بررسی مفاهیم و مضامین عرفانی مشترک در نهج‌البلاغه و حدائق الانوار محمدصادق قومشمی
محورهای موضوعی : عرفان اسلامی
سعید فرزانه فرد
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد سراب، دانشگاه آزاد اسلامی، سراب، ایران. نویسنده مسئول:
Farzane.saeed@gmail.Com)
مریم شفیعی تابان
2
(هیأت علمی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. Shafieetaban_m@pnu.ac.ir)
کلید واژه: نهج‌البلاغه, مضامین مشترک, religious thoughts, Nahj al-Balaghah, اندیشه‌های دینی و عرفانی, حدائق الانوار, حکمت و اخلاق, Gardens of Lights, Wisdom and Ethics, Hadᾱiq Al-Anwᾱr,
چکیده مقاله :
نسخۀ خطی حدائق الانوار، رسالۀ مفصّلی در عرفان و توحید، با نثری ساده و مرسل اثر محمدصادق بن محمدباقر قومشمی است که در دورة قاجار می زیسته و اثرش جزو آثار دورة بازگشت ادبی می باشد. مؤلف در فصل اول مقدمه، شرح‌حال خودش را ذکر نموده و کتابش را در هشت حدیقه و هر حدیقه را در چند گلزار و شجره تنظیم نموده است. در این نسخه، مؤلف اشعار و حکایات زیادی از شاعران و نویسندگان دیگر آورده است. حکایت‌های حدائق الانوار، نمونه‌ای از ادبیّات داستانی در متون نثر عرفانی فارسی است. نویسنده، در این کتاب مضامین تعلیمی، اخلاقی و عرفانی را به بهترین شکل بیان نموده و از مضامین مشترک با اندیشه‌های امام علی(ع) در نهج‌البلاغه برخوردار است. با توجه به اهمیت تاریخی و ادبی این اثر، نگارنده در این پژوهش بر آن است تا با روش توصیفی – مقایسه‌ای میزان اثرپذیری مفهومی و محتوایی محمدصادق قومشمی را از نهج‌البلاغه در آفرینش کتاب حدائق الانوار نمایان سازد و با محوریت مضامین و اندیشه‌های دینی و اخلاقی به عمده‌ترین مضامین مشترک این دو کتاب، از جمله تقوا و پرهیزکاری، عدالت و دادورزی، پرهیز از ظلم و ستم و احسان و نیکوکاری بپردازد.
The manuscript of Hadᾱiq Al-Anwᾱr is a detailed treatise on mysticism and monotheism, with a simple and sent prose by Mohammad Sadegh bin Mohammad Baqir Qomshami; who lived in the Qajar period and his work is one of the works of the literary return period. In the first chapter of the introduction, the author mentions his biography. The author has arranged his book in eight verses and each verse in several flowers and genealogies. In this edition, the author has brought many poems and anecdotes from other poets and writers. The anecdotes of the gardens of light are an example of fiction in Persian mystical prose texts. In this book, the author has expressed the educational, moral and mystical themes in the best way and has common themes with the thoughts of Imam Ali (AS) in Nahj al-Balaghah. Considering the historical and literary importance of this work, the author intends in this research to show the conceptual and content effectiveness of Mohammad Sadegh Qomshami from Nahj al-Balagheh in the creation of the book Hadᾱiq Al-Anwᾱr by a descriptive-comparative method and focusing on themes and ideas. Religious and moral issues deal with the main common themes of these two books, including piety and piety, justice and justice, avoidance of oppression and benevolence and benevolence.
_||_