فرآیند سیاست خارجی سه‏ وجهی مبتنی بر خص م‏بودگی دونالد ترامپ در قبال جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

حمید احمدی نژاد ¹ , محمدعلی بصیری ²

1 - دانشجوی دکتری گروه روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.
2 - دانشیار عضو هیات علمی گروه روابط بین الملل، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/03/28 تاریخ پذیرش : 1399/03/28 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: هویت, جمهوری اسلامی ایران, سیاست خارجی ترامپ, غیریت‏سازی, خصم‏بودگی,

چکیده مقاله :

منطق حاکم بر رویکرد آمریکا نسبت به ایران از زمان پس از پیروزی انقلاب اسلامی کم و بیش قابل پیش بینی بوده، اما با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ این منطق رفتاری از سوی آمریکا به شدت غیرقابل پیش بینی شده است. فهم درست این رویکرد جدید که می توان آن را به نوعی گرایش به جنگ سرد علیه ایران از سوی ترامپ تلقی کرد نیازمند نگرش به آن از لنز تعامل بین هویت و سیاست است. به این معنا که غیریت سازی از ایران به عنوان دشمن هویتی آمریکا زمینه نگرش حد اعلای خصم بودگی ترامپ نسبت به ایران را به وجود آورده است. لذا سوال اصلی این مقاله آن است که سیاست خارجی ترامپ نسبت به ایران در چه قالبی و براساس چه راهبردهایی شکل گرفته است؟ یافته های پژوهش حاکی از آن است که نگرش سیاست خارجی ترامپ به ایران متاثر از عامل هویتی در قالب تهدید هستی شناختی و مبتنی بر یک راهبرد سه وجهی شامل غیریت سازی، مقوله بندی و انکار می باشد.

چکیده انگلیسی:

a

منابع و مأخذ:

• پرتو، امین (1397). «راهبرد کلان آمریکا در دوره ترامپ: درس‏هایی برای ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست و یکم، شماره81.


• ادبار، کورنلیوس (1395). ترامپ، اتحادیه اروپا و سیاست ایران: مسیرهای چندگانه پیش‏رو، ترجمه محسن محمودی و جواد عرب یارمحمدی، تهران: مرکز بررسی‏های استراتژیک ریاست جمهوری.


• آرین‏منش، محمد، جوانشیری، احمد و مدیرشانه‏چی، محمد (1397). «ایران و آمریکا از هم‏راستایی تا تعارض ملت و دولت»، مجله پژوهش ملل، دوره چهارم، شماره 37.


• آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3، صص 147-178.


• ازغندی، علیرضا و جهانگیری، سعید (1397). «واکاوی سیاست خارجی دونالد ترامپ در خاورمیانه و چالش‏های پیش روی آن(ابعاد و رویکردها)»، فصلنامه راهبرد سیاسی، سال دوم، شماره 5، بهار.


• استیل، برنت جی (1392). امنیت هستی‏شناختی در روابط بین‏الملل، ترجمه سیدجلال دهقانی و دیگران، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.


• اسلامی، سعید (1397). «بررسی نقش استعاره‏ها در زبان‏شناسی سیاسی دانلد ترامپ»، فصلنامه رهیافت‏های سیاسی و بین‏المللی، دوره دهم، شماره2(پیاپی56).


• افضلی، توحید و موسوی، سیدمحمدعلی (1395). «تحلیل سازه‏انگارانه مبانی هویتی سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در قبال پرونده هسته‏ای ایران»، فصلنامه علوم سیاسی، سال نوزدهم، شماره75.


• امیدی، علی و زارع، وجیهه (1390). «بنیان‏های فرهنگی- هویتی رویارویی آمریکا با اسلام‏گرایی»، فصلنامه رهیافت انقلاب اسلامی، سال پنجم، شماره14.


• امیدی، علی، طالعی‏حور، رهبر و بصیری، محمدعلی (1395). «عوامل هویتی تعارض در روابط جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال سیزدهم، شماره45.


• امینیان، بهادر (1396). «به‏کارگیری زور به عنوان ابزار سیاست خارجی آمریکا، معضل فراروی ترامپ»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و پنجم، شماره99.


• بابائی، مرتضی، محمدی، مجید و لشکریان، حمیدرضا (1398). «مدل‏سازی و تحلیل استراتژیک نبرد بین ایلات متحده آمریکا و جمهوری اسلامی ایران با استفاده از رویکرد نظریه بازی در حالت غیرهمکارانه»، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، انتشار انلاین (30/1/98)، قابل دسترس در: http://sspp.iranjournals.ir/article_34929.html )دستیابی3/2/98).


• باقری، زهرا و دیگران (1397). «تغییر و تداوم در سیاست خاورمیانه‏ای آمریکا از سال 2017-2001»، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، سال چهرادهم، شماره43.


• پژوهشکده مطالعات راهبردی (1396). «راهبرد دولت ترامپ و پاداستراتژی ایران»، مجله دیده‏بان امنیت ملی، شماره67.


• پوستین‏چی، زهره (1397). «منطقه‏گرایی جدید و الگوی امنیت‏سازی ترامپ در آسیای جنوب غربی»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال چهاردهم، شماره3.


• ترک‏شوند، عابدین و قورجیلی، حامد. (1392). «تقابل هسته‏ای ایران و آمریکا از منظر رویکرد سازه‏انگاری»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی، سال سوم، شماره6.


• جانسیز، احمد (1391). «هویت‏گرایی در سیاست خارجی آمریکا و تاثیر آن بر برنامه هسته‏ای ایران(2008-2001)»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره اول، شماره2.


• جعفری، علی‏اکبر (1392). «قدرت هوشمند و براندازی جمهوری اسلامی ایران؛ خیز تدریجی آمریکا برای مقابله سیستمی با ایران»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره دوم، شماره 3.


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.


• حاتم‏زاده، عزیزالله (1397). «میزان همراهی افکارعمومی آمریکا با سیاست‏های ترامپ در قبال ایران»، مجله دیده‏بان امنیت ملی، شماره 76.


• حاجی‏نجار، عباس (27/7/97). «تصویرسازی‏های غلط دشمن و واقعیت‏های ایران»، روزنامه جوان، قابل دسترس در: https://www.Javann.ir/003uka (دستیابی10/12/97).


• حبیبی، حمید و محمدی الموتی، محسن (1396). «رویارویی آمریکا و ایران؛ هستی ‏شناسانه یا رفتارشناسانه»، فصلنامه پژوهش‏های دفاعی امنیتی اسلام، سال سوم، شماره 4.


• دلاورپور اقدام، مصطفی و دهقانی‏فیروزآبادی، سیدجلال (1396). «دیپلماسی نومحافظه‏کاران کنگره آمریکا در قبال جمهوری اسلامی ایران(2016-2009)»، فصلنامه پژوهشهای سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره1.


• دیپلماسی ایرانی (30/2/98). «ترامپ: کسی نیستم که با ایران وارد جنگ شوم»، قابل دسترس در: http://www.irdiplomacy.ir/fa/news/1983560/ (دستیابی16/3/98).


• ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.


• رستمی، فرزاد و غلامی حسن‏آبادی، مسلم (1394). «امنیت هستی‏شناختی و استمرار مناقشه هسته‏ای ایران و غرب»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، شماره1.


• رسولی‏ثانی‏آبادی، الهام (1390). «هویت انقلابی- اسلامی نظام جمهوری اسلامی ایران در گفتمان‏های مختلف سیاست خارجی»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و پنجم، شماره 1.


• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.


• سمیعی‏اصفهانی، علیرضا و فتحی‏مظفری، عبدالرضا (1391). «نقش و جایگاه قدرت نرم در دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران»، مجله مطالعات خاورمیانه، شماره70.


• قنبرلو، عبداله (1397). «مبنای نظری تحریم‏های مربوط به برنامه هسته‏ای ایران: مقایسه دیپلماسی دولت‏های ترامپ و اوباما»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال بیست ویکم، شماره 2.


• کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.


• محمدزاده ابراهیمی، فرزاد، ملکی، محمدرضا و وثوقی، سعید (1396). «دونالد ترامپ و میراث سیاست واقع‏گرایانه اوباما در خاورمیانه»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره ششم، شماره2.


• مسعوی، حیدرعلی (1397). «فرهنگ راهبردی آمریکا و امنیتی‏سازی مجدد ایران در دوره ترامپ»، فصلنامه امنیت‏پژوهی، سال هفدهم، شماره61.


• موسوی‏شفائی، سیدمسعود و منفرد، قاسم (1398). «نئوجکسونیسم؛ الگوی سیاست خارجی آمریکا در دوران دونالد ترامپ». فصلنامه ژئوپلیتیک، سال پانزدهم، شماره1.


• نیک‏منش، رضا (1396). «تاثیر استراتژی جدید آمریکا بر موقعیت منطقه‏ای ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال هیجدم، شماره3.


• ونت، الکساندر (1384). نظریه اجتماعی سیاست بین‏الملل، ترجمه حمیرا مشیرزاده، تهران: انتشارات دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی.


• یزدان فام، محمود (1395)الف. «شناخت و راهبرد؛ نگاهی به سیاست خارجی دولت ترامپ»، مجله دیده‏بان امنیت ملی، شماره59.


• یزدان فام، محمود (1396). «راهبرد دولت ترامپ در مورد ایران؛ اهداف و سازوکارها»، فصلنامه مطالعات راهبردی، شماره75.


• یزدان‏فام، محمد (1390). «دگرگونی در نظریه‏ها و مفهوم امنیت بین‏المللی»، در: تحول مفاهیم در روابط بین‏الملل، حمیرا مشیرزاده و نبی‏اله ابراهیمی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.


• یزدان‏فام، محمود (1395)ب. «سیاست خارجی ترامپ و جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال نوزدهم، شماره4.


• Alper, Alexandra. (15 September 2019). "U.S. blames Iran for Saudi attacks, 'pretend' diplomacy", Available at: http://www.reuters.com/artical/saudi-aramco-fire-usa-idINKBN 1W001M(Access 17 September 2017).


• Nikoubazl, Morteza. (2020). "Trump's Confrontation With Iran Shows Americans Have Learned Not To Rush Into War", Available at: https://reason.com/2020/01/17/trumps-confrontation-with-iran-shows-americans-have-learned-not-to-rush-into-war.


• Baker, Peter. (2019). "As Trump Accuses Iran, He Has One Problem: His Own Credibili ty, Credibility", The New York Times, Available: http://www.nytimes.com/2019/06/14 us/politics/trump-iran credibility.html?searchResultPosition=17(Access 20 June 2019).


• Beržiunas, Valentinas. (13 July 2016). "Foreign Policy Decision-Making and the Constr uction of the State‘s Identity", Available at: http://www.ecpr.eu/Events/Pape raspx?PaperID=28157&EventID=98(Access 10 August 2017).


• Bleau, Paul. (2014). Realist Constructivism: Understanding Foreign Policy Intent, thesis of Master of Arts in Global Security Studies, Maryland: Johns Hopkins University.


• Brânda, Oana-Elena. (2018). "Changes in the American Foreign Policy: From Obama to Trump", in: International conference KNOWLEDGE-BASED ORGANIZATION, Vol. (25)2.


• Campbell, David. (1992). Writing security: United States foreign policy and the politics of identity, Minneapolis: University of Minnesota Press.


• Clarke, Michael and Ricketts, Anthony. (2017). "Donald Trump and American foreign policy: The return of the Jacksonian tradition", Comparative Strategy, Vol. (36)4.


• Frank, Justin A. (2018). Trump on the Couch: Inside the Mind of the President, New York: Avery.


• Katzman, Kenneth and McInnis, Kathleen J. (2020). "U.S.-Iran Conflict and Implicationsfor U.S.Policy", Congressional Research Service, Available at: http://crsreports.congress.gov(Access 26 January 2020).


• Friedman, Thomas. (2019). "The Biggest Threat to America Is Us If we fail, China, Russia and Iran won’t be to blame", The New York Times, Available at: http://www.nytimes.com/2019/07/02/opinion/america-threat.html(Access 4 July 2019).


• Jenkins, Richard. (2004). Social Identity, USA and Canada: Routledge.


• Kinch, Penelope. (2016). The US-Iran Relationship: The Impact of Political Identity on Foreign Policy, London: I.B.Tauris.


• Laclau, Ernesto. (1990). New Reflections on the Revolutions of Our Time, London: Verso.


• Leverett, Flynt and Mann Leverett, Hillary. (2010). "The United States, Iran and the Middle East's New Cold War", The International Spectator, Vol. (45)1.


• Mittzen, Jennifer. (2006). "Ontological Security in World Politics: State Identity and the Security Dilemma", European Journal of International Relations, Vol. (12)3.


• Neumann, Iver B. (1998). Uses Of The Other: ''The East'' in European Identity Formation, United States: University Of Minnesota Press United States.


• Mohseni, Ebrahim, Gallagher, Nancy and Ramsay, Clay. (2017). "Iranian Attitudes on Iranian-U.S. Relations in the Trump Era", Available at: http://www.cissm.umd.edu/publications/iranian-attitudes-iranian-us-relations-trump-era(access 12 February 2019).


• Mozaffari, Mehdi. (April 2009). "Iranian Ideological Foreign Policy", Centre for Studies in Islamism and Radicalisation(CIR), Denmark, Aarhus University, Department of Political Science, Available at: http://www.cir.au.dk/fileadmin/site_ files/filer_statskundskab/subsites/.../Mozaffari_Papers.pdf(Access 12 March 2016).


• Ostovar, Afshon. (2019). "The U.S. and Iran Are Marching Toward War Can They Find a Solution Before It’s Too Late?", Available at: http://www.foreignaffairs.com/articles/iran/2019-06-28/us-and-iran-are-marching-toward-war(Access 4 July 2019).


• Crowley, Michael. (Jan 2020). "Trump, Like Obama, Seeks Change in Iran. But He Differs in How to Do It", in: New York Times. Available at: https://www.nytimes.com/2020/01/14/us/politics/trump-iran-strategy.html.


• Posch, Walter. (Apri 2013). "The Third World, Global Islam and Pragmatis The Making of Iranian Foreign Policy", in: Stiftung Wissenschaft und Politik (SWP), German Institute for International and Security Affairs, Available at: http://www.sberlin.org/fileadmin/contents/products/.../2013_RP03_poc.pdf(Access 9 July 2017).


• Powaski, Ronald E. (2018). Ideals, Interests, and U.S. Foreign Policy from George H. W. Bush to Donald Trump, Switzerland: Palgrave Macmillan.


• El-Erian, Mohamed. (17 Jan 2020). "Is Donald Trump's Iran strategy working?", Available at: http://www.theguardian.com/business/2020/jan/17/is-donald-trump-iran-strategy-working(Access 26 January 2020).


• Shoaib, Muhammad. (2016). "US-Iran Nuclear Standoff: A Constructivist Approach", Journal of Strategic Affairs, Vol. 1, No. 1, 49-73.


• Thompson, Jack. (2018). "Trump’s Middle East Policy", Security Policy, No. 233, 1-4.


• Vakil, Sanam. (2018). "Iran On The Brink: Challenges And Opportunities For Washington", Stanford University, Hoover Institution, Available at: http://www.hoover.org/sites/default/files/research/docs/vakil_iran_on_the_brink_updated_.pdf (access 12 February 2019).


• Van Dijk, Teun. (2003). Ideology and Discourse; A Multidisciplinary Introduction, Barcelona: Pompeu Fabra University.


• Van Evera, Stephen. (1998). "Offense – defence and War", Cause of International security, Vol. 22, No. 4, 5-43.


• Viotti, Paul and Kauppi, Mark. (2012). International Relations Theory, Fifth Edition, and London: Pearson.


• Wareing, Shan. (2004). What is language and what does it do, New York: Routledge.


• Wastnidge, Edward. (10 March 2016). "Strategic Narratives and Iranian Foreign Policy into the Rouhani Era”, available at: http://www.e-ir.info/2016/03/10/strategi c-narratives-and-iranian-foreign-policy-into-the-rouhani-era/(Access April 2017).