لمعه‌ای بر تهافت معنای عشق از منظر ابن سینا

محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"

احسان زهره وند ^{1 *} , غلامحسین خدری ²

1 - دانشگاه الهیات پیام نور،فلسفه و حکمت، واحد ری
2 - گروه فلسفه کلام و اخلاق دانشاه پیام نور

تاریخ دریافت : 1403/09/18 تاریخ پذیرش : 1404/01/30 تاریخ انتشار : 1404/07/16

کلید واژه: ابن سینا, عشق, تهافت, مالیخولیا, عشق عفیف, عله الوجود.,

چکیده مقاله :

ضرورت بررسی میراث فلسفی فیلسوفان در باب معنای عشق، کاری بس سترگ در تقرب به ایضاح امری است که مفهومش در غایت ظهور اما در نهایت خفاست. ابوعلی‌سینا، سرسلسله جنبان حکمت مشاء در عالم اسلامی در آثارش از «پزشکی» تا «فلسفی و عرفانی»، دیدگاه‌های متفاوت سه‌‍گانه‌ای را پیرامون  معنای عشق اظهار می‌دارد؛ در «القانون فی الطب» -متأثر از طب جالینوس-، عشق را بیماری وسواس‌گونه‌ شبیه به مالیخولیا، و در «رساله عشق» وی با روش فلسفی‌استدلالي‌اش، درصدد اثبات عشق به عنوان جوهره بقاء موجودات و سريانش در تمام هستی برمی‌آید و در نهايت، در «نمط نهم اشارات» وی با نگاهی عارفانه، آن را ترنمی از عشق عفیف رانده که موجب تلطیف سر و آمادگی در سلوک می‌گردد. این خامه با روش تحليل فلسفي و اسنادی تلاش كرده تا ضمن تبیین و بررسی آراء و نظریات مختلفش در آثار متعدد، به روشنگری از این تهافت پرداخته و آن را مورد ارزیابی و سنجش علمی قرار داده و در ادامه کوششی نیز برای ترسیم مبادی تصوریه و تصدیقیه عشق از منظر وی را مبذول و سر آخر موجهات مدللی در راستای رفع و دفع تهافت‌های حاصله از عشق را در چهار قسمت طرح اندازی نماید که از میان آنها، تقلیل نظر شیخ در «قانون» را به عوارض نوع خاصی از عشق ارجح دانسته است.   

چکیده انگلیسی:

Ibn Sina" regarding the concept and meaning of love, is a huge task in approaching the clarification of a matter whose meaning is in the end to be revealed but ultimately hidden.
Abu Ali Sina, the famous sage and the leader of the chain of wisdom in the Islamic world, in his works from "medical" to "philosophical and mystical", expresses three different views about the meaning of love. with the statement that in "Al-Qanun fi al-Tabb" -Influenced by Galen's medicine-, love is an obsessive illness similar to melancholia, in "Treatise on Love", he tries to prove love as the cause of causes and the essence of the existence of beings and its flow in the whole existence with his argumentative and argumentative philosophical method, and finally, in With a mystical look, his "Ninth Pattern of Signs" is a hymn of chaste love that softens the head and prepares the soul to walk the steps of the mansions of the wise.
Using the method of philosophical and documental analysis, this Khame has tried to explain and examine his various opinions and ideas in numerous works, and shed some light on this issue. It has been evaluated and assessed scientifically and then an effort has been made to outline the concepts and confirmation of love from his point of view, and at the end, it has proposed the rationales in order to eliminate and repel the.

منابع و مأخذ:

ابن‌عربي، الفتوحات المكيه، القاهره: الهيئه المصرية العامة للكتاب، 1391.
ابوعلي‌سينا، الاشات و التنبیهات، قم: مطبوعات دینی، 1384.
ابوعلي‌سينا ، الهيات نجات، ترجمة سيد يبد يحيي يثربي، بي‌جا: انتشارات فكر روز، 1370.
ابوعلي‌سينا ،دانشنامه علائی، تحقیق محمد معین، همدان: انجمن آثار مفاخر،1383.
ابوعلي‌سينا ، رساله‌ی عشق، تهران: بيدار، 1400.
ابوعلي‌سينا ،الهیات الشفاء، بی‌جا، بی‌تا.
ابوعلي‌سينا ، قانون، مترجم عبدالرحمن شرفكندي (هه‌ژار)، تهران: سروش، 1389.
ابوعلي‌سينا ، قانون، ، بیروت: دار احیاء التراث، بی‌تا.
اخوان‌صفا، رسائل اخوان الصفاء و خلان الوفاء، بيروت – لبنان: الدار الاسلامية، 1412ق.
ارسطو، اخلاق نیکوکاخوسی، مترجم محمد حسن لطفی،تهران: طرح نو،1377.
افرا خاکزاد؛ هادی ربیعی؛ محمد اکوان، لذت از آثار هنری و نسبت آن با قوای ادراکی از دیدگاه ابن سینا، دوفصلنامه‌ی حکمت معاصر: دوره 12، شماره 2 ، آذر 1400، ، صفحه 89-86
افلاطون، ضیافت، ترجمه محمد ابراهیم امینی فرد، تهران: نشر جامی، 1396.
افلاطون، جمهور، ترجمه محمدحسن لطفی ، تهران: انتشارات خوارزمی، 1353.
تهانوي، كشاف الاصطلاحات الفنون و العلوم، بيروت – لبنان: مكتبة لبنان ناشرون، 1996م.
حافظ، دیوان حافظ، تهران: زوار،1320.
دانشنامة جهان اسلام، بنياد دايرة المعارف اسلامي،11749 https://rch.ac.ir/article/Details/.
داويديان، هاراطون، شناخت و درمان افسردگي در فرهنگ ايراني، تهران: فرهنگستان علوم پزشكي، 1386.
دشتی، مصطفی، معارف و معاریف، تهران: موسسه فرهنگی، 1385.
دکامی، عروتی، برسی مبانی نظری دیدگاه‌ حکیم مهدی الهی قمشه‌ای مبنی بر فاعلیت بالعشق واجب تعالی در آثار حکیمان پیشین، دوفصنامه‌ی حکمت معاصر، دوره 14، شماره 2 ، بهمن 1402، ، صفحه 139-163
رازی، زکریا، طب الروحانی، مترجم پرویز ذاکانی، تهران: اهل قلم، 1381.
زرین‌کوب، عبدالحسین، از کوچه‌ی رندان، تهران: انتشارات سخن، 1374.
شفیعی كدكنی، محمد رضا، ابن سینا و ماهیت عشق، مجله فرهنگی هنری بخارا، شماره135 ، 1396
صفا، ذبیح الله، جشن نامه ابن سینا، تهران: انجمن ملی،1331.
عبوديت، عبدالرسول، منطق، فلسفه و عرفان، بي‌جا: انتشارات موسسة آموزشي و پژوهشی امام خميني، (ره)، 1379.
عطار نیشابوری، فرید الدین، دیوان، تهران، نشر نخستین، 1371.
_________________، تهران، نشرکتاب، 1368
فلوطین، مجموعه آثار، مترجم محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی، 1366.
كاپلسون، فردريك چارلز، تاريخ فلسفه، مترجم: جلال الدین مجتبوی، تهران: شركت انتشارات سروش، 1368.
محقق، مهدی، فیلسوف ری، تهران: افست، 1352.
محمودی، حسین، مجموعه درس‌گفتارهایی درباره بوعلی‌سینا، 1399. http://www.buali.ir/fa/lessons/g6
http://www.buali.ir/buali_content/media/article/Dr.%20Mahmudi_713.pdf
مصباح، محمد تقی، آموزش فلسفه، قم: مرکز تبلیغات، 1368.
مظفر، محمد‌رضا، المنطق، قم: ذوالقربی، 1394.
مولوی رومی، جلالال دین محمد، مثنوی معنوی، به اهتمام و تصحیح رینولد الین نیکلستون، تهران،انتشارات امیرکبیر، 1353.