بازتاب مفاهیم نمادین و کهن‌الگویی آب در شعر شیرکو
محورهای موضوعی : زبان و ادبیات فارسیجیهاد شکری رشید 1 , ساغر سلمانی نژاد مهرآبادی 2
1 - دانشیار گروه زبان فارسی، دانشکده زبان‌ها، دانشگاه صلاح الدین، اربیل، عراق
2 - استادیار، گروه زبان و ادبیات فارسی و انگلیسی، مرکز آموزش‌های عمومی، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
کلید واژه: یونگ, کهن‌الگو, آب, شیرکو بیکس,
چکیده مقاله :
یکی از شیوه‌های نقد که دستاورد کارل گوستاو یونگ است و امروزه از آن استقبال فراوانی شده، نقد اسطوره‌شناسانه با رویکرد کهن‌الگوهاست. کهن‌الگوی آب که از شاخص‌ترین نمودهای تجلی صور طبیعی در ادبیات و اساطیر ملل مختلف است، دارای مصادیقی بارز در ادبیات کردی است و در شعر یکی از برجسته‌ترین شاعران معاصر کرد می‌توان مشاهده کرد. وجود کهن‌الگوی آب در اشعار شیرکو بیکس دلیل بر رسوب خاطرة جمعی است که در ادبیات نمود یافته است. آب یکی از مضمون‌هایی است که تاکنون در آثار مختلف از دیدگاه کهن‌الگویی بدان توجه شده است. نوآوری این پژوهش به مطرح کردن کهن‌الگوی آب و واکاوی آن در آثار شیرکو بیکس باز می‌گردد. در این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده است، با بهره‌گیری از رویکردی اسطوره‌ای-روان‌شناختی، به تصویر آب در اشعار شیرکو بیکس خواهیم پرداخت که تا چه میزان با مبانی کهن‌الگویی هم‌خوانی دارد. نتایج حاصل آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که شیرکو بیکس در اشعارش برای بیان عمیق انتقادها و مفاهیم مورد نظر خود از مسائل کهن‌الگویی و نمادهای جهانی به‌خوبی بهره گرفته است و اغلب ویژگی‌های مهم مطرح شده برای کهن‌الگوی آب توسط یونگ و پژوهشگران دیگر در اشعار شیرکو به چشم می‌خورد که به اشکال مختلفی در شعر وی نمایان شده است. مهم‌ترین کارکرد آن رمز حیاتی بودن آن است.
The mythical critique or the archetype debate is one of the forms of the critique that results from the work of Carl Gustav Jung which is welcomed by a broader scope today. The water archetype is the most obvious achievement for the natural characteristics in the literatures and the mythology of different nations which has a huge presence in a Kurdish literature. This vision can be seen in one of the most important literary poems of contemporary thought. The presence of water images in Sherko Bekas's poems is a sign of the solidity and the fixation of water in collective memory, which has been represented in literature. Water is one of these archetypes that has not been focused yet in the Kurdish literary product in terms of archetype. The new and innovative side of this course is reflected firstly in coming back to show water’s archetype and the study of Sherko Bekas poems. This study, which is being carried out in an analytical and descriptive way, relies on the mythical-psychological view of the appearance of the water image in Sherko Bekas poems to make it clear to us how much it is with archetypes principles. The results of this study show that Sherko used a number of global symbols to express the value of his criticisms and understandings, and many times we can see the important characteristics of Yung and other researchers of this field of archetype in Bekas’s poems which is manifested in different way. The most important work for the symbol of life being it which manifests itself in his poems.
القرآن‌الکریم
آموزگار، ژاله (1398)، تاریخ اساطیری ایران، چاپ نوزدهم، تهران: سمت.
اقتداری، احمد (1354)، دیار شهریاران، ج. 2، تهران: انجمن آثار ملی.
الیاده، میرچا (1375)، مقدس و نامقدس، ترجمة نصرالله زنگویی، تهران: سروش.
آمیدیان، فخرالدین (1388)، شعرای نامدار کرد، سنندج: آناب.
بهار، مهرداد (1376)، پژوهشی در اساطیر ایران، چاپ دوم، تهران: آگه.
بیکس، شیرکو (1386)، مجموعه شعر میهمان خزانى، ترجمة رضاکریم مجاور، تهران: نشر چشمه.
___________ (2013)، صندلی، ترجمة سیامند شاسواری، کردستان: سلیمانیه.
___________ (2013)، آینههاى کوچک، ترجمة عزیز ناصرى، کردستان: کلاویز.
___________ (2013)، دیوار، ترجمة بابک زمانی، نشر فصل پنجم.
___________ (۱۳۹۷)، شتاب کن مرگ دارد می‌رسد، ترجمة نجمالدین شوکت یاریان، سنه: مجتمع فرهنگی فجر.
___________ (۱۳۸۲)، در بند پروانه، ترجمة عزیز ناصری، سنندج: ناشر مترجم
پورداوود، ابراهیم (۱377)، یشت‌ها، تهران: اساطیر.
رضایی دشت ارژنه، محمود، حمیده پروان، بررسی تحلیلی تطبیقی اسطوره‌های پرواز (کیکاووس، نمرود، ووئی، ایکاروس و اتنه)، مجله پژوهش‌های ادب حماسی، دورة 15، شمارة 1،ص 93 تا 118
فرای، نورتروپ (۱۳۷۷)، تحلیل نقد، ترجمة صالح حسینی، تهران: نیلوفر.
فرنبغ دادگی (۱۳۶۹)، بندهشن، گزارش مهرداد بهار، تهران: توس.
گرین، ویلفرد ال و دیگران (1377)، راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمة زهرا میهنخواه، تهران: اطلاعات.
مورنو، آنتونیو (1384)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمة داریوش مهرجویی، تهران: مرکز.
هال، جیمز (1374)، فرهنگ نگارهای نمادها در هنر شرق و غرب، ترجمة رقیه بهزادی، تهران: فرهنگ معاصر.
هینلز، جان (1386)، شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار؛ احمد تفضلی، تهران: چشمه.
یونگ، کارل گوستاو (1368)، چهار صورت مثالی، ترجمة پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.
_||_