چارچوب برنامه‌ریزی توسعه سکونتگاه‌های روستایی پیرامون کلانشهرها مورد مطالعه: کلانشهر تهران

الموضوعات : فصلنامه علمی برنامه ریزی منطقه ای

معصومه امانی ¹ , فرهاد عزیزپور ² , اصغر طهماسبی ³

1 - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران
2 - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - گروه جغرافیای انسانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 04 الأحد , جمادى الثانية, 1445 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 17 الأحد , ذو الحجة, 1445

الکلمات المفتاحية: پارادایم‌ها و نظریه‌های توسعه, چارچوب برنامه‌ریزی توسعه, برنامه‌ریزی توسعه محلی پایدار روستاهای پیرامون کلانشهری,

ملخص المقالة :

روند شتابان شهرنشینی، منجر به تغییر و تحول در ابعاد مختلف سکونتگاههای روستایی پیرامون کلانشهرها شده است. واکنش مناسب به این وضعیت، الگوی برنامه‌ریزی خاصی را می‌طلبد. پژوهش حاضر با هدف تدوین چارچوب برنامه‌ریزی توسعه سکونتگاه‌های روستایی پیرامون کلانشهرها است که با روش‌شناسی تفسیری و روش تحقیق کیفی انجام گرفت. نظریه‌ها، رویکردها و مدلهای توسعه روستایی، تجربه‌های مطالعاتی و اجرایی مرتبط جهانی و روستاییان روستاهای پیرامون شهر تهران منابع اصلی جمع‌آوری داده‌ها هستند. در این ارتباط، 74 مقاله مربوط به نظریه‌های توسعه، برنامه‌ریزی روستایی و 39 تجربه جهانی به ترتیب با روش نمونه‌گیری هدفمند و روش پژوهش موردی انتخاب شدند. مشارکت کنندگان در بخش مصاحبه‌های نیمه ساختمند، مدیران و کارشناسان محلی توسعه روستایی از 17 روستا و 5 دستگاه اجرایی بودند که با بهره‌گیری از روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای و نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. مصاحبه نیمه ساختمند با مشارکت کنندگان در 17 روستا و 5 دستگاه اجرایی (بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، وزارت راه و شهرسازی، اداره کل حریم شهری تهران، فرمانداری و شهرداری) به ترتیب با 34 و 15 نفر به اشباع نظری رسید. برای تحلیل داده‌ها، از روش تحلیل محتوای کیفی و فراترکیب و برای اعتبار‌پذیری یافته‌ها از روش ضریب هولستی استفاده شد. یافته‌های پژوهش، این نتیجه را حاصل نمود که؛ برای برنامه‌ریزی این روستاهای پیرامون کلانشهری(تهران) باید بر بستر گفتمان فرانوگرایی برنامه‌ای نو ارایه کنیم. این برنامه دارای چارچوب مفهومی مبتنی بر اصولی خاص است. محیط گرایی، زمینه گرایی، توسعه فعالیت‌های اقتصاد محلی و زنجیره تامین محصولات و یکپارچگی فضایی بعنوان اصول محتوایی و کثرت‌گرایی، کنشگر-شبکه، مشارکت، حکمروایی مطلوب و انعطاف‌پذیری بعنوان اصول رویه‌ای (فرایندی) چارچوب مفهومی این برنامه تحت عنوان برنامه‌ریزی توسعه محلی پایدار روستاهای پیرامون کلانشهری (تهران) را شکل داده‌اند. این اصول جهت‌دهنده برای تدوین چارچوب عملی (تعریف، ماهیت، مقیاس، اهداف، شرح خدمات و ... ) این برنامه است.