قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی و تقسیم‌بندی قضایا به خارجیه، ذهنیه و حقیقیه
محورهای موضوعی : فلسفه
علیرضا دارابی
1
(استادیار گروه فلسفه، دانشکده حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
کلید واژه: قیاس اقترانی شرطی-حملی, قضایای حقیقیه, قضایای خارجیه,
چکیده مقاله :
ضرورت سازگار بودن همه‌ی قضایای منطق امری است که هیچ‌گاه نزد متفکران مسلمان انکار نشده است. در طول تاریخ منطق، هر ناسازگاری احتمالی در قواعد منطقی، هرچند کوچک، بررسی دقیق منطق‌دانان مسلمان را در پی داشته است. در ادامه‌ی این روند، متن حاضر به معرفی یک ناسازگاری مهم در آراء کنونی منطق‌دانان می‌پردازد. در آراء معاصر، تقسیم‌بندی قضایای حملی به سه دسته حقیقیه، خارجیه و ذهنیه (با اختلافاتی در تفسیر) مورد تأیید اغلب منطق‌دانان و فلاسفه اسلامی قرار گرفته است. ادعا می‌شود که این تقسیم‌بندی مستقل از بقیه قواعد منطقی است و بدون تغییر در قیاس‌های بیان شده در سنت منطقی قابل پذیرش است. در این مقاله نشان داده شده است که بخشی از قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی تنها با قبول حقیقی بودن گزاره‌های حملی قابل پذیرش خواهند بود. اثبات این مدعا با بررسی برخی از قیاس‌های اقترانی شرطی-حملی با اشتراک در جزء ناقص صورت گرفته است. این بخش از قیاس‌ها در سنت منطق سینوی بدیهی‌ترین نمونه قیاس‌های شرطی-حملی با اشتراک در جزء ناقص محسوب شده‌اند. بررسی دقیق اثبات‌های موجود در این باب در کتب منطق‌دانان سینوی صحت مدعای ما را نشان داده است.
The necessity of the compatibility in all elements of logic is something that has never been denied among Muslims intellectuals. Throughout the history of logic, any possible inconsistency in the rules of logic, albeit small, has led to a careful study by Muslim logicians. In the continuation of this process, the present text introduces an important inconsistency in the current views of the logicians. In contemporary opinion, the division of predicative proposition into three categories: actuality, mental, and factual (with differences in interpretation) has been endorsed by most Islamic logicians and philosophers. It is claimed that this division is independent of the rest of the rules of logic and can be accepted without changing the syllogism expressed in the logical tradition. In this paper, it is presented that elements of the conditional-predicative conjunctive syllogisms can only be accepted if the predicative propositions are factual. This claim is proved by examining the conditional- predicative conjunctive syllogism by sharing an incomplete part and the middle term is a part of conditional consequence. This part of the syllogism in the tradition of Avicennian logic is considered the most obvious example of conditional-predicative syllogism with a shared incomplete part. Careful examination of the evidence in the books of the Avicennian logicians has shown the validity of our claim.
_||_