چارچوب برنامه‌ریزی توسعه سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهرها مورد مطالعه: کلانشهر تهران
معصومه امانی
1
(
گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران
)
فرهاد عزیزپور
2
(
گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
)
اصغر طهماسبی
3
(
گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.
)
کلید واژه: پارادایم‌ها و نظریه‌های توسعه, چارچوب برنامه‌ریزی توسعه, برنامه‌ریزی توسعه محلی پایدار روستاهای پیرامون کلانشهری,
چکیده مقاله :
روند شتابان شهرنشینی، منجر به تغییر و تحول در ابعاد مختلف سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهرها شده است. واکنش مناسب به این وضعیت، الگوی برنامه‌ریزی خاصی را می‌طلبد. پژوهش حاضر با هدف تدوین چارچوب برنامه‌ریزی توسعه سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهرها است که با روش‌شناسی تفسیری و روش تحقیق کیفی انجام گرفت. نظریه‌ها، رویکردها و مدلهای توسعه روستایی، تجربه‌های مطالعاتی و اجرایی مرتبط جهانی و روستاییان روستاهای پیرامون شهر تهران منابع اصلی جمع‌آوری داده‌ها هستند. در این ارتباط، 74 مقاله مربوط به نظریه‌های توسعه، برنامه‌ریزی روستایی و 39 تجربه جهانی به ترتیب با روش نمونه‌گیری هدفمند و روش پژوهش موردی انتخاب شدند. مشارکت کنندگان در بخش مصاحبه‌های نیمه ساختمند، مدیران و کارشناسان محلی توسعه روستایی از 17 روستا و 5 دستگاه اجرایی بودند که با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه نیمه ساختمند با مشارکت کنندگان در 17 روستا و 5 دستگاه اجرایی (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل حریم شهری تهران، فرمانداری و شهرداری) به ترتیب با 34 و 15 نفر به اشباع نظری رسید. برای تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل محتوای کیفی و فراترکیب و برای اعتبار‌پذیری یافته‌ها از روش ضریب هولستی استفاده شد. یافته‌های پژوهش، این نتیجه را حاصل نمود که؛ برای برنامه‌ریزی این روستاهای پیرامون کلانشهری(تهران) باید بر بستر گفتمان فرانوگرایی برنامه‌ای نو ارایه کنیم. این برنامه دارای چارچوب مفهومی مبتنی بر اصولی خاص است. محیط گرایی، زمینه گرایی، توسعه فعالیت‌های اقتصاد محلی و زنجیره تامین محصولات و یکپارچگی فضایی بعنوان اصول محتوایی و کثرت‌گرایی، کنشگر-شبکه، مشارکت، حکمروایی مطلوب و انعطاف‌پذیری بعنوان اصول رویه‌ای (فرایندی) چارچوب مفهومی این برنامه تحت عنوان برنامه‌ریزی توسعه محلی پایدار روستاهای پیرامون کلانشهری (تهران) را شکل داده‌اند. این اصول جهت‌دهنده برای تدوین چارچوب عملی (تعریف، ماهیت، مقیاس، اهداف، شرح خدمات و ... ) این برنامه است.
چکیده انگلیسی :
The rapid process of urbanization has led to multi-dimensional changes in the rural areas around the metropolises, the appropriate response to these changes requires a special planning model. Present research was conducted with the aim of compiling a planning model for the development of rural settlements around Tehran metropolis with an interpretive approach and qualitative method. Research data was collected by analyzing development planning paradigms, theories, approaches and strategies of rural development and planning projects of the development of rural settlements around the metropolis and semi-structured interviews. 74 articles related to paradigms and theories of rural development and 39 development documents of villages around metropolises were selected by purposeful sampling method and case study method, respectively. The participants in the interviews were managers and local experts of rural development from 17 villages and 5 executive bodies who were selected using the multi-stage cluster sampling method and targeted sampling. The number of participants in 17 villages and 5 executive bodies reached 34 and 15 people by theoretical saturation respectively. The research collected data were analyzed by using Meta -synthesis and qualitative content analysis. The validity of the findings was done using the Holstein coefficient method.
The findings of the research led to the conclusion that it have been crated a new program based on discourse of postmodernism for rural settlements around Tehran metropolis. This program has a conceptual framework with certain principles. This principles are divided into two categories: procedural and substantive. Substantive principles include of environmentalism, conceptualism, development of local economy activities and product supply chain, and spatial integration. Procedural principles include of Pluralism, activist-network, participation, optimal governance and flexibility. These are guidelines for formulating a practical framework (definition, nature, scale, goals, description of services, etc.) of the sustainable local development program for the rural settlement around Tehran metropolis.
_||_
