بررسی نمود کهن‌الگوی آنیموس در شعر ژاله قائم‌مقامی

محورهای موضوعی : فصلنامه زن و جامعه

قدرت الله علیرضایی ¹ , غلامرضا سالمیان ² , فاطمه کلاهچیان ³ , جهانگیر کرمی ⁴

1 - دانشجوی مقطع دکتری رشتۀ زبان و ادبیات فارسی، گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
3 - . دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
4 - دانشیار گروه روانشناسی، دانشکدۀ علوم اجتماعی و علوم تربیتی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران

تاریخ دریافت : 1398/11/18 تاریخ پذیرش : 1400/07/18 تاریخ انتشار : 1400/08/01

کلید واژه: یونگ, کهن‌الگو, آنیموس, شعر معاصر, ژاله قائم‌مقامی,

چکیده مقاله :

چکیده هدف: یونگ، روانِ ناخودآگاهِ انسان را متشکّل از دو قطب متقابل مؤنّث و مذکّر آنیما و آنیموس می‌داند. کهن‌الگوی آنیما نیمۀ زنانه در روان مرد و آنیموس نیمۀ مردانه در روان زن است. این کهن‌الگوها تحتِ تأثیر روابط و رفتارهای خانواده در وجود هر شخص شکل می‌گیرند و تحتِ شرایط اجتماع و زندگی وی، می‌توانند تغییراتی در شخصیّت او به دنبال داشته باشد. یگانگی با این کهن‌الگوها موجب تکامل انسان خواهد شد و استیلای هر یک از این قطب‌های متقابل در فرد، سلسله‌ای از ویژگی‌ها را پدید می‌آورد که از منظر روان‌شناسی قابل بررسی‌اند. این تصویرها در آثار هنرمندان به صورت ناخودآگاه خود را نشان می‌دهند. قائم‌مقامی شاعربانوی معاصر، نیز ناخودآگاه این کهن‌الگوها را در اشعارش به اشکال مختلف(مثبت و منفی) بروز داده‌است. روش: پژوهش حاضر، با هدف راهیابی به لایه‌های پنهان اندیشه‌های ژاله قائم‌مقامی با استفاده از نقد روانشناختی و بهره‌گیری از تفکّرات یونگ، می‌کوشد با روش توصیفی – تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای، همۀ نمودها و جلوه‌های مثبت و منفی کهن‌الگوی آنیموس را در دیوان قائم‌مقامی استخراج و بسامد آنها به صورت نمودار بیان کند. یافته‌ها: بر پایۀ یافته‌ها، در اشعار ژاله بسامد جنبۀ مثبت آنیموس در مقایسه با جنبۀ منفی، بالاتر است؛ به‌طوری‌که 74.74درصد یافته‌ها پیرامون نمود مثبت آنیموس است و 25.26درصد از یافته‌ها، نشان از جنبه‌های منفی آنیموس هستند. شکل‌گیری اولیۀ این کهن‌الگوها به هنگام حضور قائم‌مقامی در خانواده مثبت است؛ امّا با ازدواج و شروع زندگی زناشویی وی، نمود‌های منفی آن‌ها آغاز می‌شود و پس از شکست در ازدواج و جدایی او از فرزند، به اوج خود می‌رسد.

چکیده انگلیسی:

Jung, considers the subconscious mind of man to be the female and male cross-poles of Anima and Animus. Anima's archetype is half feminine in the male psyche and Animus is half masculine in the female psyche. These archetypes are influenced by the relationships and behaviors of the family, especially the parents, in the presence of each individual, and can change his personality under the circumstances of his community and life. The oneness and homogeneity of these archetypes will cause human development, and the domination of each of these cross-poles in the individual will make a series of traits and characters that can be studied from a psychological perspective. These images are unconsciously depicted in the works of artists. GhaemMaghami,as a contemporary lady poet, has also unconsciously expressed these archetypes in his poems in various ways (positively and negatively). the frequency of positive aspect of animus is higher than that of negative side In her poems,74.74% of findings presents positive aspects of animus and25.26% of findings indicates negative aspects of animus. The initial formation of these archetypes is positive when she is single, but after marriage and quitting her child because of the divorce , the negative presentations begin to realize.

منابع و مأخذ:

1.       Shamisa S. (1999). Literary Criticism. Tehran: Ferdows.

2.       Salmaninejad Mehrabadi S, Sayf A, Mousavand N. (2013). Analyzing the whiteness and howeness of appearance of ancient models Anima and Animus in Tahereh Saffarzadeh’s poems. Journal of Women in Culture and Art;4(1):107–26.

3.       Moreno A. (2011).  Jung, Gods and Modern Man. Dariush Mehrjui, Translator. Tehran: Center Publishing.

4.       Jung CG. (1998). Man and his Symbols. Mahmoud Soltaniye, Translator. Tehran: Jami.

5.       Abbott P, Wallace C. (2007). Feminist Perspective. Manije Najm Iraqi, Translator. Tehran: Ney.

6.       Sarfi MR, Madbberi M, Alinejad M. (2017). Investigation of Animusical Effects in the Poems of Forough Farrokhzad, Simin Behbahani, Tahereh Safarzadeh. Studies in Lyrical Language and Literature; 6(20):31–42.

7.       GhaemMaghami A. (1995). Divan Almataj GhaemMaghami. Tehran: Ma.

8.       Kamali Bonyani MR, Towhidifar N. (2013). Animus Jung’s Exemplary Form in Sushoun’s Novel. Comparative Literature Studies;7(25):73–93.

9.       Pouladi M, Hemati AH, Ghodousi K. (2018). A Comparative Study of the Anima and Animus Archetype in the Poems of Simin Behbahani and Ghadat Al-Seman. Comparative Literature Review;(26):1–20.

10.    Johnson RA. (2016). Lying with the heavenly woman: understanding and integrating the feminine archetypes in mens lives. Tourajreza Banisadr, Translator. Tehran: Liusa.

11.    Sarfi MR. (2003).An Introduction to Symbolism in Literature. Journal of Culture;1(2):159–77.

12.    Pouralkhas S, Eshghi J. (2014). Manifestations of Animus Archetype in Persian Literature. Mytho-Mystic Literature Journal;10(35):63–89.

13.    Ordoubadi A. (1976). Carl Gustav Jung’s School of Analytical Psychology and his latest interviews with him. Shiraz: University of Shiraz.

14.    Jung CG. (2006). The Spirit and Life, . Latif Sediqiani, Translator. Tehran: Jami.

15.    Jung CG. (1991). Psychology and Religion. Mohammad Hossein Sarvari, Translator. Tehran: Sokhan.

16.    Jung CG. (2014). Self unknown. Mehdi Ghaeni, Translator. Tehran: Jami.

17.    Snowden R. (2014). Jung: The Key Ideas. Afsane Shaykholeslamzade, Translator. Tehran: Ataei.

18.    Jung CG. (2012). World Journey. Jalal Sattari, Translator. Tehran: Toos.

19.    Bolen JS. (2005). Goddesses in Everywoman: A New Psychology of Woman. Azar Yousefi, Translator. Tehran: Roshangaran and motaleat zanan.

20.   Chevalier J-AG. (2008). Dictionnaire Des Symbols. Sudabah Fazayeli, Translator. Tehran: Jayhoun.