فهرست مقالات موبد

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - خواب و خوابگزاری در شاهنامه
  احمد ذاکری مینا گلستانی
  در فایل اصل مقاله موجود است

  در فایل اصل مقاله موجود است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - بررسی عوامل بازدارندۀ وصال در منظومۀ غنایی ویس و رامین
  یاسمین آقایی مفرد مسعود پاکدل
  یکی از عناصر مهم، جذاب و هیجان انگیز داستان، گره‌افکنی (complication) است. موانع وصال، کلیشه‌ای‌ترین و در عین حال جالب‌ترین گره‌هایی هستند که داستان سرایان نامی به زیبایی هرچه تمام‌تر، از آن بهره برده‌اند. سرایندة منظومۀ غنایی ویس و رامین نیز از زمرۀ این داستان‌سرایان ا چکیده کامل

  یکی از عناصر مهم، جذاب و هیجان انگیز داستان، گره‌افکنی (complication) است. موانع وصال، کلیشه‌ای‌ترین و در عین حال جالب‌ترین گره‌هایی هستند که داستان سرایان نامی به زیبایی هرچه تمام‌تر، از آن بهره برده‌اند. سرایندة منظومۀ غنایی ویس و رامین نیز از زمرۀ این داستان‌سرایان است. این موانع علاوه بر این که به زیبایی داستان می‌افزایند، خواننده و شنونده را به پیگیری ماجرا، ترغیب می‌نمایند و روح او را تشنۀ دانستن می‌سازند؛ به گونه‌ای که تا به مرحلۀ گره‌گشایی (resolution) که اغلب در پایان داستان می‌آید، نرسد؛ سیراب نمی‌شود. ویس در این منظومه، عاشقانی به نام‌های ویرو، موبد شاه و رامین دارد. از آن جا که ویرو به زودی از صحنۀ داستان خارج می‌شود عوامل بازدارندۀ وصال موبد شاه و رامین- که درگسترۀ داستان حضور بیشتری دارند– با مطالعۀ مستقیم داستان و ذکر شواهد شعری، مورد واکاوی قرار می‌گیرند. براساس این پژوهش، عوامل بازدارندۀ وصال برای موبدشاه بیش از رامین است؛ نقش زنان در وصال و هجران عاشق و معشوق بسیار برجسته است و به سبب حمایت ویس و دایه، سرانجام، پیروز این میدان عشق، رامین است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - بررسی سرکشی وزیران و موبدان در شاهنامه با استفاده از داده‌کاوی
  لیلا قربانی قره تپه
  یکی از ویژگی های مشترک بسیاری از شخصیّت های شاهنامه سرکشی ونافرمانی است. دلایل و انگیزه‌های این سرکشی‌ها و نیز فرجام‌ کار سرکشان با یکدیگر تفاوت دارد .در این میان نافرمانی وزیران و موبدان از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که این دو گروه همواره به عنوان عناصر قدرتمند چکیده کامل

  یکی از ویژگی های مشترک بسیاری از شخصیّت های شاهنامه سرکشی ونافرمانی است. دلایل و انگیزه‌های این سرکشی‌ها و نیز فرجام‌ کار سرکشان با یکدیگر تفاوت دارد .در این میان نافرمانی وزیران و موبدان از اهمیّت ویژه‌ای برخوردار است. چرا که این دو گروه همواره به عنوان عناصر قدرتمند و قدرت آفرین جامعه نقش تعییین‌کننده‌ای در امور کشور داشته‌اند. هم چنین با توجّه به اعتقاد تاریخی ایرانیان باستان مبنی بر فریضه‌بودن اطاعت و اهریمنی‌بودن نافرمانی از شاه، این سرکشی‌‌ها در برابر شاه قابل تأمّل می‌نماید. در این مقاله با استفاده از روش داده‌کاوی و استفاده از نرم‌افزار وکا به بررسی آماری جامعة وزیران و موبدان و تحلیل نتایج حاصل از آن پرداخته‌‌ایم. براین‌‌اساس دریافتیم که سرکشی در میان موبدان بیشتر از وزیران وجود داشته و نیز موبدان متمرد خوش‌فرجام‌تر از وزیران نافرمان بوده‌اند. در مقابل اختلاف آماری اندکی میان وزیرانِ مطیع ِخوش‌فرجام و وزیرانِ مطیعِ بدفرجام وجود دارد. و این حاکی از قدرت بالای پیشوایان مذهبی و هم چنین نوعی وزیرستیزی در میان شاهان ایران باستان است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی ( با نگاهی به جایگاه موبد موبدان دوره ساسانیان)
  مالک یعقوبی مقدم ابوالفضل رضوی
  با شکل گیری حکومت ساسانیان و به کارگیری سیاست جدید اتحاد دین و دولت برای نخستین بار در ایران، روحانیون زرتشتی، نه تنها در امور دینی بلکه در ادارۀ امور کشوری و لشکری نقشی بارزی پیدا کردند. بالاترین مقام روحانیون زرتشتی در عصر ساسانی موبدان موبد بود؛ او علاوه بر رسیدگی به چکیده کامل

  با شکل گیری حکومت ساسانیان و به کارگیری سیاست جدید اتحاد دین و دولت برای نخستین بار در ایران، روحانیون زرتشتی، نه تنها در امور دینی بلکه در ادارۀ امور کشوری و لشکری نقشی بارزی پیدا کردند. بالاترین مقام روحانیون زرتشتی در عصر ساسانی موبدان موبد بود؛ او علاوه بر رسیدگی به مسائل دینی به مسائل حقوقی و سیاسی نیز رسیدگی می کرد. یکی از مهمترین و حساس ترین کارکرد موبدان موبد در این عصر، به عنوان نمایندۀ فکری حکومت ساسانیان، نهادینه کردن سیاست تلفیق دین و دولت در حکومت و جامعه و نیز مشروعیت بخشیدن به دولت دینی ساسانیان بود. قاضی القضات در عصر عباسی نیز همانند موبد موبدان عهد ساسانی، در سیاست و جامعه اعمال نفوذ می‌کرد. قاضی القضات در عصر عباسی در ایجاد ثبات و امنیت در قلمرو عباسی و نیز برقراری عدالت و رفع اختلاف ها، کارکردی همانند موبدان موبد در عصر ساسانی داشت. این نوشتار با طرح این سوال اصلی که: میان جایگاه و کارکرد موبد موبدان عصر ساسانی و قاضی القضات عهد عباسی جه نسبتی وجود داشت؟ به بررسی کارکرد و جایگاه قاضی القضات در عصر عباسی می پردازد. دستاورد تحقیق حاکی از این است که قاضی القضات در عصر عباسی همانند موبد موبدان در عصر ساسانی، نه تنها در امور قضایی بلکه در امور سیاسی و اداری جایگاه مهمی داشت، اما مهمترین کارکرد او، مشروعیت بخشیدن به دستگاه خلافت عباسی در مقابل اختلافات مذهبی و تشتت آرای موجود بود. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - مزدک خنیاگر دینی یا اصلاح طلب عصر ساسانی
  دکتر امیر تیمور رفیعی سمیه عباسی
  چکیده چرایی فراز و فرود تمدن ها و دولت های بزرگ یکی از مباحث با اهمیت و بنیادی در مطالعات تاریخی است. جامعه ی زمان ساسانی، یک جامعه محافظه کار اشرافی مبتنی بر نظام جابرانه بود. دولت ساسانی بر دو اصل اساسی وحدت دینی و وحدت سیاسی پایه گذاری شد که با رسمی شدن دین زردشت چکیده کامل

  چکیده چرایی فراز و فرود تمدن ها و دولت های بزرگ یکی از مباحث با اهمیت و بنیادی در مطالعات تاریخی است. جامعه ی زمان ساسانی، یک جامعه محافظه کار اشرافی مبتنی بر نظام جابرانه بود. دولت ساسانی بر دو اصل اساسی وحدت دینی و وحدت سیاسی پایه گذاری شد که با رسمی شدن دین زردشت زمینه زندگی و راه رسم روشنی را در فرهنگ و تمدن آن روزها فراهم کرد، اما با گذشت زمان و نزدیک شدن به افول سلسله ساسانی دین زردشت دستخوش تغییرات بسیاری شد و در نتیجه نخستین جنبشهای فکری برابری خواهانه از سوی مزدک در برابر قدرت حاکم در عصر ساسانیان به وقوع پیوست. این پژوهش در صدد آن است تا یکی از جنبش های اجتماعی-مذهبی ایران پیش از اسلامرا مورد بررسی قرار دهد و کوشش شده روایتی نسبتا قابل قبول از شرایط حاکم براین دوران ارائه کند. نوشتار حاضر این قیام را مورد بررسی قرار داده و بر این مدعا است که، جنبش مزدک، جنبش اجتماعی در لوای مذهب بوده و این آیین پاسخی به بحران‌های اجتماعی-اقتصادی عصر ساسانی بوده است. واژگان کلیدی: سلسله ساسانی، دین زردشت، مزدک، موبدان زردشتی پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - عوامل موثر در ظهور مزدک
  دکتر علاءالدین آذری دکتر امیر تیمور رفیعی سمیه عباسی
  چکیده : ساسانیان آخرین سلسله از دوره ی باستان، دارای مشخصه و مولفه های فرهنگی، تمدنی، سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار در دنیای بعد از خود بوده اند. شاهان ساسانی تلاش کردند تا با همکاری روحانیان زرتشتی، دین زرتشت رادر جامعه ساسانی رسمیت ببخشند، اما با چالش های فراوانی از سوی چکیده کامل

  چکیده : ساسانیان آخرین سلسله از دوره ی باستان، دارای مشخصه و مولفه های فرهنگی، تمدنی، سیاسی و اقتصادی تاثیرگذار در دنیای بعد از خود بوده اند. شاهان ساسانی تلاش کردند تا با همکاری روحانیان زرتشتی، دین زرتشت رادر جامعه ساسانی رسمیت ببخشند، اما با چالش های فراوانی از سوی آیین مانویت، گسترش مسیحیت و رواج باورهای بدعت گذار مانند آیین مزدک روبرو گشتند. باورها و آموزه های مزدک، آخرین مرحله ی بروز بدعت های رایج در جامعه ی ساسانی بود و درست در زمانی رخ داد که پادشاهی ساسانی با بحران های اجتماعی، اقتصادی و دینی در جامعه مواجه بودند. پرسش اصلی این پژوهش این است که چه شرایطی در جامعه ساسانی حاکم بود که سبب ظهور مزدک شد؟ به گواهی تاریخ هر نهضت و جنبش اجتماعی با اوضاع داخلی کشور در زمینه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی مرتبط است و پیدایش جنبش مزدک و وقایع آن ارتباط مستقیمی با اوضاع کشور دارد. قسمت اعظم این مقاله مربوط به شرایط و عوامل ظهور مزدک در جامعه ی ساسانی در سده ی پنجم میلادی است؛ که با شعائر تساوی جویانه خود توانست در آن دوران ظهور کند. موضوع این مقاله عوامل موثر در ظهور مزدک در جامعه ی ساسانی است، که ضمن پرداختن به شرایط اجتماعی، اقتصادی و دینی حاکم بر جامعه ی ساسانی در ظهور آیین و تفکرات مزدک به قیام هایی رخ داده ی پس از اسلام که تفکرات و شعارهای مزدکی را سرلوحه ی جنبش و قیام خود قرار داده بودند، پرداخته است. واژگان کلیدی: مزدک، موبدان زرتشتی، نظام طبقاتی، اسلام، خرمدینان پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - نقد شخصیت ویس از منظر امنیت عاطفی
  علی عشقی سردهی ابوالقاسم امیر احمدی ایرج کیانی
  در ادبیات غنایی فارسی که اساس آن بیشتر بر ناز و دلال زن و نیاز مرد است، دلبستگی‌های عاطفی به خصوص امنیت روانی، جایگاه ویژه ای دارد. ماجرای ویس و رامین از داستان های عاشقانه ای است که در آن شخصیت معشوق از منظر امنیت عاطفی ، به خصوص مدارا با ناکامی قابل توجّه است. شاعر در چکیده کامل

  در ادبیات غنایی فارسی که اساس آن بیشتر بر ناز و دلال زن و نیاز مرد است، دلبستگی‌های عاطفی به خصوص امنیت روانی، جایگاه ویژه ای دارد. ماجرای ویس و رامین از داستان های عاشقانه ای است که در آن شخصیت معشوق از منظر امنیت عاطفی ، به خصوص مدارا با ناکامی قابل توجّه است. شاعر در این داستان عاشقانه به بیان احساسات مربوط به وصال و فراق می پردازد. داستانی که در آن معشوق، در مسیر عشق سختی های زیادی را تحمل می کند و عواطف مختلفی چون غم و شادی،یأس و امید،کین و نفرت و ..در او ایجاد می شود. زمینه ساز بخش عظیمی از این کنش های عاطفی، شاه موبد و رامین هستند. به هر حال رفتارهای عاطفی ویس در برابر این دو، درخور توجه است. یافته های پژوهش نشان می دهد که ویس نسبت به شاه موبد خویشتن دار نیست وعمدتاً در برابر وی خشم و نفرتش را نشان می دهد.زیرا جایی که عشق رنگ و بویی ندارد،صورت منفی خود را در لباس غم،نفرت،کینه، خشم و... نمایان می سازد که سرانجامش مرگ عاطفی است. اما در برابر رامین از شخصیت سالم و بلوغ عاطفی برخوردار است،زیرا آنجا که عشق قلبی در میان باشد گونه ای از کنش روانی- که احساس عاطفی نام دارد- چهره ی مثبت خود را به صورت شادی،رغبت، مهر و ... می نمایاند که نشان از امنیت عاطفی دارد.حتّی وقتی بوی خیانت را حس می کند تسلیم ناکامی ها نمی شود و با کشمکش های عاطفی دست و پنجه نرم می کند تا به وصال محبوب برسد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - «دینِ خُرَّم» در سخنِ فردوسی و پیوندِ آن با کیشِ اسماعیلیِ شاعر
  حمیدرضا اردستانی رستمی
  چکیده دربارۀ ترکیبِ دینِ خُرّم در مصراعی از دیباچۀ داستانِ سیاوخشِ شاهنامه، سخن بسیار گفته اند. نگارنده نیز در جستارِ پیشِ رو، تعبیر و تأویلِ خویش را از این سخن بازگفته است. به باورِ نویسندۀ این جستار، با توجّه به این که فردوسی از اسماعیلیان بوده است و بیش ترِ این گروه چکیده کامل

  چکیده دربارۀ ترکیبِ دینِ خُرّم در مصراعی از دیباچۀ داستانِ سیاوخشِ شاهنامه، سخن بسیار گفته اند. نگارنده نیز در جستارِ پیشِ رو، تعبیر و تأویلِ خویش را از این سخن بازگفته است. به باورِ نویسندۀ این جستار، با توجّه به این که فردوسی از اسماعیلیان بوده است و بیش ترِ این گروهِ باطنی در ایران، پیش از مسلمان شُدَن، بر باورِ خُرّم دینی بودند و خُرّم دینانْ در پیِ استقلالِ ایران از تازیان برآمدند، فردوسی نیز در بیتِ موردِ نظر، خود را شیفتۀ عمل کردِ سیاسی و فرهنگیِ این گروه و پی رَوی کنندۀ راهِ آنان می داند که در پیِ متابعت از ایشان در ایران دوستی، شاهنامه را سروده است تا این درختِ برومند، بارِ خود را بر همۀ ایرانیان بپراکَنَد و آنان را بهره مند سازد. گذشته از این، در دیباچۀ داستانِ سیاوخش، فردوسی از موبدی سخن می گوید کـه این موبد، همه را به سَخُن گویی، خردمندی، نکوخویی، نرم گویی، توجّه به دست آوردِ کـردار و جهانِ دیـگر سفارش می کند. با تـوجّه به متنی کـه از شخصی اسماعیلی مذهب (که پیش از آن خُرّم دین بوده) به جا مانده است و تطبیقِ آن با کلامِ موبد در شعرِ فردوسی، این موبدْ نیز باید شخصیّتی خُرّم دینی بوده باشد. برخی اندیشه هایِ مانوی نیز در سخنِ موبد هست که آن نیز پیوندِ او را با اندیشه هایِ خُرّم دینی نشان می دهد؛ زیرا ریشۀ اندیشه هایِ خُرّم دینی در کیشِ مزدکیان بوده است و آنان نیز در باورهایِ مذهبی، با مانویان پیوند داشته اند؛ پس با توجّه به مذهبِ اسماعیلیِ فردوسی و پیوندِ اسماعیلیّه بـا خُرّم دینان و همین طور وجودِ سخنانِ موبد با درون مایه هایِ خُرّم دینی، می توان بر آن شد که ماندن بر دینِ خُرّم در سخنِ فردوسی، احتمالاً تأییدِ برخی باورهایِ دینیِ خُرّم دینان (آن چه متناسب با عقایدِ اسماعیلیّه بوده است) و به ویژه پی رَوی از روی کردِ فرهنگیِ آنان است که به سراییدنِ شاهنامه انجامیده است. پرونده مقاله