تأثیر واقدی بر تفاسیر قرآن کریم: مطالعۀ موردی آیات مرتبط با غزوۀ احد

محورهای موضوعی : تاریخ مطالعات قرآن و حدیث در بومهای مختلف

طیبه خزاعی ¹ , حسن نقی زاده ² , سهیلا پیروزفر ³ , صاحبعلی اکبری ⁴

1 - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد بین الملل، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
2 - استاد گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
3 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
4 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/05/27 تاریخ پذیرش : 1398/06/28 تاریخ انتشار : 1398/06/01

کلید واژه: تفسیر قرآن, المغازی واقدی, غزوۀ احد, سورۀ آل عمران,

چکیده مقاله :

واقدی مورّخ سدۀ 2ق در المغازی خود در پایان بررسی هر غزوه با استناد به آیات قرآن و بیان شأن نزول آن‌ها، ذکر مصداق، جزئیات قصص و شرح واژگان مانند یک مفسر به تبیین مفهوم آیه پرداخته است. مراجعۀ مکرر مفسران به کتاب او در دوره‌‌های مختلف تاریخی نشان می‌دهد کتاب مزبور علاوه بر آن که مأخذی مهم در تاریخ اسلام بوده، منبعی متقن برای مفسران نیز به‌شمار آمده است. با این مطالعه درصدد ایم گونه‌‌های تبیین این مورخ از آیات و موضع مفسران را در برابر این تبیین‌ها در مرور آیات نازل‌شده دربارۀ جنگ اُحُد بازشناسیم. بر اساس یافته‌‌های این مطالعه، گزارش‌‌های واقدی در تبیین 17 آیه از 22 آیۀ مرتبط با غزوۀ احد در سورۀ آل عمران، خاصّه در ترسیم جزئیات تاریخی با اعتماد بر آیات و روایاتْ مورد پذیرش مفسران واقع شده است. راه‌یابی ‌گزارش‌‌های ‌او در تفاسیر هم ارتباط با گرایش ‌تفسیری ‌مفسران‌، ویژگی‌‌های هر ‌عصر و نوعمخاطبان دارد.

چکیده انگلیسی:

Abū Abdullah Muhammad Ibn Wāqidī was a 2nd century AH historian, who in his book “Al-Maghāzī” at the end of studying each battle of the Prophet based on the Quran’s Surahs, commented on the details of the story and clarified the words like a commentator who explained the meaning of the verses. Repeated references of different commentators to his book in various times in the history shows that it is not only an important source in the Islamic history, but also a trusted reference for the commentators. The present study, with an analytical – descriptive approach case study of the Battle of Uhud, tried to find different forms of Wāqidī’s explanations in interpretation and the stances of other commentators from the third to the tenth century AH in three different areas of narrating, referencing, and rejecting his explanations. Based on the findings of this study, Wāqidī’s narrations in commentaries of 17 verses from 22 verses especially in illustrating historical details based on Quran’s verses, Hadiths, and verses form were accepted by commentators. His narrations are traced in other references according to the time and the audiences, as his interpretations are more significant in narrative and Ijtihādi commentaries of the sixth century AH.