• فهرست مقالات برنامه‌ریزی توسعه

      • دسترسی آزاد مقاله

        1 - مؤلفه‌های پایداری اجتماعی در برنامه‌های توسعه ایران
        ساجده واعظ زاده اسدالله نقدی علی ایاسه
        پایداری اجتماعی یکی از مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار است که از دهه 1960 به بعد در برنامه‌های توسعه کشورهای مختلف وارد شد اما به دلیل عدم اجماع بر سر مؤلفه‌ها و جایگاه آن در میان سایر اجزاء توسعه پایدار در عمل به گونه‌های بسیار متفاوتی با آن برخورد شده است. در این مطالعه چکیده کامل
        پایداری اجتماعی یکی از مفاهیم مرتبط با توسعه پایدار است که از دهه 1960 به بعد در برنامه‌های توسعه کشورهای مختلف وارد شد اما به دلیل عدم اجماع بر سر مؤلفه‌ها و جایگاه آن در میان سایر اجزاء توسعه پایدار در عمل به گونه‌های بسیار متفاوتی با آن برخورد شده است. در این مطالعه شاخص‌های پایداری اجتماعی در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه ایران به روش تحلیل محتوا و در چارچوب نظریه‌های جامعه‌شناسی بررسی شدند. علاوه بر این، وضعیت گروه‌های هدف در برنامه‌های توسعه و نوع سیاست‌گذاری در رابطه با آن‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت. بر اساس یافته‌های پژوهش، رویکرد غالب در برنامه‌های چهارم و پنجم توسعه ایران، رویکرد نیازهای اساسی است که نیازهایی مانند اشتغال، بهداشت، مسکن و تغذیه را دربرمیگیرد. به‌عنوان گروه‌های هدف، روستائیان بیشترین توجه را در هر دو برنامه به خود جلب نموده‌اند، سپس اقشار کم‌درآمد و در رده بعد زنان، به‌ویژه زنان سرپرست خانوار قرار دارند. حاشیه‌نشینان، کارگران، جوانان، کودکان و سالمندان به ترتیب از دیگر گروه‌های مهم هدف هستند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        2 - مدل برنامه ریزی پویا تک مرحله‌ای توسعه شبکه انتقال در بازار برق رقابتی
        حمید گرجی پور مجتبی نجفی نقی مودبی پیرکلاهچاهی
        برنامه ریزی توسعه انتقال معمولا با هدف سرمایه گذاری بر تقویت و یا نوسازی تجهیزات شبکه برق انجام می شود. در این برنامه ریزی کوتاه و یا میان مدت، نرخ رشد سالیانه بار شبکه باید برای برقراری امنیت، پایداری و قابلیت اطمینان تامین شود. در بازار برق رقابتی، توسعه دهندگان می تو چکیده کامل
        برنامه ریزی توسعه انتقال معمولا با هدف سرمایه گذاری بر تقویت و یا نوسازی تجهیزات شبکه برق انجام می شود. در این برنامه ریزی کوتاه و یا میان مدت، نرخ رشد سالیانه بار شبکه باید برای برقراری امنیت، پایداری و قابلیت اطمینان تامین شود. در بازار برق رقابتی، توسعه دهندگان می توانند رفتار بازار برق را در برنامه ریزی توسعه انتقال برای مدیریت پرشدگی خطوط شبکه لحاظ نمایند. در مدل های پیشین برنامه ریزی توسعه انتقال، قیمت گذاری حاشیه محلی هر باس شبکه با استفاده از پخش بار محاسبه می شد. سپس بر اساس این قیمت گذاری ها، برنامه ریزی توسعه انتقال اجرا می شد. اما در این مدل ها وابستگی قیمت گذاری حاشیه محلی به تغییرات پیکربندی شبکه انتقال لحاظ نمی شد؛ در صورتی که تغییر آرایش شبکه انتقال می تواند قیمت و فرآیند انتقال برق به یک باس را تغییر دهد. بنابراین باید گفت که قیمت گذاری حاشیه محلی در زمان اجرای برنامه ریزی توسعه انتقال، ثابت نیست و باید به صورت دینامیکی در مدل در نظر گرفته شود. در این مقاله وابستگی دینامیکی قیمت گذاری حاشیه محلی به تغییر آرایش شبکه انتقال و پیشامدهای ناگهانی در شبکه مدل شده است. این مدل به صورت برنامه ریزی خطی عدد صحیح تک مرحله ای درآمده است و با ادغام نرم افزارهای YALMIP و MOSEK حل شده است. مدل پیشنهادی به واقعیت نزدیک تر است، هرچند زمان محاسبات بیشتری نیاز دارد. منظور از مدل تک مرحله ای، محاسبه همزمان قیمت گذاری حاشیه محلی و برنامه ریزی توسعه است. این مدل به شبکه 6 باس گارور و شبکه 24 باس IEEE اعمال شده است. اثرات مربوط به نرخ بهره، نسبت بار به ظرفیت تولید، نرخ رشد بار در مدل برنامه ریزی توسعه خطوط مورد تحلیل و بررسی قرار داده شده است. مدل مبتنی بر پیشامدهای ناگهانی با در نظرگیری خرابی خطوط انتقال ارائه شده است و راه کاری مقاوم و قابل اعتماد ارائه شده است که امنیت شبکه را در دسته پیشامدهای احتمالی از پیش تعیین شده تضمین می کند. این مدل پرهزینه تر اما منعطف تر از مدل های پیشین است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        3 - مقایسه معیار قطعی N–1 و معیار احتمالاتی قطع بار در برنامه‌ریزی توسعه شبکه انتقال
        محمدهادی کریمی مهدی احسان فرامرز فقیهی
        قابلیت اطمینان سیستم انتقال یک موضوع مهم در مسئله برنامه‌ریزی توسعه شبکه انتقال(TNEP) است. اکثر مقالات و تحقیقات در مورد TNEP از معیار امنیت N-1 برای فرمول‌بندی قابلیت اطمینان سیستم انتقال استفاده می‌کنند، در حالی که تعداد کمی از آنها شاخص بارزدایی (LS) برای برآورده کرد چکیده کامل
        قابلیت اطمینان سیستم انتقال یک موضوع مهم در مسئله برنامه‌ریزی توسعه شبکه انتقال(TNEP) است. اکثر مقالات و تحقیقات در مورد TNEP از معیار امنیت N-1 برای فرمول‌بندی قابلیت اطمینان سیستم انتقال استفاده می‌کنند، در حالی که تعداد کمی از آنها شاخص بارزدایی (LS) برای برآورده کردن قابلیت اطمینان مورد نیاز مصرف‌کنندگان را در نظر گرفته‌اند. بنابراین، یک ارزیابی اقتصادی برای روشن شدن اینکه کدام یک از این معیارهای قابلیت اطمینان برای مطالعات برنامه‌ریزی توسعه انتقال مناسب‌تر است، ضروری است. در این مقاله سعی شده است این شاخص های قابلیت اطمینان با یکدیگر مقایسه شده و نشان داده شود که کدام یک از آنها برای برنامه‌ریزی توسعه یک سیستم انتقال اقتصادی‌تر هستند. هدف این است که بین هزینه‌های توسعه خطوط انتقال و پست‌ها، تلفات شبکه و قابلیت اطمینان سیستم با در نظر گرفتن هزینه‌های نگهداری و تعمیر و همچنین هزینه جایگزینی خطوط فرسوده، مصالحه ایجاد شود. برای فرمول‌بندی قابلیت اطمینان شبکه، ابتدا معیار امنیت قطعی N-1 به کار گرفته شده و نتایج مورد بحث قرار گرفته است، سپس معیار N-1 با شاخص قابلیت اطمینان احتمالی بارزدایی در فرمول TNEP جایگزین شد و نتایج با نتایج مدل اول مقایسه شده است. هر دو مدل TNEP روی شبکه 6 باس معروف Garver و سیستم تست 24 باس IEEE RTS تست شده اند. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        4 - وضعیت توسعه اجتماعی دربرنامه های توسعه ایران با تاکید برشاخص‌های اجتماعی توسعه پایدار شهری
        ساجده واعظ زاده علی ایاسه
        توسعه پایدار شهری متأثر از عوامل متعددی است که یکی از آن‌ها سیاست‌های کلان بالادستی ازجمله برنامه‌های توسعه 5 ساله کشور است. با توجه به انتقاداتی که به این برنامه‌ها وارد است در این مقاله این هدف دنبال می‌شود که اساساً چه مبانی نظری در پشت برنامه‌های توسعه در ایران وجود چکیده کامل
        توسعه پایدار شهری متأثر از عوامل متعددی است که یکی از آن‌ها سیاست‌های کلان بالادستی ازجمله برنامه‌های توسعه 5 ساله کشور است. با توجه به انتقاداتی که به این برنامه‌ها وارد است در این مقاله این هدف دنبال می‌شود که اساساً چه مبانی نظری در پشت برنامه‌های توسعه در ایران وجود دارد که مانع از تحقق اهداف آن می‌گردد. برای دست‌یافتن به پاسخ این پرسش، در مقاله حاضر نظریه دولت در باب توسعه اجتماعی و پیامدهای آن برای توسعه شهری پایدار بررسی‌شده است. روش انجام پژوهش تحلیل محتواست و داده‌های موردنیاز به شیوه اسنادی جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش را برنامه‌های چهارم تا ششم توسعه تشکیل می‌دهند و موادی از برنامه‌های مذکور به‌صورت تمام شماری به‌عنوان نمونه انتخاب‌شده‌اند که حاوی اشاراتی به توسعه اجتماعی بوده‌اند. نتایج بررسی نشان می‌دهند که توسعه اجتماعی در اندیشه دولتمردان کشور محدود به تأمین برخی از نیازهای اولیه است. همچنین مواد مندرج در این برنامه‌ها بسیاری از مؤلفه‌های اصلی توسعه پایدار شهری مانند مشارکت اجتماعی، تنوع فرهنگی و اقلیت‌ها و گروه‌های خاص را در بر‌نمی‌گیرند. مزید بر این موارد، کیفی بودن اکثر شاخص‌های توسعه اجتماعی امکان عملیاتی شدن اهداف و سپس ارزیابی عملکرد دولت را در خصوص میزان تحقق اهداف بیان‌شده سلب نموده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        5 - وضعیت توسعه اجتماعی در برنامه‌های توسعه ایران با تاکید برشاخص‌های اجتماعی توسعه پایدار شهری
        ساجده واعظ زاده علی ایاسه
        توسعه پایدار شهری متأثر از عوامل متعددی است که یکی از آن‌ها سیاست‌های کلان بالادستی ازجمله برنامه‌های توسعه 5 ساله کشور است. با توجه به انتقاداتی که به این برنامه‌ها وارد است در این مقاله این هدف دنبال می‌شود که اساساً چه مبانی نظری در پشت برنامه‌های توسعه در ایران وجود چکیده کامل
        توسعه پایدار شهری متأثر از عوامل متعددی است که یکی از آن‌ها سیاست‌های کلان بالادستی ازجمله برنامه‌های توسعه 5 ساله کشور است. با توجه به انتقاداتی که به این برنامه‌ها وارد است در این مقاله این هدف دنبال می‌شود که اساساً چه مبانی نظری در پشت برنامه‌های توسعه در ایران وجود دارد که مانع از تحقق اهداف آن می‌گردد. برای دست‌یافتن به پاسخ این پرسش، در مقاله حاضر نظریه دولت در باب توسعه اجتماعی و پیامدهای آن برای توسعه شهری پایدار بررسی‌شده است. روش انجام پژوهش تحلیل محتواست و داده‌های موردنیاز به شیوه اسنادی جمع آوری شده است. جامعه آماری پژوهش را برنامه‌های چهارم تا ششم توسعه تشکیل می‌دهند و موادی از برنامه‌های مذکور به‌صورت تمام شماری به‌عنوان نمونه انتخاب‌شده‌اند که حاوی اشاراتی به توسعه اجتماعی بوده‌اند. نتایج بررسی نشان می‌دهند که توسعه اجتماعی در اندیشه دولتمردان کشور محدود به تأمین برخی از نیازهای اولیه است. همچنین مواد مندرج در این برنامه‌ها بسیاری از مؤلفه‌های اصلی توسعه پایدار شهری مانند مشارکت اجتماعی، تنوع فرهنگی و اقلیت‌ها و گروه‌های خاص را در بر‌نمی‌گیرند. مزید بر این موارد، کیفی بودن اکثر شاخص‌های توسعه اجتماعی امکان عملیاتی شدن اهداف و سپس ارزیابی عملکرد دولت را در خصوص میزان تحقق اهداف بیان‌شده سلب نموده است. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        6 - بررسی مدیریت مشارکتی در برنامه‌ریزی توسعه جوامع روستایی و عشایری» با تکیه بر تجاربی از ایران
        شهره تاج ناهید نقی زاده
        تجربه بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما نشان می‌دهد که کاستی‌های مدیریت متمرکز دولتی در برنامه‌ریزی‌های توسعه به چالش کشیده شده است (فکری ارشاد، 1384). بسیاری از صاحبنظران نیز علت ناکامی طرح‌های توسعه‌ای را، بی‌توجهی دولت‌ها نسبت به دخیل کردن و نادیده گرفتن چکیده کامل
        تجربه بسیاری از کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما نشان می‌دهد که کاستی‌های مدیریت متمرکز دولتی در برنامه‌ریزی‌های توسعه به چالش کشیده شده است (فکری ارشاد، 1384). بسیاری از صاحبنظران نیز علت ناکامی طرح‌های توسعه‌ای را، بی‌توجهی دولت‌ها نسبت به دخیل کردن و نادیده گرفتن جوامع محلی، در طرح‌ها و برنامه‌های مربوط به آنها می‌دانند (کاظمی، 1386). لذا با اجرای طرح‌هایی با رویکردهای مشارکتی و قبول نقش فاعلی جوامع محلی در برنامه‌های توسعه, مسئولیت ایجاد دگرگونی در محیط، را از عناصر خارجی سلب و اجرای اصلاحات را در گرو فعالیت عناصر درونی قرار داده‌اند (فکری ارشاد، 1384). هدف این پژوهش بررسی دو طرح توسعه مشارکتی ، در بین جوامع روستایی و عشایری است از طریق بررسی: 1- مبانی فکری و هدف‌ها؛ 2- رویکردهای مشارکتی بکار گرفته شده در جلب مشارکت مردمی؛ 3- چگونگی سازماندهی تشکل‌های محلی؛ 4- برخورداری تشکل‌ها از قدرت و اختیار در مدیریت امور مربوط به خود؛ 5- تغییر نگرش گروه‌ها و اثرگذاری در برنامه‌ها و سیاست‌ها؛ 6- تحلیل SWOT طرح‌ها، دستاوردها و درسهای آموخته از آنها و، 7- ارائه پیشنهادها و راهکارهایی جهت بکارگیری الگوئی از مدیریت مشارکتی در برنامه‌ریزی توسعه جوامع محلی. پژوهش با استفاده از روش تحقیق توصیفی‌ و مطالعات موردی زمینه‌ای با جمع‌آوری اسناد کتابخانه‌ای و پیمایش‌ میدانی در دو مطالعه موردی و به طور جداگانه با سه گروه هدفِ زیر انحام گرفته است: 1- جوامع محلی (روستایی و عشایری)، 2- گروه‌ دولتی، و 3- گروه غیردولتی. در مطالعات میدانی تحقیق مصاحبه‌‌هایی با استفاده از پرسشنامه باز طراحی شده، انجام و نتایج یافته‌ها استخراج، جمع‌بندی و تحلیل شده است. در نهایت نتایج دو مطالعه موردی بطور مقایسه‌ای مورد تحلیل قرار گرفته است. نتیجه بررسی‌های پژوهش، ارائه پیشنهادها و راهکارها و خلاصه‌ای از بکارگیری فرآیند مدیریت مشارکتی است. سرفصل اهم پیشنهادها عبارتند از: 1- انسجام اجتماعی 2- ظرفیت‌سازی و توانمندسازی 3- تغییر در قوانین و مقررات (ساختاری‌ـ مدیریتی)، 4- تغییر در قوانین و مقررات (اداری‌ـ مالی) 5- نقش‌ها و وظایف، 6- نکات کلیدی در بکارگیری مدیریت مشارکتی و 7- اصول اخلاقی می‌باشد. پرونده مقاله
      • دسترسی آزاد مقاله

        7 - بررسی اثرات جمعیتی برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی (1383ـ1327) بر توزیع، سلسله مراتب و اندازه جمعیت شهری ایران
        حسین جوادخانی
        روند رو به رشد شهرنشینی، در دهه‌های اخیر، همگام با مهاجرت‌های شدید روستاـ شهری، و همزمان با سیر تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و منطقه‌ای، از مهم‌ترین عرامل توسعه نامتوازن نظام شهری و شهرنشینی در ایران شده است. از سوی دیگر، توزیع شهرها، و به تبع آن تمرکز جمعیت و سلسله م چکیده کامل
        روند رو به رشد شهرنشینی، در دهه‌های اخیر، همگام با مهاجرت‌های شدید روستاـ شهری، و همزمان با سیر تحولات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و منطقه‌ای، از مهم‌ترین عرامل توسعه نامتوازن نظام شهری و شهرنشینی در ایران شده است. از سوی دیگر، توزیع شهرها، و به تبع آن تمرکز جمعیت و سلسله مراتب شهری در کشور ما، همسانی و مشابهت زیادی ندارد. آغاز این ناهمسانی از برنامه‌های عمرانی پنج ساله کشور که در سال‌های قبل از انقلاب در جهت قطبی کردن مناطق جمعیتی کشور و سیاست‌های بعد از انقلاب اجرا شده است، متأثر می‌باشد. هدف اصلی مطالعه بررسی روند تغییرات اندازه توزیع جمعیت در سلسله مراتب شهری ایران طی چهار دهه اخیر با توجه به تاثیر جمعیتی برنامه‌های توسعه اقتصادی اجتماعی پنج ساله کشور در رشد شهری می‌باشد. برای تعیین سلسله مراتب شهری از نظریه رتبه ـ اندازه که توسط جورج زیپف1 معرفی شده استفاده می‌شود؛ تعیین جمعیت مطلوب شهری برای توسعه پایدار طبق قانون رتبه ـ اندازه با استفاده از پرونده (URBINDEX) در بسته نرم‌افزاری (PAS2 هدف نهایی مقاله می‌باشد. نتایج اولیه نشان می‌دهد که جمعیت شهر اول تهران چند برابر شهر دوم، سوم و چهارم می‌باشد و حتی از مجموع چهار شهر اول نیز بیشتر است و تمرکز در شهرهای بزرگ‌تر نسبت به شهرهای میانه بیشتر است. توزیع سلسله مراتب بین 10 شهر اول نامتوازن است؛ با برنامه‌ریزی مناسب از متغیرهای جمعیتی می‌توان به جای نقش تاثیرپذیر و انفعالی، نقش فعال و مؤثر در تاثیرگذاری بر ماهیت توسعه استفاده نمود پرونده مقاله