دکترین مسئولیت حمایت شورای امنیت در بحران یمن و سازوکارهای قدرت در خاورمیانه

محورهای موضوعی : روابط بین الملل

آزاده الفتی ¹ (کارشناس ارشد روابط بین الملل دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران)
فرزاد رستمی ² (استادیار روابط بین الملل دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران)
قدرت احمدیان ³ (استادیار روابط بین الملل دانشگاه رازی، کرمانشاه ایران)

تاریخ دریافت : 1399/03/28 تاریخ پذیرش : 1399/03/28 تاریخ انتشار : 1399/03/01

کلید واژه: شورای امنیت, بحران یمن, دکترین مسئولیت حمایت, نئورئالیسم تهاجمی,

چکیده مقاله :

بنا به گزارش نهادهای بین المللی حقوق بشری، وضعیت حاکم در یمن گویای یک وضعیت بحرانی در این کشور است به نحوی که هیچ نهادی در این کشور قادر به تأمین امنیت مردم آن نیست. در چنین شرایطی شورای امنیت می بایست از شأن و منزلت و حقوق اساسی مردم یمن تحت لوای دکترین مسئولیت حمایت حمایت نماید. با نگاهی به عملکرد شورای امنیت، این شورا نتوانست در انجام رسالت واقعی خود در زمینه بحران و فاجعه انسانی در یمن موفق عمل کند. بر این اساس سؤال اصلی پژوهش این است که: علت اصلی استمرار و تعمیق بحران در یمن و عدم تحقق دکترین مسئولیت حمایت شورای امنیت در حل این بحران چیست؟ در پاسخ فرضیه مورد پردازش در چارچوب نظریه نئورئالیسم تهاجمی این است که: سازوکارهای قدرت در ساختار نظام بین الملل در پرتو مناسبات قدرت میان کنشگران رقیب منطقه ای باعث ناکارآمدی مسئولیت حمایت شورای امنیت در بحران یمن شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد استراتژی و منافع آمریکا در خاورمیانه با بهره گیری از اختلافات ج.ا.ا و عربستان سعودی ضمن تأثیرگذاری بر تصمیمات شورای امنیت، مانع تحقق این دکترین در حل بحران یمن شده است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای می باشد.

چکیده انگلیسی:

a

منابع و مأخذ:

• احمدی، حمید و خسروی، افسانه (1394). «کالبد شکافی تهاجم عربستان به یمن: ژئوپلیتیک، محیط بحران­زا داخلی و سیاست بین­الملل»، فصلنامه سیاست، دوره 46، شماره (4)، صص 838-817.


• اشرفی، اکبر و بابازاده جودی، امیر سعید (1394). «سیاست خارجی روسیه و امریکا نسبت به بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال هشتم، شماره (32)، صص 65-43.


• آجیلی، هادی و جلوداری، ام البنین (1395). «بایسته­ها و الزامات شکل­گیری هژمونی جهانی و منطقه­ای»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی، دوره 6، شماره (3)، صص 20-1.


• آدمی، علی و دشتگرد، مجید (1391). «ایالات متحده و مهار متخاصمان در چارچوب احاله مسئولیت»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال اول، (3) (پیاپی33)، صص 28-1.


• آرش پور، علیرضا و جعفری، سید منیژه، (1394). «نقش مسئولیت حمایت در تضمین امنیت انسانی»، فصلنامه مطالعات راهبردی، سال هجدهم، شماره (2)، صص 102-85.


• آزادی، افشین؛ ترابی، محمد و حیدرپور، ماشاءالله (1399). «جمهوری اسلامی ایران و فضای مجازی؛ راهکارهایی برای حل چالش‌ها»، فصلنامه مطالعات دفاع مقدس، سال ششم، شماره 3، صص 147-178.


• آل سید غفور، سید حسن؛ کاظمی، احسان و موسوی دهموردی، سید محمد (1394). «تبیین رقابت استراتژیک جمهوری اسلامی ایران و عربستان سعودی در یمن»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و نهم، (2)، صص 167-145.


• بهری خیاوی، بهمن (1396). «ارزیابی اجرای دکترین مسئولیت حمایت در بحران یمن»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، معاهده شماره 2، صص،46-13.


• بهمن، شعیب (1391). «روسیه و بهار عربی؛ چالش­ها و پیامدها»، فصلنامه آسیای مرکزی و قفقاز، شماره (77)، صص 53-25.


• بهمن، شعیب (1394). «رویکرد روسیه به تهاجم نظامی عربستان علیه یمن»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال پانزدهم، (4)، پیاپی 60.


• تقوایی نیا، احسان (1395). «جایگاه یمن در راهبردهای جدید روسیه»، Iras.ir


• التیامی نیا، رضا؛ باقری دولت آبادی، علی و نیکفر، جاسب (1395). «بررسی زمینه­ها و اهداف مداخلات خارجی عربستان و آمریکا»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال پنجم، شماره (18)، صص 198-171.


• جعفری ولدانی، اصغر و امین آبادی، سید محمد (1395). «عربستان و معمای یمن»، ماهنامه اطلاعات سیاسی-اقتصادی، شماره (306).


• جعفری ولدانی، اصغر و رحمتی پور، لیلا (1393). «فرهنگ استراتژیک و الگوی رفتاری چین در مدیریت بحران­های بین­المللی (مطالعه موردی بحران سوریه)»، فصلنامه پژوهش­های راهبردی سیاست، سال دوم، شماره (6)، صص 193-163.


• جنیدی، رضا و ملائی، مسعود (1398). «راهبردهای مبتنی بر قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در مقابله با قدرت هوشمند ایالات متحده آمریکا»، فصلنامه راهبرد سیاسی، دوره 3، شماره 8، صص 65-89.


• حسینی، سید محسن و حیدری، فاطمه (1395). «رویکرد سیاست خارجی آمریکا در قبال بیداری اسلامی»، فصلنامه مطالعات سیاسی بین­المللی، سال اول، پیش شماره(1)، صص 40-27.


• درج، حمید و آقائی، سید داود (1396). «جایگاه راهبردی یمن در سیاست خارجی و امنیتی ترامپ»، فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال دهم، شماره (40)، صص 68-39.


• دولت­خواه، زهرا و امام جمعه­زاده، سید جواد (1394). «دکترین مسئولیت حمایت: بررسی تطبیقی رویکرد اعضای دائم شورای امنیت در قبال بحران­های لیبی و سوریه»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و چهارم، شماره (77)، صص 83-59.


• دولت­خواه، زهرا و شفیعی، نوذر (1396). «دکترین مسئولیت حمایت: تبیین رویکرد قدرت­های بزرگ در قبال بحران­های لیبی و یمن»، فصلنامه راهبرد، سال بیست و ششم، شماره (84)، صص 131-109.


• دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1391). «نوواقع­گرایی و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه سیاست خارجی، سال بیست و ششم، شماره (1)، صص 54-31.


• ذولفقاری، مهدی و دشتی، فرزانه (1397). «مؤلفه‌ها و ظرفیت‌های قدرت نرم جمهوری اسلامی ایران در دیپلماسی فرهنگی»، دو فصلنامه مطالعات قدرت نرم، دوره 8، شماره 2، صص 127-154.


• رستمی، فرزاد؛ لطفی، کامران و پیرمحمدی، سعید (1397). «جنگ قدرت­ها در یمن و امنیت جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه مطالعات روابط بین­الملل، سال یازدهم، شماره (41)، صص 9-35.


• زیبایی نژاد، مریم (1398). «احیای انگاره‌های مهم هویتی در پرتو انقلاب اسلامی ایران»، فصلنامه پژوهش های انقلاب اسلامی، دوره 8، شماره 29، صص 187-206.


• سمیعی اصفهانی، علیرضا؛ محمدی عزیزآبادی، مهدی و نیکفر، جاسب (1394). «ژئوپلیتیک هویت و تاثیر آن بر راهبرد امنیتی ایران و عربستان در بحران یمن»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال پنجم، شماره (2)، صص 27-1.


• سیف زاده، فرزانه؛ زمانی، سید قاسم؛ سواری، حسن و راعی دهقی، مسعود (1396). «بررسی مأموریت شورای امنیت در اعمال مسئولیت حمایت»، فصلنامه پژوهش­های حقوق تطبیقی، دوره 21، شماره (1)، صص 79-53.


• شاهقلیان قهفرخی، رضا و جمالی، علی (1396). «بررسی تأثیر جنگ عربستان در یمن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران»، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و پنجم، شماره (100)، صص 193- 153.


• طایری، سجاد (1391). «محور مقاومت در برابر محور سازش»، ماهنامه بیداری اسلامی، سال اول، شماره (3)، ص 66.


• عباسی، مجید و حبیبی، سید مهدی (1392). «خشونت­های سیستمی آمریکا علیه کشورهای اسلامی منطقه منا»، فصلنامه خردنامه، شماره (11)، صص 84-57.


• علیپور، علیرضا (1397). «جنگ نیابتی ایران و عربستان سعودی در منطقه غرب آسیا: مطالعه موردی بحران سوریه»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره (2)، صص 143-171.


• فیروز کلایی، عبدالکریم (1394). «تحلیلی بر مهم­ترین علل تهاجم نظامی ائتلاف تحت رهبری عربستان سعودی به یمن»، فصلنامه پژوهش­های منطقه ­ای، شماره (7)، صص 190-159.


• قربانی، مژگان و سوری، سرور (1395). «انقلاب یمن؛ فرصت­ها و چالش­های ایران بر اساس مدل راهبردی SWOT»، فصلنامه مطالعات بیداری اسلامی، سال پنجم، شماره (10)، صص 33-28.


• قیاسوندی، فاطمه و ترکاشوند، جلال (1396). «آمریکا، جنگ­های نیابتی و امنیت خاورمیانه»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره (4)، صص 207-169.


• کاظمی، پریسا و بشیری، اکبر (1398). «سازوکارهای تضمین حقوق بنیادین بشر در نظام حقوقی عمومی ایران»، دو فصلنامه مطالعات حقوق بشر اسلامی، دوره 8، شماره 16، بهار و تابستان، صص 140-119.


• کریمی، فرهاد (1395). «بررسی نقض حقوق بشر و اصل حق تعیین سرنوشت ملت­ها توسط عربستان سعودی در یمن»، فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، سال دوم، شماره پیاپی(4)، صص 46-29.


• گلی، محمد (1395). «جایگاه قطعنامه­های فصل هفت شورای امنیت در پایان دادن به بحران یمن»، farsnews.com.


• محمدی عزیز­آبادی، مهدی؛ التیامی­نیا، رضا و تاجیک، میثم، (1396). «منازعات قدرت و رقابت­های ژئوپلیتیک قدرت­های منطقه­ای و فرامنطقه­ای در کشور یمن»، فصلنامه پژوهش­های سیاسی و بین­المللی، سال هفتم، شماره (31)، صص 197-167.


• محمدی، فاطمه (1396). «اهداف و نگاه آمریکا به بحران یمن»، peace-ipsc.org.


• مددی، جواد (1392). «نظام فدرالیسم در یمن»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال چهاردهم، شماره (4).


• مددی، جواد (1394). «بحران یمن: الزامات و رویارویی با ائتلاف سعودی»، فصلنامه مطالعات راهبردی جهان اسلام، سال شانزدهم، شماره (2)، صص 84-61.


• مصلی نژاد، عباس (1394). «سیاست گذاری راهبردی در مدیریت بحران امنیتی یمن»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، شماره (3)، صص 139-109.


• ملکوتیان، مصطفی؛ بیدالله خانی، آرش و ستوده، علی اصغر (1390). «تأثیر انقلاب­های عربی بر تقابل استراتژیک ایران و آمریکا»، فصلنامه آفاق امنیت، سال چهارم، شماره (13)، صص 46-19.


• منوری، سید علی و رستمی، بنفشه (1396). «بازسازی ائتلاف­های آمریکا در حوزه عربی خلیج فارس»، فصلنامه سیاست جهانی، دوره ششم، شماره (2)، 210-185.


• موسی زاده، رضا (1390). سازمان­های بین المللی، تهران: نشر میزان، چاپ اول.


• موسی زاده، رضا و رنجبر، رضا (1392). «بررسی تطبیقی عملکرد شورای امنیت در قبال تحولات لیبی، یمن و بحرین (2012-2011) از دیدگاه حقوق بین الملل»، فصلنامه سازمان­های بین­المللی، سال اول، شماره (3)، صص 34-7.


• واعظی، محمود (1389). «نقش قدرت­های بزرگ در منطقه خلیج فارس و چالش­های هژمونی آمریکا»، فصلنامه بین­المللی روابط خارجی، سال دوم، شماره (6)، صص 47-7.


• ویسی، هادی (1394). «چالش­های سیاست خارجی چین در خاورمیانه و بحران یمن»، کد خبر: ۳۰۳۱۷۷ در: buitannews.com


• ویسی، هادی (1397). «برنامه جدید آمریکا برای آتش­بس در یمن»، کد خبر: ۲۲۶۶۷۵۹ در:irbnews.ir.


• ویسی، هادی (1397). «واکاوی چالش­های ژئوپلیتیکی رابطه شورای همکاری خلیج فارس با جمهوری اسلامی ایران و تأثیر آن بر جهان اسلام»، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، سال هفتم، شماره(25)، صص 167-145.


• Sharp, Jeremy M,(2015),” Yemen: Civil War and Regional Intervention”, Congressional Research Service 7-5700, www.crs.gov.


• Sharp, Jeremy M,(2018),” Yemen: Civil War and Regional Intervention “,Congressional Research Service 7-5700, www.crs.gov.


• Taliaferro, J . W. (1999, February), Security Under Anarchy: Defensive Realism Reconsidered. In International Studies Association, 40 th Annual Convention, Washington DC.


• Turner, randall G, (2008),” balance of power the theory, implications for the U.S., iran, Saudi arabia, and a new arms race”, Submitted in partial fulfillment of the requirements for the degree of master of arts in security studies from the naval postgraduate school.


• https://www.securitycouncilreport.org/undocuments/document/ahrc3031.php, A/HRC/30/31: UN Documents: Security Council Report.


• https://www.securitycouncilreport.org/undocuments/document/ahrc3338.php, A/HRC/33/38: UN Documents : Security Council Report.


• https://www.securitycouncilreport.org/undocuments/document/ahrc3633.php, A/HRC/36/33: UN Documents : Security Council Report.


• https://www.amnesty.org ,Amnesty International Report 2015/16.


• https://www.amnesty.org ,Amnesty International Report 2016/17.


• https://www.amnesty.org ,Amnesty International Report 2017/18.


• http://www.emro.who.int/media/news/health-situation-in-yemen-critical-as-violent-conflict-enters-second-year.html.


• http://www.fao.org/emergencies/resources/documents/resources-detail/en/c/413657/,Yemen crisis - Situation report 9 May 2016.


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2014(2011) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2051(2012) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2140(2014) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2201(2015) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2204(2015) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2216(2015) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2266(2016) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2342(2017) .


• https://www.securitycouncilreport.org, S/RES/2402(2018) .