تبیین ویژگی‌ محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل در فضای اداری (گسترۀ واکاوی: مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز)

محورهای موضوعی : گسترش دستاوردهای نظری و کاربردی در زمینه های معماری و شهرسازی با محوریت رفتار و محیط

محمد دبدبه ^{1 *} , بیتا باقری صیقلانی ² , سارا پورمختار ³

1 - دانش‌آموختۀ دکتری، گروه معماری و شهرسازی، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، واحد میانه، دانشگاه آزاداسلامی، میانه، ایران.
3 - دانش‌آموختۀ دکتری معماری، واحد تبریز، دانشگاه آزاداسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/08/24 تاریخ پذیرش : 1403/10/23 تاریخ انتشار : 1403/11/13

کلید واژه: محیط‌های داخلی, سلامت‌روان, فضاهای اداری, مجموعۀ شهرداری تبریز, کلان‌شهر تبریز.,

چکیده مقاله :

در سطح جهانی، تأثیر ویژگی‌های محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل، به‌عنوان یکی‌از موضوعات کلیدی در تحقیق‌های محیطی و روان‌شناختی مطرح است. به‌طورمشخص، پرسنل اداری بخش قابل‌توجهی از روز را در فضاهای کاری می‌گذرانند، به‌همین دلیل فراهم‌کردن محیطی سالم و دل‌پذیر از ابعاد جسمی و روانی، ضرورت قابل‌توجه است. هدف ازاین مطالعه وارسی تأثیر ویژگی‌های محیط‌های داخلی بر سلامت‌روان و رفتار شغلی پرسنل در فضاهای اداری مجموعۀ شهرداری تبریز و واکاوری اثرات آن بر بهبود شرایط کاری است. این پژوهش با رویکردی ترکیبی از روش‌های کمی و کیفی بوده و چارچوب اصلی آن برپایۀ روش توصیفی-تحلیلی است. در بخش کمی، جامعۀ آماری به‌مثابۀ پرسنل مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز درنظر گرفته شد؛ 388نفر از پرسنل به‌صورت کاملاً تصادفی و برپایۀ فرمول-“COCHRAN”، انتخاب و پرسش‌نامه‌ای میان آن‌ها توزیع گردید. در بخش کیفی، چشم‌انداز حرفه‌ای از افراد متخصص ‌با گسترۀ بین‌رشته‌ای گردآوری شد.  داده‌های گردآوری ‌شده با نرم‌افزار-“SPSS”، و ضریب هم‌بستگی-“PEARSON”، واکاوی و در پایان با نرم‌افزار-“AMOS”، پردازش شدند. نتایج پژوهش حاکی ازآن است‌که میان ویژگی‌های کیفی محیط‌های داخلی و سلامت‌روان و رفتار پرسنل رابطۀ مثبت و مستقیمی وجود دارد و بی‌توجهی به نیازهای محیطی می‌تواند آثار نامطلوبی بر رفتار و انگیزۀ پرسنل بگذارد. درنتیجه،‌ این مطالعه تلاشی برای دستیابی به درک عمیق‌تری از اهمیت محیط‌های داخلی در بهبود سلامت‌روان و احساس مطلوبیت شغلی پرسنل مجموعۀ شهرداری کلان‌شهر تبریز است. به‌کارگیری اصول صحیح در طراحی محیط‌های کار می‌تواند به ارتقای بهره‌وری، بهبود کیفیت زندگی شغلی و توانمندسازی منابع انسانی در فضاهای اداری بیانجامد و عملکرد کلی سازمانی را تحت‌تأثیر قرار دهد.

 

چکیده انگلیسی:

Globally, the impact of interior environment characteristics on employees' psychological health and occupational behavior is a key topic in environmental and psychological research. Administrative employees spend much of their day in workspaces, making it crucial to provide a healthy and pleasant environment, both physically and psychologically. This study aims to explore the impact of interior environment characteristics on employees' psychological health and behavior in the office spaces of the Tabriz Municipality Complex and investigate how these factors influence work conditions. A mixed-methods approach combining quantitative and qualitative research methods was used, with a descriptive-analytical framework. The quantitative section involved employees of the Tabriz Metropolitan Municipality Complex. A random sample of 388 employees was selected using the "COCHRAN", formula, and a questionnaire was distributed. In the qualitative section, insights from interdisciplinary experts were gathered. The collected data were analyzed using "SPSS", software, with the "PEARSON", correlation coefficient applied. Finally, "AMOS", software was used for data processing. The results indicate a positive relationship between the qualitative characteristics of interior environments and employees' psychological health and behavior. Ignoring environmental needs negatively affects employee behavior and motivation. This study aims to provide a deeper understanding of the role of interior environments in improving psychological health and job satisfaction among employees at the Tabriz Municipality Complex. Proper design principles in workspaces can enhance productivity, improve work-life quality, and empower human resources, ultimately improving overall organizational performance.

 

.

 

منابع و مأخذ:

ارغیانی، مصطفی. میرهاشمی، سیدمهدی. 1401. ارزیابی مؤلفه‌های مؤثر بر احساس جمعی در فضاهای اداری، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دورۀ 15، شمارۀ 41، 16-1.
بنازاده، بهاره. حیدری، شاهین. هادیان فرد، حبیب. 1401. شناسایی و ارزیابی اثر مؤلفه‌های محیطی-فردی-اجتماعی بر ادراک حرارتی جهت بهبود وضعیت در فضای اداری، دوفصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی ایران، دورۀ 13، شمارۀ 1؛ (پیاپی 23)، 279-259.
حسین‌زادۀ دلیر، کریم. رسول‌زاده، زهرا. محمدخانلی، هادی. 1402. سنجش میزان رضایت‌مندی از کیفیت محیط شهری از دیدگاه شهروندان (مطالعه‌موردی: منطقۀ 5 شهرداری کلان‌شهر تبریز)، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-پژوهش‌های جغرافیای اقتصادی، دورۀ 1، شمارۀ 1، 15-1.
دبدبه، محمد. 1400. طراحی براساس ادراک و رفتارانسانی، انتشارات طحان‌گستر، چاپ‌اول، تهران.
دبدبه، محمد. 1402. دست‌نوشته‌‌‌‌‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه (بررسی فضاهای عام در مجموعه‌‌های شهری؛ موردپژوهی: کلان‌شهر تبریز)، تهران.
دبدبه، محمد. 1403. دست‌نوشته‌‌‌‌‌های از مجموعه آثار معمار دبدبه (تأثیر طراحی منظر بر کیفیت فضاهای عمومی در شهرداری‌ها‌، موردپژوهی: مجموعه مستندات و نقشه‌های کلان‌شهر تبریز)، تهران.
سادات، مهدی. فرجامی، غزل. 1400. تأثیر بیوفیلیک در فضای اداری جهت بهبود سلامت‌روان، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی- پژوهش‌های فضا و مکان در شهر، دورۀ 3، شمارۀ 20، 70-59.
سازگار، آرزو. کدخدا، حسین. هاشمی‌زادۀ نهی، نرگس. 1403. بررسی رابطۀ بین ویژگی‌های شخصیتی مدیران با رضایت شغلی و سلامت‌روان در کارکنان سازمان بهزیستی خراسان‌رضوی، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-رفاه اجتماعی، دورۀ 24، شمارۀ 92، 344-319.
شالی، محمد. عابدیگانه، محمد. 1402. سنجش رضایت‌مندی شهروندان از عملکرد شهرداری در حوزه‌های کارکردی، مطالعه‌موردی: شهرداری منطقۀ 2 کلان‌شهر تبریز، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-مطالعات فضا و مکان، دورۀ 1، شمارۀ 3، 80-67.
شاه‌حسینی، حبیب. آروانه، نازلی. موسوی صمیمی، پانیذ. 1402. شناسایی ترجیحات گیاهی در فضاهای داخلی ساختمان‌های اداری از دیدگاه کارمندان، موردمطالعاتی: شهر تبریز، فصلنامۀ علمی‌پژوهشی-معماری و شهرسازی آرمان‌شهر، دورۀ 16، شمارۀ 43، 104-93.
Arghiania, Mustafa. Mir Hashemi, Seyyed Mehdi. 2023. Evaluating Components Affecting Sense Of Community In Office Spaces, Journal Of Armanshahr Architecture & Urban Development, 15(41): 1-15. (In Persian).
Bannazadeh, Bahareh. Heidari, Shahin. Hadianfard, Habib. 2022. Identification And assessment Of The Effect Of Environmental, Personal And Social Components On Thermal Comfort In Office Buildings, Journal Of Iranian Architecture & Urbanism (JIAU), 13(1): 259-279. (In Persian).
Bergefurt, Lisanne. Weijs-Perrée, Minou. Appel-Meulenbroek, Rianne. Arentze, Theo. 2022. The Physical Office Workplace As A Resource For Mental Health–A Systematic Scoping Eeview, Journal Of Building & Environment, 207(1): 1-18.
Bergefurt, Lisanne. Weijs-Perrée, Minou. Maris, Celine. Appel-Meulenbroek, Rianne. 2021. Analyzing The Effect Of Distractions Of Working From Home On Mental Health Of Office Workers During The COVID-19 Pandemic, Journal Of Medical Sciences Forum, 4(44): 1-9.
Berto, Raul. Tintinaglia, Francesca. Rosato, Paolo. 2023. How Much Is The Indoor Comfort Of A Residential Building Worth? A Discrete Choice Experiment, Journal Of Building And Environment, 245(110911): 1-14.
Bodin Danielsson, Christina. Theorell, Töres. 2024. Office Design’s Impact On Psychosocial Work Environment And Emotional Health, International Journal Of Environmental Research & Public Health, 21(438):1-22.
Dabdabeh, Mohammad. 2021. Design Based On Human Perception And Behavior, Tehran: Tahangostar Publications, First Edition. (In Persian).
Dabdabeh, Mohammad. 2023. Manuscripts From The Collection Of Architect Dabdabeh's Works (Analysis Of Public Spaces In Urban Complexes; Case Study: Tabriz Metropolis), Tehran. (In Persian).
Dabdabeh, Mohammad. 2024. Manuscripts From The Collection Of Architect Dabdabeh's Works (Impact Of Landscape Design On The Quality Of Public Spaces In Municipalities; Case Study: Documentation And Maps Of Tabriz Metropolis), Tehran. (In Persian).
Forooraghi, Melina. Miedema, Elke. Ryd, Nina. Wallbaum, Holger. 2021. How Does Office Design Support Employees’ Health? A Case Study On The Relationships Among Employees’ Perceptions Of The Office Environment, Their Sense Of Coherence And Office Design, International Journal Of Environmental Research And Public Health, 18(12779): 1-26.
Fuchs, Christian. 2020. Erich Fromm And The Critical Theory Of Communication, Journal Of Humanity & Society 44(3): 298-325.
Hosseinzadeh Dalir, Karim. Rassoulzade, Zahra. Mohammad Khanly, Hadi. 2020. Measuring The Level Of Satisfaction With The Quality Of Urban Environment From The Perspective Of Citizens: A Case Study Of District 5, Tabriz Metropolitan Municipality, Iran, Journal Of Economic Geography Research, 1(1): 1-15. (In Persian).
Jungert, Tomas. Broeck, Anja Van den. Schreurs. Bert, Osterman, Ulla. 2018. How Colleagues Can Support Each Others Needs And Motivation: An Intervention On Employee Work Motivation, Journal Of Applied Psychology 67(1): 3-29.
Keykhosravi, Morad. Dehyouri, Sahar. Mirdamadi, Seyed Mehdi. 2023. Modeling The Environmental Performance By Focusing On Environmental Behavior Rural Farmers, Journal Of Environmental And Sustainability Indicators, 20(100309): 1-14.
Khalid, Nurul Shakila. Abdullah, Yusfida Ayu. Nasrudin, Na’asah. Kholid, Mohd Fairus. 2022. How Does The Indoor Environment Affect Mental Health When Working Remotely?, Journal Of Planning Malaysia, 20(4): 287-310.
Kim, Kirim. Lee, Kyungsun. 2024. Ndoor Light Environment Factors That Affect The Psychological Satisfaction Of Occupants In Office Facilities, Journal Of Buildings, 14(5):1-21.
Monteiro, Elvira. Joseph, James. 2023. A Review On The Impact Of Workplace Culture On Employee Mental Health And Well-Being, International Journal Of Case Studies In Business IT And Education, 7(2): 291-317.
Oloruntobi, Olakunle. Mokhtar, Kasypi. Mohd Rozar, Norlinda. Gohari, Adel. Asif, Saira. Fatt Chuah, Lai. 2023. Effective Technologies And Practices For Reducing Pollution On Warehouses-A Review, Journal Of Cleaner Engineering And Technology, 13(100622): 1-13.
Oseland, Nigel. 2009. The Impact Of The Psychological Needs On Office Design, Journal Of Corporate Real Estate, 11(4): 244-254.
Parajuli, Suman Kamal. 2023. Remote And Flexible Work: A Systematic Review, Nepal Journal Of Multidisciplinary Research (NJMR), 6(2): 131-144.
Sadat, Mehdi. Farjami, Ghazal. 2021. The Effect Of Biophilic In The Office Space To Improve Mental Health, Journal Of Urban Studies On Space And Place, 3(20): 59-70. (In Persian).
Salingaros, Nikos. 2021. Connecting To The World: Christopher Alexander’s Tool For Human-Centered Design, She Ji The Journal Of Design Economics and Innovation, 6(4): 455-481.
Sazegar, Arezoo. Kadkhoda, Hossein. Hashemizadeh Nahi, Narges. 2024. Investigating The Relationship Between Personality Traits Of Managers, Job Satisfaction, And Mental Health Among The Employees Of The Social Welfare Organization Branch In Khorasan Razavi, Journal Of Social Welfare Quarterly, 24(92): 319-344. (In Persian).
Schulte, Maxie. Bamberg, Sebastian. Rees, Jonas. Rollin, Philipp. 2020. Social Identity As A Key Concept For Connecting Transformative Societal Change With Individual Environmental Activism, Journal Of Environmental Psychology, 72(1):1-39.
Shah Hosseini, Habib. Arvaneh, Nazli. Mousavi Samimi, Paniz. 2023. Identifying Plant Preferences In The Indoor Spaces Of Office Buildings From The Viewpoint Of Employees: Tabriz City, Journal Of Armanshahr Architecture & Urban Development, 16(43): 93-103. (In Persian).
Shali, Mohammad. Abedyeganeh, Mohammad. 2023. Measuring The Satisfaction Rate Of Citizens From Municipal Performance In The Functional Areas Case Study: Municipality Of District 2 In Tabriz Metropolis, Journal Of Space And Place Studies, 1(3): 67-80. (In Persian).
Shammout, Mohamad. 2021. The Impact Of Work Environment On Employees Performance, International Research Journal Of Modernization In Engineering Technology And Science, 03(11): 78-101.
Soga, Lebene Richmond. Bolade-Ogunfodun. Yemisi, Mariani. Marcello, Nasr, Rita. Laker, Benjamin. 2022. Unmasking The Other Face Of Flexible Working Practices: A Systematic Literature Review, Journal Of Business Research, 142(1):648-662.
Sop Shin, Won. 2007. The Influence Of Forest View Through A Window On Job Satisfaction And Job Stress, Scandinavian Journal Of Forest Research, 22(3): 248-253.
Young Lee, So. Brand, Jay. 2005. Effects Of control Over Office Workspace On Perception Of The Work Outcomes, Journal Of Environmental Psychology, 25(3): 323-333.