ریشه های بحران ژئوپلیتکی عراق و تداوم مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

زهره حیدری بنی ¹ , عزت الله عزتی ² , محمد رضا حافظ نیا ³ , حیدر لطفی ⁴

1 - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه آزاد گرمسار
2 - دانشیار دانشگاه ازاد واحد علوم تحقیقات
3 - استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس
4 - دانشیار جغرافیای سیاسی دانشگاه ازاد گرمسار

تاریخ دریافت : 1396/10/14 تاریخ پذیرش : 1397/03/01 تاریخ انتشار : 1398/02/01

کلید واژه: واژگان کلیدی: عراق, اقلیم کردستان, مداخلات بشردوستانه, بحران ژئوپلیتکی, ضد ژئوپلیتیک,

چکیده مقاله :

بعد از تاسیس عراق جدید در عصر پسا جنگ جهانی اول، بحرانهای ژئوپلتیکی مهمترین شاخصه پویایی های سیاسی در این کشور بوده است که به صورت ویژه در فرایند ضد ژئوپلتیکی کردی در طی دهه های گذشته نمود پیدا کرده است. در این راستا، این پژوهش هدف خویش را بر مبنای پاسخگویی بدین پرسش اساسی گذاشته است که، ریشه های بحران های ژئوپلتیکی در عراق و به صورت ویژه ضد ژئوپلتیک کردی کدامند و چه عواملی در تداوم این بحران موثر بوده اند؟ یافته های این پژوهش نشان می دهد که، ژئوپلتیک تحمیلی قدرت های بزرگ پیروز در جنگ جهانی اول بخصوص بریتانیا در شکل دهی به نظم منطقه ای پسا جنگ جهانی اول، منجر به شکل گیری و تداوم بحران ژئوپلیتیکی در عراق و به صورت ویژه مقاومت ضد ژئوپلیتیکی کردی شده است. از طرف دیگر،مداخلات بشر دوستانه شورای امنیت و به صورت ویژه صدور قطعنامه 688 شورای امنیت و در نهایت حمله آمریکا به عراق در 2003، منجر به باز شدن مرزهای مسدود ژئوپلیتیک و قدرتمند شدن مقاومت ضد ژئوپلتیکی کردی در عراق شده است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی، و روش گردآوری داده ها منابع کتاب خانه ای و اینترنتی است.

چکیده انگلیسی:

After founding of a new Iraq in the post-World War I age, geopolitical crises have been the main indicator of political dynamics in the country, which has been featured in the Kurdish anti-geopolitical process over the past decades. In this regard, the aim of this research is answering this fundamental question that, what are the roots of geopolitical crises in Iraq and in particular, anti-geopolitical Kurds, and what factors have contributed to the continuation of this crisis? The findings of this study show that the geopolitics imposed by the great winners of the World War I, especially Britain, in shaping the post-World War I regional order, led to the formation and continuation of the geopolitical crisis in Iraq, and in particular the Kurdish anti-geopolitical resistance. On the other hand, the humanitarian intervention of the Security Council, and in particular the issuance of Security Council resolution 688, and ultimately the US invasion of Iraq in 2003, have led to the opening of the geopolitical blockade and the strengthening of the anti-geopolitical Kurdish resistance in Iraq. The research method is descriptive-analytic and the method of data collection is library and internet resources.

منابع و مأخذ:

احمدی، حمید (1377) ریشه‌های بحران خاورمیانه، تهران: انتشارات مؤسسه کیهان. 

احمدی، کوروش (1384) ضعف انسجام سیاسی اجتماعی و مشکلات ژئوپلیتیک در عراق؛ عراق پس از صدام، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. 

اکبری، حسین (1385) بزرگ‌ترین اشتباه و اشتباهات بزرگ آمریکا در عراق و تأثیر آن بر چشم‌انداز آینده منطقه، مطالعات منطقه‌ای جهان اسلام، شماره 25. 

توفیق، خوشناو‌(2002)، قضیة کرد در حقوق بین‌الملل (به زبان کردی) سلیمانیه. 

جزا توفیق، طالب‌(2000)، اهمیت ژئوپلیتیکی جمعیت کردستان عراق (به زبان کردی) سلیمانیه، مرکز تحلیل‌های استراتژیک. 6 دهشیار، حسین (1386) عراق: امنیت به‌مثابة هویت، فصلنامة مطالعات خاورمیانه، دورة 14 شماره 2 3. 

حافظ نیا، محمدرضا (1395) اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، ناشر پا پلی. 

رستمی، فرزاد و سفیدی، سیامک (1395) بررسی علل ظهور و استمرار معمای امنیت در عراق پس از صدام، فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، شماره اول، بهار 1395. 

سردار نیا، خلیل‌اله (1391) عراق، استمرار خشونت و روی‌ای دموکراسی: یک تحلیل چند سطحی، فصلنامة راهبرد. دوره 21. شمارة 63، تابستان. 

صالح ملا عمر عیسی (1380) بحران‌آفرینی ابرقدرت‌ها در کردستان عراق، تهران، انتشارات توکلی. 

عزتی، عزت‌الله (1381) تحلیلی بر ژئوپلیتیک ایران و عراق، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه. 

مرادی، اسکندر (1383) نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای در تقسیم کردستان، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، رشتة جغرافیای سیاسی، دانشگاه تهران، دانشکدة جغرافیا. 

مجتهد زاده پیروز 1379 خلیج‌فارس. کشورها و مرزها. تهران: عطایی. 

مویر، ریچارد (1379) درآمدی نو بر جغرافیای سیاسی، تهران، ترجمة دکتر دره میرحیدر، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.

Barnes-Dacey, J., & Levy, D. (Eds.). (2013). The Regional Struggle for Syria. European Council on Foreign Relations.

Bengio, O. (1998). Saddam's word: political discourse in Iraq. Oxford University Press on Demand.

Bengio, O. (2012). The Kurds of Iraq: Building a state within a state (pp. 76-78). Boulder, CO: Lynne Rienner Publishers.

Blanchard, Christopher M., &Humud, Carle E., (2016), “The Islamic State and U.S.Policy”, Congressional Research Service. Chaliand, G., & Black, P. (1994). The Kurdish Tragedy (p. 33). London and New Jersey: Zed Books Cleveland, W.و

L. & Bunton, M. (2009). A History of Modern Middle East, Philadelphia: Westview Press.

Eppel, M. (2004). Iraq from Monarchy to Tyranny: From the Hashemites to the Rise of Saddam. University Press of Florida.

Falk, R. (1991). The Cruelty of Geopolitics: The Fate of Nation and State in the Middle East. Millennium, 20(3), 383-393.

Foucault, M. (1980). Power/knowledge: Selected interviews and other writings, 1972-1977. Vintage.

Gallant, J. A. (1991). Humanitarian Intervention and Security Council Resolution 688: A Reappraisal in Light of a Changing World Order. Am. UJ Int'l L. & Pol'y, 7, 881.United Nations Security Council resolution 688, adopted on 5 April 1991.

Hinnebusch, R. (2003). The international politics of the Middle East. Manchester University Press. Hama, H., & Connelly, M. (2017). Kurdistan’s Struggle for Sovereignty: State, Societal, and Human Security, CASE ANALYSIS.

Holden, S. E. (2016). Iraq: A History by John Robertson. The Middle East Journal, 70(2), 336-337.

Katzman, K. (2010). Kurds in Post-Saddam Iraq. Diane Publishing. Availabli at: https://fpc.state.gov/documents/organization/122959.pdf

Khalil, L. (2009). Stability in Iraq Kurdistan: Reality or Mirage? The Saban Center for Middle East, Number 2.

Farouk-Sluglett, M., & Sluglett, P. (2001). Iraq since 1958: From revolution to dictatorship. Bloomsbury Publishing. McDowall, D. (2001). Kurdish Modern History. London: IB

Tauris. Marr, P. (1985). The History of Modern Iraq.Boulder: Westview Press.

Nerguizian, A. (2014). The Struggle for the Levant: Geopolitical Battles and the Quest for Stability. Center for Strategic and International Studies (CSIS).

O’Ballance, E. (1996). More Iraqi Offensives: 1966–75. In The Kurdish Struggle 1920–94 (pp. 81-101). Palgrave Macmillan, London.

Oğuzlu, H. T. (2001). The Turkomans of Iraq as A Factor in Turkish Foreign Policy: Socio-Political and Demographic Perspectives. Turkey: Foreign Policy Institute.

Pelletiere, S., (1990), “The Society and Irs Environment in Iraq: A Country Study”, Helen Chapin Metz (ed.) Federal Research Division Library of Congress.

Routledge, P. (2003). Anti-geopolitics. A companion to political geography, 236-248.

Thaler, D. E., Nader, A., Chubin, S., Lynch, C., & Green, J. D. (2010). Mullahs, Guards, and Bonyads: an exploration of Iranian leadership dynamics (Vol. 878). Rand Corporation.

Richardson III, H. J. (2003). US Hegemony, Race, and Oil in Deciding United Nations Security Council Resolution 1441 on Iraq. Temp. Int'l & Comp. LJ, 17, 27.United Nations Security Council Resolution 1441 is a United Nations Security Council resolution adopted unanimously by the United Nations Security Council on 8 November 2002.

Yildiz, K. (2007). The Kurds in Iraq-: The Past, Present and Future. Pluto Press (UK).