مقايسه اثربخشی بسته آموزشی معناداری تحصیلی با آموزش سرزندگی تحصیلی بر انگیزش تحصیلی دانشجويان دانشگاه اصفهان

محورهای موضوعی : فصلنامه مهارت های روانشناسی تربیتی

روح الله فتاحی ¹ , علی مهداد ^{2 *} , اصغر آقایی ³

1 - دانشجوی دکتری، گروه روان شناسی، دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان
2 - دانشکده علوم تربیتی. دانشگاه آزاد اصفهان (خوراسگان)
3 - استاد دانشکده علوم تربیتی و روان شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان(خوراسگان)، اصفهان، ایران. [e-mail]

تاریخ دریافت : 1404/01/01 تاریخ پذیرش : 1404/03/14 تاریخ انتشار : 1404/06/31

کلید واژه: معناداری تحصیلی, سرزندگی تحصیلی, انگیزه تحصیلی, دانشجويان,

چکیده مقاله :

این‌ پژوهش‌ با هدف‌ مقايسه اثربخشی بسته آموزشی معناداری تحصیلی با آموزش سرزندگی تحصیلی بر انگیزش تحصیلی دانشجويان دانشگاه اصفهان در سال تحصیلی 1401-1402 انجام شد. روش پژوهش‌، نیمه‌آزمایشی‌ در سه‌ مرحله‌ پیش‌آزمون، پس‌آزمون و پیگیري بود. در این‌ مطالعه‌، تعداد ٤٥  دانشجوی دانشگاه اصفهان ازطریق‌ نمونه‌گیري در دسترس بر مبنای ملاک های ورود، انتخاب و به‌طور تصادفی‌ در دو گروه آزمایش‌ و یک‌ گروه کنترل (هر گروه ١٥ نفر) گمارده‌ شدند.‌ گروه های آموزشي مبتني بر معناداری تحصیلي ویژه دانشجویان  تحت 11 جلسه 90 دقیقه ای و گروه آموزش سرزندگي تحصیلي تحت 12 جلسه 70 دقیقه ای قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ‌ درمانی‌ دریافت‌ نکرد. هر سه‌ گروه قبل‌، بعد و سه ماه پس‌ از مداخله‌ با‌ پرسشنامه انگیزه تحصیلی هارتر (1980) ارزیابی‌ شدند. داده ها ازطریق‌ تحلیل‌ وارینس با اندازه گیری تکراری تحلیل‌ و نتایج نشان داد که میانگین نمرات انگیزش تحصیلی در گروه‌های معناداری تحصیلی و سرزندگی تحصیلی در مراحل پس‌آزمون و پیگیری افزایش یافت، در حالی که گروه کنترل تغییرات محسوسی را تجربه نکرد. تحلیل‌های آماری حاکی از آن بود که تفاوت معناداری بین میانگین نمرات سه گروه وجود ندارد، اما از نظر زمانی، بهبود معناداری در مراحل پس‌آزمون و پیگیری مشاهده شد. به‌طور خاص، انگیزش تحصیلی بیرونی و نمره کل انگیزش تحصیلی در اثر زمان معنادار بودند (۰۵/۰ > p). این یافته‌ها با پژوهش‌های پیشین هم‌سو است و نشان می‌دهد که مداخلات آموزشی می‌توانند به‌طور غیرمستقیم و در طول زمان بر انگیزش تحصیلی تأثیر بگذارند. این مطالعه پیشنهاد می‌کند که طراحی مداخلات آموزشی هدف‌مند و بلندمدت می‌تواند به بهبود انگیزش تحصیلی دانشجویان کمک کند.

چکیده انگلیسی:

This study aimed to compare the effectiveness of an educational package on academic meaningfulness with academic vitality training on the academic motivation of students at the University of Isfahan during the academic year 2022-2023. The research method was quasi-experimental, conducted in three stages: pre-test, post-test, and follow-up. In this study, 45 students from the University of Isfahan were selected through convenience sampling based on inclusion criteria and randomly assigned to two experimental groups and one control group (15 participants in each group). The academic meaningfulness training group underwent 11 sessions of 90 minutes each, while the academic vitality training group received 12 sessions of 70 minutes each. The control group did not receive any intervention. All three groups were assessed before, after, and three months following the intervention using Harter's Academic Motivation Questionnaire (1980). Data were analyzed using repeated measures ANOVA, and the results indicated that the mean scores of academic motivation increased in both the academic meaningfulness and academic vitality groups during the post-test and follow-up stages, while the control group did not experience significant changes. Statistical analyses revealed no significant differences in mean scores among the three groups, but significant temporal improvements were observed in the post-test and follow-up stages. Specifically, extrinsic academic motivation and the total academic motivation score were significant over time (p < 0.05). These findings align with previous research and suggest that educational interventions can indirectly influence academic motivation over time. This study proposes that designing targeted and long-term educational interventions can contribute to enhancing students' academic motivation.

منابع و مأخذ:

آقایی، ا. (1397). نظریه انسان سالم، چاپ اول، نشر نوشته.
آذریان، ر و مهدیان، ح و جاجرمی، م (1399). مقایسه اثربخشی آموزش سرزندگی تحصیلی و تنظیم هیجان بر معنای تحصیلی و سازگاری تحصیلی. پژوهش در نظام‌های آموزشی، 14، 483-494.
الستی، ک و هاتف، م و افشار، م. (1401). مطالعه نقش آموزش دوران تحصیل بر کنترل سوء رفتارهای علمی در ایران با استفاده از نظریه‌پردازی داده بنیاد. فصلنامه پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی، 27(3)، 23-52.
بهمئی، ج و مستطاب، ر و شمالی¬نژاد، م و مالکی. آ و مباشری. ف. (1398). بررسی سرزندگی و انگیزش تحصیلی دانشجویان بر اساس ادراک آنها از محیط یادگیری در دانشکده علوم پزشکی آبادان در سال 1397، مجله تحقیقات سلامت در جامعه، 5 (2): 40-31.
خطیبی، م و کیانی، ق و انتصار فومنی، غ و احمدی، م. (1401). تبیین پیشرفت تحصیلی براساس باورهای فراشناختی با معنای تحصیل در دانش آموزان پسر پایه یازدهم. مطالعات ناتوانی، 12(0 )، 0-0.
صدری، م و گل پرور، م و آقایی، ا و گیلیام، ل. (1400). مقایسه اثربخشی آموزش معنا محور تحصیلی و آموزش روانشناسی مثبت نگر بر خوش‌بینی تحصیلی و معنای تحصیلی. پژوهش‌نامه روانشناسی مثبت، 7(3)، 31-50.
صدوقی، م و حسامپور، ف. (1398). نقش واسطه¬ای شادکامی در رابطه میان امید و خودکارآمدی تحصیلی با سرزندگی تحصیلی، نشریه علمی رویش روان¬شناسی، 8(9)، 42.
دهناشی لاطان، ت و ستاری، م. (1400). اثربخشی روان درمانی مثبت نگر بر نگرش های ناکارآمد و اجتناب تجربه ای دانش آموزان مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر، مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 7(4)، 48-21.
محمدی. ف؛ خواجه. م؛ بامری. ج و ملاشاهی. ج. (1401). بررسی رابطه انگیزش تحصیلی و مولفه‌های آن با پیشرفت تحصیلی سواد آموزان دوره انتقال شهر زابل، پیشرفت¬های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش، سال پنجم، شماره 51.
محمد خاني. م و عزیزی. غ. (1397). بررسي رابطه دلایل زندگي، انگیزش تحصیلي با عملکرد تحصیلي دانش¬آموزان دختر و پسر متوسطه دوم شهر جوانرود، اولین کنفرانس ملی یافته¬های نوین در حوزه یاددهی و یادگیری، انجمن مطالعات برنامه درسی ایرن شعبه هرمزگان.



Amit-Aharon, A., Melnikov, S., & Warshawski, S. (2020). The effect of evidence-based practice perception, information literacy self-efficacy, and academic motivation on nursing students' future implementation of evidence-based practice. Journal of Professional Nursing, 36(6), 497-502.
Alamri, M. M. (2023). A model of e-learning through achievement motivation and academic achievement among university students in Saudi Arabia. Sustainability, 15(2264), 1-25.
Arooj, H & Ijaz, T. (2019). An Investigation of Efficacy and Hope as Predictors of Academic Motivation, Pakestan Jornal of Education, 36 (1).
Boz, A., & Saylık, A. (2021). The impact of enabling school structure on academic optimism: Mediating role of altruistic behaviors. International Journal of Educational Methodology, 7(1), 137-154.
Erzen, E & Cikrikce , O. (2022). Mediator role of academic motivation in the relationship between attachment styles and life satisfaction,Ahi Wvran Universities Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi, 8(2):671-690.
Engia, G. (2020). An Examination of Primary School Students' Academic Achievements and Motivation In Terms of Parents' Attitudes, Teacher Motivation, Teacher Self-efficacy and Leadership Approach, International Journal of Progressive Education, Volume 16 Number 1, 2020.
Fu, L. (2024). Social support in class and learning burnout among Chinese EFL learners in higher education: Are academic buoyancy and class level important?. Current Psychology: A Journal for Diverse Perspectives on Diverse Psychological Issues, 43(7), 5789–5803.
Corrigan, J. A., & Schutte, N. S. (2023). The relationships between the hope dimensions of agency thinking and pathways thinking with depression and anxiety: A meta-analysis. International journal of applied positive psychology, 8(2), 211-255.
Cheng, C. Yun-Chun Wang and Wei-Xiang Liu. (2019). Exploring the Related Factors in Students’ Academic Achievement for the Sustainable Education of Rural Areas, Sustainability, 11, 5974.
Hughes, D., & Smith, G. (2020). Youth transitions: creating pathways to success. Education Development Trust: Berkshire. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED607277. pdf
Hussein Obeid Al-Soltani M, Mehdad A, Hussein Oibed Al-Marshidi E, Aghaee A. (2023). Mediating Role of Achievement Goals in Relationship between Perceived Family Atmosphere and Academic Performance among Babylon’s Students in Iraq.International Journal of Psycholog.16 (1) :195-217.
Grund, A., Galla, B. M., & Fries, S. (2022). Achievement motivation in students' everyday lives: Its relationship to momentary positive and negative activation and the moderating role of mindfulness. Learning and Individual Differences, 97, 102176.
Katiyar, S., Noronha, E., & D’Cruz, P. (2022). Meaningfulness and Impact of Academic Research: Bringing the Global South to the Forefront. journals Business and Society, 61(4),839-844.
Lavrijsen, J., Vansteenkiste, M., Boncquet, M., & Verschueren, K. (2022). Does motivation predict changes in academic achievement beyond intelligence and personality? A multi-theoretical perspective. Journal of Educational Psychology, 114(4), 772-790.
Liang, C., & Sun, J. (2022). A study of the happiness of chinese university students and Its influencing factors—A case study of Beijing universities. Sustainability, 14(23), 16057.
Martin, A.J., & Marsh, H.W. (2008). Academic buoyancy: Towards an understanding of students’ everyday academic resilience. Journal of School Psychology, 46, 53-83.
Martin, A. J., & Marsh, H. W. (2020). Investigating the reciprocal relations between academic buoyancy and academic adversity: Evidence for the protective role of academic buoyancy in reducing academic adversity over time. International Journal of Behavioral Development, 44(4), 301-312.
Meng, Q., & Zhang, Q. (2023). The influence of academic self-efficacy on university students’ academic performance: The mediating effect of academic engagement, 15(57), 5767.
Moosavi, M. (2021). Parameters Affecting the Educational Achievement of Vocational and Technical Schools’ Students. International Journal of Psycholog. 15 (2) :1-30.
Murphy, E. R. (2023). Hope and well-being. Current Opinion in Psychology, 50, 101558.
Putwain, D. W., Gallard, D., & Beaumon, J. (2020). Academic buoyancy protects achievement against minor academic adversities. Learning and Individual Differences, 83, 1-8.
Shen, J., Wu, H., Reeves, P., Zheng, Y., Ryan, L., Anderson, D. (2020). The association between teacher leadership and student achievement: A meta-analysis. Educational Research Review. 31:100357.
Solberg, P.A., Hopkins, W.G., Ommundsen, Y., Halvari ,H. (2012). Effects of three training types on vitality among older adults: A self-determination theory perspective. Psychology of Sport and Exercise, 13(4), 407-417.
Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., Sigmon, S. T., Yoshinobu, L., Gibb, J., Langelle, C., & Harney, P. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual-differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570–585.
Snyder, C. R. (2002). Hope theory: Rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249.
Snyder C.R., Ritschel L.A., Ravid., L.K. and Berg C.J. (2006). Balancing Psychological Assessments: Including Strengths and Hope in Client Reports. Journal of Clinical Psychology, 62(1), 33-46.
Spear, L. P. (2000). The adolescent brain and age related behavioral manifestations. Neuroscience and Behavioral Reviews, 24(4), 417-463.
Weißenfels, M., Hoffmann, D., Dörrenbächer-Ulrich, L., &Perels, F. (2023). Linking academic buoyancy and math achievement in secondary school students: Does academic self-efficacy play a role?. Current Psychology, 42(27), 23422 23436.