مطالعه اثر عصاره هیدروالکلی ریشه گیاه شلغم بر مسمومیت کبدی ناشی از متوترکسات در موش صحرایی

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

سعید خداداد ¹ , داریوش مهاجری ^{2 *} , رامین کفاشی الهی ³

1 - دانش آموخته دکترای حرفه ای دامپزشکی، دانشکده دامپزشکی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.
2 - استاد، گروه پاتوبیولوژی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، تبریز، ایران
3 - گروه علوم درمانگاهی، دانشکده دامپزشکی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/08/08 تاریخ پذیرش : 1397/03/23 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: موش صحرایی, مسمومیت کبدی, متوترکسات, ریشه گیاه شلغم,

چکیده مقاله :

متوترکسات به عنوان یک داروی ضدسرطان، در دوزهای بالا برای کبد سمّی است. معلوم گردیده است که استرس اکسیداتیو در سمّیت متوترکسات دخیل است. با توجه به خواص آنتی اکسیدانی ریشه گیاه شلغم، این مطالعه، برای ارزیابی اثرات محافظتی عصاره هیدروالکلی ریشه شلغم در برابر سمیّت کبدی ناشی از متوترکسات در موش صحرایی انجام شد. بدین منظور 40 سر موش صحرایی نر ویستار به طور تصادفی در چهار گروه مساوی تقسیم گردیدند. گروه 1 به عنوان شاهد انتخاب شد. به گروه های 2 و 4، ریشه گیاه شلغم (mg/kg 200) به مدت 15 روز متمادی گاواژ گردید. گروه های 3 و 4 تک دوز متوترکسات (mg/kg 20)را در دهمین روز آزمایش به طور داخل صفاقی دریافت کردند. در پایان، سطوح سرمی آنزیم‌های آسپارتات آمینوترانسفراز، آلانین آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز و بیلی روبین تام، آلبومین و پروتئین تام گروه ها اندازه گیری شد. میزان مالون دی آلدئید و فعالیت آنزیم های سوپراکسید دیسموتاز، کاتالاز، گلوتاتیون پراکسیداز و گلوتاتیون ردوکتاز نیز در هموژنات بافت کبد اندازه گیری شد. از بافت کبد موش ها مقاطع بافتی تهیه و در نهایت، یافته های بیوشیمیایی با نتایج هیستوپاتولوژی تطبیق داده شد. در گروه 4، عصاره ریشه شلغم به ‌طور معنی ‌داری (05/0p<) میزان افزایش یافته آنزیم‌های شاخص آسیب کبد و بیلی روبین تام را کاهش و سطوح کاهش یافته آلبومین و پروتئین تام سرم را به ‌طور معنی داری (05/0p<) افزایش داد. در این گروه، عصاره ریشه شلغمبه طور معنی داری (05/0p<) میزان پراکسیداسیون لیپیدی را کاهش و سطوح آنتی اکسیدان های کبد را افزایش داد. از لحاظ هیستوپاتولوژی نیز تغییرات بافتی شامل آماس، تغییرات دژنراتیو و نکروز، همراستا با یافته های بیوشیمیایی بودند. نتایج نشان داد عصاره ریشه شلغمبا خواص آنتی‌اکسیدانی خود، کبد موش‌های صحرایی را در برابر سمّیت ناشی از متوترکسات محافظت می کند.

چکیده انگلیسی:

Methotrexate as an anticancer drug is hepatotoxic at high doses. It has been proven that oxidative stress is involved in methotrexate induced toxicity. Because of antioxidant potential of Brassica rapa. L root, this study was undertaken to examine the protective effect of hydroalcoholic extract of Brasscia rapa L. (BR) root  on methotrexate induced hepatotoxicity in the rat. For this purpose, forty male Wistar rats were randomly divided into four equal groups. Group 1 was used as control; groups 2 and 4 were orally treated with BR root extract (200 mg/kg) for 15 consecutive days. Groups 3 and 4 received a single intraperitoneal dose of methotrexate (20 mg/kg) on the 10th day of the experiment. At the end of the experiment, serumic levels of AST and ALT, ALP and total bilirubin, albumin and total proteins were assessed. Malondialdehyde and activities of superoxide dismutase, catalase, glutathione peroxidase and glutathione reductase were assayed in liver homogenates. Tissue sections were prepared from the liver and finally, the biochemical findings were compared with histopathological results. In group 4, BR root extract significantly (p<0.05) decreased the levels of serum biomarkers of hepatic injury and total bilirubin, and significantly increased the levels of serum albumin and total proteins (p<0.05). Also BR root extract significantly (p<0.05) decreased the lipid peroxidation and elevated the decreased values of hepatic antioxidants in this group. Histopathologic changes including degeneration, inflammation and necrosis were in agreement with biochemical findings. The results indicated that BR root extract, because of its antioxidant potential, exerts a protective effect against methotrexate induced hepatotoxicity in rats.