آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی و تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد در کلان‌شهر تبریز
محورهای موضوعی : گسترش دستاوردهای نظری و کاربردی در زمینه های معماری و شهرسازی با محوریت رفتار و محیط
1 - دانش‌پژوه دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
2 - دانش‌پژوه دکتری شهرسازی، گروه شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
کلید واژه: آسیب‌شناسی, برنامه‌ریزی مسکن, مسکن گروه‌های کم‌درآمد, کلان‌شهر تبریز.,
چکیده مقاله :
بخش مسکن به‌عنوان مهم‌ترین بخش توسعه در هر جامعه‌ای شناخته شده است. با این حال، تأمین مسکن کافی و قابل‌قبول همواره به‌عنوان مهم‌ترین چالش، برای جمعیت رو به تزاید در کشورهای در حال توسعه مطرح بوده است. در این راستا، ضروری است تا با شناسایی نقاط ضعف و چالش‌های بخش مسکن در کشورهای درحال توسعه به‌ویژه برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد به ارائه‌ی طرح‌ها و راهبردهای اجرایی نائل آمد. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی و تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد در کلان‌شهر تبریز نگارش شده است. روش تحقیق در مطالعه‌ی حاضر از نظر هدف کاربردی و و از نظر ماهیت تحلیلی-اکتشافی می‌باشد. همچنین در راستای تجزیه و تحلیل اطلاعات از تکنیک معادلات ساختاری در نرم‌افزار AMOS استفاده شده است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بیشترین تحقق‌پذیری در بین مؤلفه‌های تأثیرگذار بر تحقق برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد در کلان‌شهر تبریز به ترتیب مربوط به مؤلفه‌های شهرسازی و ساخت مسکن، مؤلفه‌های ساختاری و مؤلفه‌های اقتصادی با میانگین ارزش 56/0، 39/0 و 33/0 می‌باشد. همچنین بر اساس نتایج مدل ساختاری، مقدار بحرانی برای متغیر شهرسازی و ساخت مسکن بالای 96/1 و برای متغیرهای اقتصادی و ساختاری پایین 96/1 در سطح اطمینان 95 درصد محاسبه شده است. از این‌رو می‌توان گفت که نظام برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد کلان‌شهر تبریز در ابعاد ساختاری و اقتصادی با چالش‌های جدی مواجه می‌باشد. بنابراین نیاز به بازاندیشی در نظام و سیاست‌های برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد با تأکید بر رویکرد یکپارچه و سیستمی احساس می‌گردد.
The housing sector is recognized as the most critical development sector in any society. However, providing adequate and acceptable housing has always been a significant challenge for the growing population in developing countries. In this context, identifying weaknesses and challenges in the housing sector, particularly in planning housing for low-income groups, is essential to propose actionable plans and strategies. This study aims to analyze the deficiencies in the housing planning and provision system for low-income groups in the metropolis of Tabriz. The research method is applied in terms of purpose and analytical-exploratory in nature. For data analysis, the structural equation modeling (SEM) technique was utilized through AMOS software. The findings indicate that the highest feasibility among the factors affecting housing planning for low-income groups in Tabriz pertains to urban planning and housing construction (0.56), followed by structural factors (0.39) and economic factors (0.33). Additionally, based on the structural model results, the critical value for urban planning and housing construction is above 1.96, while for economic and structural variables, it is below 1.96 at a 95% confidence level. Thus, it can be concluded that the housing planning system for low-income groups in Tabriz faces significant challenges in structural and economic dimensions. Accordingly, a reconsideration of housing planning systems and policies for low-income groups with an emphasis on an integrated and systemic approach is necessary.
آفتابی چوان، معصومه، پناهی، علی، ولی‌زاده، رضا (1401)، آسیب‌شناسی نظام برنامه‌ریزی مسکن گروه‌های کم‌درآمد در رویکرد آمایش سرزمین (مطالعه موردی: استان آذربایجان شرقی)، جغرافیا و مطالعات محیطی، دوره‌ی 11، شماره 43، صص 73-58.
توکلی‌نیا، جمیله، ضرغامی، سعید (1397)، آسیب‌شناسی برنامه‌های پنجم و ششم توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور در زمینه‌ی تأمین مسکن گروه‌های کم‌درآمد شهری، مطالعات ساختار و کارکرد شهری، دوره‌ی 5، شماره 16، صص 82-47.
زادولی خواجه، شاهرخ (1397)، بازاندیشی بوم‌محور در امکان‌سنجی ارتقاء کیفی – کالبدی مناطق اسکان غیررسمی بر اساس معیارهای مسکن حداقل (بررسی تطبیقی کلان‌شهرهای اهواز و تبریز)، رساله‌ی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید چمران اهواز، استاد راهنما: سعید ملکی.
لک، نیلوفر، کریمی، باقر، موحد، خسرو (1400)، آسیب‌شناسی اجتماعی مجتمع‌های مسکونی اقشار کم‌درآمد بر اساس شاخص‌های کالبدی معماری (نمونه موردی: شهر جدید صدرا)، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره‌ی 11، شماره 45، صص 280-269.
مشکینی، ابوالفضل، پرهیز، فریاد، خزاعی، نساء (1393)، برنامه‌ریزی مسکن، مازندران: انتشارات جهاد دانشگاهی مازندران.
Alahmadi, M., Mansour, S., Martin, D., & Atkinson, P. (2021). An improved index for urban population distribution mapping based on nighttime lights (DMSP-OLS) data: An experiment in Riyadh Province. Saudi Arabia. Remote Sensing, 13(6), 1-16.
Alhajri, M.F. (2022). Housing challenges and programs to enhance access to affordable housing in the Kingdom of Saudi Arabia. Ain Shams Engineering Journal, 13, 1-13.
Atuestaa, L.H., & Hewings, G.J.D. (2019). Housing appreciation patterns in low-income neighborhoods: Exploring gentrification in Chicago. Journal of Housing Economics, 44, 35–47.
Benedict, R., Gurran, N., Gilbert, C., Hamilton, C., Rowley, S. Liu, S. (2022) Private sector involvement in social and affordable housing. AHURI Final Report.
Canelas, P., & Alvez, S. (2024). The governance of affordable housing through public-private partnerships: Critical entanglements. Land Use Policy, 143, 107193.
Corlett, A.C.S., McCurdy, C., Rahman, F., Whittaker, M., 2019. The living standards audit 2019. https://www.resolutionfoundation.org/publications/living-standards-audi t-2019/.
Debrunner, G., & Hartmann, T. (2020). Strategic use of land policy instruments for affordable housing – Coping with social challenges under scarce land conditions in Swiss cities. Land Use Policy, 99, 1-12.
Dumba, D., & Malpass, P. (2002). The development of low income urban housing markets: a case study of the republic of Botswana. Unpublished paper, University of West England.
Gil, J., Martínez, P., & Sequera, J. (2023). The neoliberal tenant dystopia: Digital polyplatform rentierism, the hybridization of platform-based rental markets and financialization of housing. Cities, 137, 1-11.
Gopalan, K., & Venkataraman, M. (2015). Affordable housing: Policy and practice in India. IIMB Management Review, 27, 129-140.
Guzikova, L.A., & Plotnikova, E.V. (2018). Housing problem in CEE countries: similarities and differences. In: Proceedings of e Eurasian Economic Perspectives, Cham, F 2018//. Springer International Publishing.
Jenkins, P., Smith, H., & Wang, Y. (2007). Planning and Housing in the Rapidly Urbanizing World. Rutledge, London.
Jin, C., Li, B., Jansen, S.J., Boumeester, H.J., & Boelhouwer, P.J. (2023). Understanding the housing pathways and migration plans of young talents in metropolises–a case study of Shenzhen. Housing, Theory and Society, 40(4), 435–462.
Kamruzzaman, M., & Ogura, N. (2009). Review of housing delivery for the urban poor and the rationalization of tenement apartments in dhaka city. Journal of Asian Architecture and Building Engineering, 8(1), 135–142.
Leigland, J., 2020. Public-Private Partnerships in sub-Saharan Africa: The Evidence Based Critique. Oxford University Press.
Li, B., Jin, C., Jansen, S.J., van der Heijden, H., & Boelhouwer, P. (2021). Residential satisfaction of private tenants in China’s superstar cities: the case of Shenzhen, China. Cities 118, 103355.
Li, B., Jin, C., Jansen, S.J., van der Heijden, H., & Boelhouwer, P. (2023). Understanding the relationship between residential environment, social exclusion, and life satisfaction of private renters in Shenzhen. Journal of Housing and the Built Environment, 38, 2449–2472.
Mitlin, D., & Satterthwaite, D. (2004). Empowering Squatter Citizen. Rutgers, New Jersey.
Picarelli, N. (2019). There is no free house. Urban Economy, 111, 35–52.
Sulaiman, F.C., Hasan, R., & Jamaluddin, E.R. (2016). Users Perception of Public Low Income Housing Management in Kuala Lumpur. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 234, 326–335.
Tsenkova, S. (2008). Housing Policy Reforms in Post Socialist Europe. Canada: A Springer Company.
Tusell, M.S. (2017). Affordable Housing in Europe: Innovative Public Policies that Can Effectively Address the Housing Crisis. MEDIAURBAN, Urbanist.
Wamock, C.V., & Warnock, E.F. (2008). Markets and Housing Finance. Journal of Housing Economics 17, 239- 251.
Williams, T. (2005). Affordable Housing Programs in the Halifax area. www.halifax.ca/planning/homeless.
Winston, N., & Eastaway, M.P. (2008). Sustainable housing in the urban context: international sustainable development indicator sets and housing. Social Indicators Research, 87(2), 211–221.
Yao, S.J., Luo, D., & Wang, J.L. (2014). Housing development and urbanisation in China. The World Economy, 37(3), 481–500.
Zhang, G., Xu, K., Liu, Z., Huang, R., Li, B., & Wang, R. (2023). Policy-based initiatives on promoting China's affordable housing: Challenges and opportunities. Developments in the Built Environment, 16, 100222.