیز شاخص غنای مارگالف دارای تفاوت معنی دار می باشد. این امر در حالی است که شاخص غنای منهینیک و شاخص یکنواختی تفاوت معنی داری در داخل و خارج قرق نداشت. همچنین آنالیز RDA به منظور بررسی تاثیر قرق بر کل گونه های گیاهی موجود در پلات ها نشان داد قرق بر پوشش گیاهی اثر معنی دار داشته است (29/66 = F، 0/001 = P). نتایج این تحقیق بیانگر این مطلب بود که قرق کوتاه مدت می تواند شرایط را برای بازسازی و تجدید شادابی گونه هایی نظیر Bufonia macrocarpa و Artemisia sieberi در مراتع مناطق خشک مانند رزبند قم فراهم سازد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان در دو عرصه تحت چرا و قرق در منطقه شفت، گیلان
ناصر نوروزی‌هارونی ضیاء الدین باده یان

این مطالعه با هدف بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان در دو عرصه تحت چرا و قرق (7 سال) در محدوده شهرستان شفت، استان گیلان انجام شد. در هر یک از دو منطقه 30 قطعه نمونه دایره ای شکل به روش سیستماتیک- تصادفی هر یک به مساحت 1000 مترمربع پیاده و نوع گونه‌های درخت چکیده کامل

این مطالعه با هدف بررسی فلور، شکل زیستی و پراکنش جغرافیایی گیاهان در دو عرصه تحت چرا و قرق (7 سال) در محدوده شهرستان شفت، استان گیلان انجام شد. در هر یک از دو منطقه 30 قطعه نمونه دایره ای شکل به روش سیستماتیک- تصادفی هر یک به مساحت 1000 مترمربع پیاده و نوع گونه‌های درختی و درختچه ای شناسایی و نمونه‌برداری از گونه های علفی انجام شد. در مجموع 57 گونه متعلق به 35 خانواده در منطقه قرق شده و 55 گونه از 33 خانواده در منطقه تحت چرا شناسایی شدند. در منطقه حفاظت‌شده خانواده Rosaceae و در منطقه تحت چرا خانواده Asteraceae بیشترین تعداد از گونه ها را به خود اختصاص دادند. بررسی طیف جغرافیایی رستنی ها نشان داد که عناصر رویشی ناحیه اروپا-سیبری در منطقه قرق شده با 12 گونه و در منطقه خارج از مرز حفاظت با 14 گونه غالب بودند. در بررسی طیف زیستی مشخص شد که همی کریپتویت ها با در برگرفتن 87/50 درصد در منطقه قرق و 49 درصد در منطقه تحت چرا، شکل زیستی غالب در منطقه هستند، در حالی که کامفیت ها و ژئوفیت ها با درصد فراوانی کمتر در این مناطق حضور داشتند. برنامه‌ریزی مدون و استفاده بهینه از پوشش گیاهی برای چرای دام نیازمند مدیریت چرا است تا با اجرای مطالعات گسترده‌تر امکان ارزیابی مستمر پوشش گیاهی به‌منظور احیاء و بازسازی این زیست بوم ها فراهم شود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - نقش حفاظت بر ویژگی‌های کمی و کیفی گونه آوری (Quercus macranthera C. A. Mey) در جنگل‌های رودبار استان گیلان
علی نقی صدیقی چافجیری ایرج حسن زاد ناورودی کامبیز طاهری آبکنار حسن پوربابائی

10.22034/jest.2018.20080.2922

زمینه و هدف: گونه اوری در ارتفاعات فوقانی مناطق جنگلی در شمال ایران گسترش دارد و در حفظ خاک و نفوذ آب نقش مؤثری را ایفا می کند. بزرگ ترین مشکل در این مناطق چرای دام و حضور جنگل نشینان است. هدف از این پژوهش، بررسی نقش حفاظت بر ویژگی های کمی و کیفی گونه اوری در جنگل های ر چکیده کامل

زمینه و هدف: گونه اوری در ارتفاعات فوقانی مناطق جنگلی در شمال ایران گسترش دارد و در حفظ خاک و نفوذ آب نقش مؤثری را ایفا می کند. بزرگ ترین مشکل در این مناطق چرای دام و حضور جنگل نشینان است. هدف از این پژوهش، بررسی نقش حفاظت بر ویژگی های کمی و کیفی گونه اوری در جنگل های رودبار استان گیلان بود. روش بررسی: در مجموع 40 قطعه نمونه 1000 متر مربعی (20 قطعه نمونه در منطقه حفاظت شده و 20 قطعه نمونه در منطقه حفاظت نشده) به روش تصادفی- سیستماتیک و با استفاده از شبکه آماربرداری 100 × 100 متر در خرداد 1394 برداشت شدند. در هر قطعه تعداد و نوع گونه های درختی و درختچه ای و همچنین قطر برابر سینه، ارتفاع گیاه، وضعیت تاج و کیفیت تنه پایه های اوری اندازه گیری شدند. همچنین، به منظور بررسی وضعیت زادآوری از یک میکروپلات 100 متر مربعی در مرکز هر قطعه نمونه استفاده شد. یافته ها: نتایج نشان داد که تعداد درختان در هکتار، میانگین قطر برابر سینه، مجموع سطح مقطع برابر سینه، ارتفاع درختان، حجم و زادآوری گونه اوری در منطقه حفاظت شده به صورت معنی داری بیش تر از منطقه حفاظت نشده است. سایر گونه های درختی اختلافی بین دو منطقه نداشتند. تراکم گونه های درختچه ای آلوچه (Pronus spinosa)، ولیک (Crataeogus microphylla) و زرشک (Berberis integgerima) در منطقه حفاظت نشده به طور معنی داری بیشتر از منطقه حفاظت شده بود. همچنین، کیفیت تاج و تنه پایه های اوری نیز در منطقه حفاظت شده بهتر از منطقه تخریب شده بود. بررسی طبقات قطری در مثلث ساختار نشان داد که منطقه حفاظت شده در بخش جنگل نامنظم و منطقه تخریب یافته در بخش منظم شده در کم قطر-میان قطر قرار دارد. بحث و نتیجه گیری: با توجه به اینکه درختان اوری نقش مهمی در بخش های فوقانی جنگل دارند، حفظ این گونه ارزش مند و تداوم برنامه های خروج دام و جنگل نشینان از رویشگاه های طبیعی آن ضروری به نظر می رسد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - بررسی اثر کپه‌کاری و قرق بر خصوصیات خاک مراتع (مطالعه موردی: مراتع دارانی علیا، شهرستان تویسرکان، استان همدان)
مریم احمدوند داود اخضری

زمینه و هدف: امروزه نگرانی‌‌های مرتبط با افزایش دام و اثرات مخرب آن از جمله فشرده‌‌سای خاک‌‌، تخریب خاک و فرسایش و آلودگی آب وجود دارد. یکی از راههای رایج جهت احیای مراتع و بازیابی توان آنها کاشت گونههای مرتعی مناسب و سپس قرق میباشد. روش بررسی: برای انجام این پژوهش 10 چکیده کامل

زمینه و هدف: امروزه نگرانی‌‌های مرتبط با افزایش دام و اثرات مخرب آن از جمله فشرده‌‌سای خاک‌‌، تخریب خاک و فرسایش و آلودگی آب وجود دارد. یکی از راههای رایج جهت احیای مراتع و بازیابی توان آنها کاشت گونههای مرتعی مناسب و سپس قرق میباشد. روش بررسی: برای انجام این پژوهش 10 ترانسکت 100 متری به شیوهای که هر ترانسکت با ترانسکت قبلی 50 متر فاصله داشته باشد در نظر گرفته شد. در طول هر ترانسکت 10 پلات 1 در 1 تعیین و در هر پلات یک نمونه 100 گرمی خاک از 3 عمق 0-10، 10-20 و 20-30 سانتی‌متری برداشت گردید. به طور مشابه، به همین تعداد نمونه و مانند منطقه قرق و کپه‌کاری، در عرصه مجاوری که کپه‌کاری نشده و بهعنوان منطقه شاهد در نظر گرفته شده بود، نیز نمونه برداری انجام گردید. نمونه‌ها جهت اندازه‌گیری جرم مخصوص ظاهری، محتوی رطوبت خاک، pH، EC، نیتروژن کل، فسفر کل و کربن آلی خاک به آزمایشگاه منتقل گردیدند. سپس با استفاده از تجزیه واریانس یک‌طرفه در سطح احتمال 05/0 مورد بررسی قرار گرفتند. یافته‌ها: نتایج نشان داد در منطقه چرا شده جرم مخصوص ظاهری، EC، نیتروژن کل، فسفر کل و کربن آلی خاک در سطح معناداری 5 درصد بیشتر از منطقه قرق و کپه‌کاری بوده است اما رطوبت خاک و pH خاک در دو منطقه در هیچ سطحی تفاوت معناداری نداشتند. بحث و نتیجه‌گیری: جرم مخصوص ظاهری با اعمال چرا و لگدکوبی بر اثر فشرده شدن خاک افزایش می‌یابد. هدایت الکتریکی منطقه قرق شده نیز به دلیل افزایش پوشش گیاهی و کاهش تبخیر و تعرق در منطقه قرق کمتر از منطقه چرا شده بود. افزایش میزان نیتروژن، فسفر و کربن آلی خاک در منطقه چرا احتمالا به دلیل جذب آن¬هاتوسط ریشه گونه‌های گیاهی و برگشت این مواد از طریق فضولات دام‌های موجود به لایه‌های سطحی خاک مربوط می‌باشد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - قابلیت دستورالعمل طبقه‌بندی شایستگی مرتع برای چرای گوسفند (مطالعه موردی: مراتع کوهستانی امام‌کندی ارومیه)
جواد معتمدی حسین ارزانی اسماعیل شیدای کرکج

تعیین شایستگی مرتع با استفاده از شرایط محدود کننده روش فائو، به لحاظ تعدد عوامل و اینکه در برخی از موارد نیاز به عملیات آزمایشگاهی و تهیه نقشه دارد، زمان بر بوده و امکان قابلیت کاربرد آن توسط تمامی کارشناسان، وجود ندارد. از اینرو دستورالعمل طبقه بندی شایستگی مرتع برای چکیده کامل

تعیین شایستگی مرتع با استفاده از شرایط محدود کننده روش فائو، به لحاظ تعدد عوامل و اینکه در برخی از موارد نیاز به عملیات آزمایشگاهی و تهیه نقشه دارد، زمان بر بوده و امکان قابلیت کاربرد آن توسط تمامی کارشناسان، وجود ندارد. از اینرو دستورالعمل طبقه بندی شایستگی مرتع برای چرای انواع دام در مناطق مختلف آب و هوایی، از طرف دفتر فنی مرتع پیشنهاد شد. بر اساس دستورالعمل پیشنهادی، شایستگی مرتع برای چرای انواع دام، از تلفیق سه معیار پوشش گیاهی (20 امتیاز)، آب (15 امتیاز) و فرسایش خاک (15 امتیاز) حاصل می شود. جهت ارزیابی قابلیت دستورالعمل ذکر شده در منطقه نیمه خشک، پژوهش حاضر در فصل رویش سال 1396 در مراتع کوهستانی امام کندی ارومیه انجام و نتایج حاصل از تعیین شایستگی تیپ های گیاهی بر مبنای دستورالعمل پیشنهادی با نتایج حاصل از روش شرایط محدود کننده فائو، توسط آزمون غیرپارامتری ویلکاکسون، مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که در روش شرایط محدود کننده فائو، در 83 درصد موارد، معیار تولید علوفه، در 46 درصد، معیار حساسیت خاک به فرسایش، در 11 درصد، معیار منابع آب، به عنوان معیارهای کاهش دهنده شایستگی تیپ های گیاهی می باشند. ولی در دستورالعمل پیشنهادی، تنها حساسیت خاک به فرسایش، سبب کاهش امتیاز شاخص ها و در نتیجه، طبقات شایستگی شده است. نتایج نشان داد که تفاوت معنی داری بین دو روش از نظر طبقات شایستگی نهایی وجود ندارد (P≤0.05)، و بیش از 85 درصد از مراتع منطقه، در دو روش به صورت یکسان طبقه بندی شدند. بنابراین دستورالعمل پیشنهادی، قادر به شناسایی و تفکیک مناطق مستعد و غیرمستعد از نظر چرای گوسفند می باشد و کارایی آن در مقایسه با روش شرایط محدود کننده فائو، با توجه به صرفه جویی در هزینه و سادگی، قابل توجه است. این دستورالعمل، کارشناسان را قادر خواهد ساخت که در هنگام تهیه طرح های مرتعداری چند منظوره (تلفیقی)، با روشی ساده و کاربردی در عرصه، به تناسب استفاده از مراتع جهت چرای دام پی ببرند. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - بررسی اکولوژیکی تغییرات وضعیت مرتع و ارتباط آن با گونه های سمی
کوروش خلعتبری محمدحسن جوری حمیدرضا محرابی

تغییرات شدید ساختار بهره برداری از مراتع باعث دگرگونی پوشش گیاهی مراتع شده است که هجوم گونه های سمی در مناطق عاری از پوشش گیاهان بومی بعنوان نمادی از این تغییرات مطرح است. آگاهی از درجات وضعیت مراتع باعث اتخاذ تصمیم درست مدیریت بهره برداری از مراتع می گردد. به منظور برر چکیده کامل

تغییرات شدید ساختار بهره برداری از مراتع باعث دگرگونی پوشش گیاهی مراتع شده است که هجوم گونه های سمی در مناطق عاری از پوشش گیاهان بومی بعنوان نمادی از این تغییرات مطرح است. آگاهی از درجات وضعیت مراتع باعث اتخاذ تصمیم درست مدیریت بهره برداری از مراتع می گردد. به منظور بررسی روند این تغییرات و ارتباط آن با حضور گونه های سمی، مراتع جواهرده رامسر تحت سه تیمار قرق بلندمدت (30 سال)، کوتاه مدت (7 سال) و منطقه چرایی انتخاب شد. به کمک پیمایش صحرایی اقدام به جمع آوری گونه ها و شناسایی آنها توسط منابع معتبر شد. تعدادی پلات به روش تصادفی در هر سایت به منظور تعیین وضعیت و گرایش انداخته شد. وضعیت مرتع به روش شش فاکتوره و گرایش نیز با استفاده از روش ترازوی گرایش تعیین شد. همچنین به منظور تعیین میزان مصرف گونه های سمی توسط دام، از روش شمارش لقمه استفاده شد. نتایج نشان داده است که در این منطقه 133 گونه متعلق 19 تیره و 56 جنس حضور دارند. همچنین با توجه به وضعیت خوب (قرق بلندمدت)، متوسط (قرق 7 ساله) و ضعیف (تحت چرا)، 39 گونه بصورت سمی بوده است. 46 گونه مورد مصرف دام قرار گرفت که از بین آنها 15 گونه دارای خاصیت سمی بوده اند. بنابراین مطالعه روند وضعیت مرتع در منطقه نشان داده است که در مواقعی که فشار چرایی شدید می گردد و یا اینکه مراتع تحت چرای مداوم قرار دارند، گونه های بومی عرصه را به نفع گونه های مهاجم (که اکثرا غیرخوشخوراک و سمی هستند) خالی می کنند. اما بعضی از گونه های سمی بومی نیز وجود دارند که با توجه به خاستگاه اکولوژیک خود، عرصه عاری از گونه های خوشخوراک را تحت اشغال خود درمی آورند. پرونده مقاله

فهرست مقالات چرای دام

سکوی نشر دانش

پیوندهای سایت

مراکز مرتبط

پشتیبانی

صفحات رسمی