ریشه‌ها و پیامدهای همسایگی با دولت‌های ورشکسته: افغانستان و شکست دولت- ملت‌سازی و صلح

محورهای موضوعی : اندیشه سیاسی

سیدمحمدعلی نوریان ^{1 *}

1 - دانش‌آموخته دکتری دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، گروه روابط بین‌الملل، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1393/01/19 تاریخ پذیرش : 1394/03/10 تاریخ انتشار : 1394/05/15

کلید واژه: ایران, افغانستان, دولت- ملت‌سازی, دولت درمانده,

چکیده مقاله :

همجواری ایران با کشورهایی که اغلب آنان به دلیل منازعات داخلی و یا به واسطه بحرانهای منطقه ای و بین‌المللی دچار ناآرامی، کشمکش و یا جنگ بوده‌اند، باعث گردیده تا آثار و تبعات این دست تحولات، به طور ناخواسته به ‌ایران نیز تسری یابد. یکی از ملموس ترین این تاثیرات اغلب نامطلوب، وقوع بحرانها و منازعات خشونت بار در کشورهای همسایه بوده که با ورود گاه و بیگاه موج پناهندگان گریخته ‌از این دست بحرانها (به ویژه ‌از سوی دو کشور افغانستان و عراق) به درون خاک ایران، نخستین تاثیرات نامطلوب خود را عرصه های مختلف کشور ما نمایان ساخته است. در این میان کشور افغانستان به دلیل چندین دهه جنگ داخلی و نیز کشمکش‌های بین‌المللی، وجود شکاف‌های متعدد قومی و مذهبی، برخورداری از دولتی درمانده و فقدان یک دولت- ملت حقیقی، از کانون‌های همیشه بحران زا در منطقه و جهان به شمار آمده است. با وجود این که گمان می‌رفت پس از سقوط طالبان در سال 2001 توسط ائتلاف بین‌المللی، این کشور به مرور زمان راه صلح و ثبات را پیش گیرد، اما پس از گذشت بیش از یک دهه، هنوز چشم انداز امیدوار کننده ای برای این امر متصور نیست. از همین رو نمی‌توان از عوارض ناخواسته و ناگزیر همسایگی با چنین کشورهایی در امان بود و یا از کنار آن به سادگی گذشت. از آنجا که سرنوشت همسایگان همواره به یکدیگر مربوط بوده و به نوعی به یکدیگر گره خورده است، آینده و سرنوشت کشورها و ملت‌های همسایه آنقدر برای ایران مهم بوده و باید باشد که سرنوشت خود ایران مهم است. با توجه به سابقه و وضعیت دشوار و پیچیده افغانستان در طول دهه‌های گذشته و نگاه به وضعیت چندپاره، ناهمگون و پرآشوب امروز این کشور، به یقین درخواهیم یافت که با وجود تغییرات ظاهری در عرصه سیاسی و حکمرانی، تغییر چندانی در ماهیت ناپایدار و از هم گسیخته ‌این کشور به وجود نیامده ‌است و این امر بدین معناست که تا آینده نامعلومی، ایران از آثار و پیامدهای همسایگی با این کشور متاثر خواهد بود.

منابع و مأخذ:

منابع فارسی

- آریانفر، عزیز (1392)، «ریشه‌های  ناکامی و به بن بست رسیدن پروژه‌های ملت‌سازی و دولت‌سازی در افغانستان شیرازه از هم گسیخته، رشته‌های از هم دریده، تار و پود شاریده و رفوهای پوسیده دولت ملی در کشور»، در: http://www.arianfar.com/books/201411020.pdf

اندیشمند، محمد اکرم (1393)، «دولت- ملت سازی در افغانستان»، کابل انتشارات سعید.

- زرگر، افشین (1386)، «مدلهای دولت- ملت‌سازی: از مدل اروپایی تا مدل اوراسیایی»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال چهارم، شماره هفتم.

- کورنا، لورل (1383)، افغانستان، تهران: انتشارات ققنوس.

- همشهری آنلاین (1394)، در: 294916http://www.hamshahrionline.ir/details/

- واعظی، حمزه (1381)، افغانستان و سازه‌های ناقص هویت ملی، تهران: انتشارات تهران.

English Source

-Afghanistan Annual Report, Protection of  Civilian in Armed Conflict  (2013), "United Nations Assistance Mission in Afghanistan", available at: http://www.unama.unmissions.org/Portals/UNAMA/human%20rights/Feb_8_2014_PoC-report_2013-Full-report-ENG.pdf

- Akhlaq, Sayed Hassan (2015), "The Ccrisis of national and Religious Identity in Afghanistan Today", available at:                               

- Faild States Index, (2013), available at: http://www.ffp.statesindex.org

-https://www.opendemocracy.net/sayed-hassan-akhlaq/crisis-of-national-and religious-identity-in-afghanistan-today

- Iqbal, Zaryab & Starr, Harvey (2008), “Bad Neighbors: Failed States and Their Consequences”, Conflict Management and Peace Science September 2008 Vol. 25, No. 4, 315-331.

-Miller, D. Paul (2011), "Finish the Job: How the War in Afghanistan Can Be Won", Foreign Affairs, Vol. 90, No.1.

- Riemer, K .Andrea (2005), “The Concepts of State Building, Nation Building and Society Building”, available at:

http://www.zmne.hu/aarms/docs/Volume4/Issue3/pdf/01riem.pdf

- Rotberg, R (ed) (2004), When States Fail, Princeton, NJ: Princeton University Press.

 -Sale, Richard. (2013): “Afghanistan: A Dark and Fragile Future” available at:     http://www.truth-out.org/news/item/15264-afghanistan-a-dark-and-fragilefut ure#14327117726221&action=collapse_widget&id=0&data=

- The World Factbook,  availabl at:

 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/af.html

- Transparency International (2013), available at: http://www.transparency.org

 -UNDP )2013(, “Human Development Report, The Rise of the South: Human Progress in a Diverse World,” available at:

http://www.undp.org/content/dam/undp/library/corporate/HDR/2013GlobalHDR/English/HDR2013%20Report%20English.pdf

- UNODC (2013), "Afghanistan Opium Survey 2013", United Nations Office on Drugs and Crime, available at: www.unodc.org/documents/crop-monitoring /Afghanistan/Afghan_report_Summary_Findings_2013.pdf

 -World Bank (2013), available at: http://www.data.worldbank.org/country/a fghanistan