اثربخشی بازآموزی اسنادی بر سلامت روان فرزندان طلاق پسر مقطع متوسطه اول

محورهای موضوعی : تربیتی

میلاد قربانی وناجمی ¹ , جواد اژه ای ² , مسعود غلامعلی لواسانی ³

1 - کارشناس ارشد مشاوره خانواده دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - استاد گروه مشاوره دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - دانشیار گروه مشاوره دانشگاه تهران، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/08/02 تاریخ پذیرش : 1397/10/29 تاریخ انتشار : 1398/01/01

کلید واژه: مقطع متوسطه اول, بازآموزی اسنادی, طلاق, فرزندان طلاق پسر, سلامت روانی,

چکیده مقاله :

هدف از این مطالعه، تعیین اثربخشی آموزش بازآموزی اسنادی بر سلامت روان فرزندان طلاق بوده است. روش پژوهش از نوع نیمه‌آزمایشی با طرح تحقیق پیش‌آزمون-پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری پژوهش را کلیه فرزندان طلاق پسر شهر ساری که در مقطع متوسطة اول مدارس این شهر در سال 95 مشغول به تحصیل بوده‌اند، تشکیل می‌دادند. نمونه موردمطالعه شامل 34 نفر از این جامعه بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه 17 نفری (آزمایش و کنترل) قرار گرفتند. اعضای هر دو گروه نسبت به تکمیل مقیاس سلامت عمومی (گلدبرگ، 1979) اقدام نمودند. در ادامه، یازده جلسة 45 دقیقه‌ای آموزش بازآموزی اسنادی برای گروه آزمایش برگزار شد. پس از پایان آموزش، هر دو گروه مجدداً ارزیابی شدند. داده‌ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس چندمتغیره تحلیل گردید. یافته‌های پژوهش نشان دادند که آموزش بازآموزی اسنادی به‌صورت معناداری موجب بهبود کلیه مؤلفه‌های سلامت روان (نشانه‌های جسمانی، اضطراب، اختلال در کارکرد اجتماعی، علائم افسردگی) در اعضای گروه آزمایش شده است.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this study was to investigate the effectiveness of attributional retraining on mental health of children of divorced parents. The study utilized a quasi-experimental design with pre-test post-test and control group. The population included male children of divorced parents who studied in middle schools in Sari (2016). The sample comprised of 34 individuals who were selected through convenience sampling method, and assigned into two groups of 17 (experimental and control groups). Both groups completed General Health Questionnaire (GHQ). Then, the experimental group received attributional retraining educational package for 11 sessions of 45-minutes. After the intervention, both groups were assessed once more. The data were analysed through multivariate analysis of covariance. The findings demonstrated that attributional retraining significantly improves all components of mental health (psychosomatic symptoms, anxiety, social functioning problems, and depression symptoms) in the experimental group members.

منابع و مأخذ:

آرین‌پور، م.، شهابی‌زاده، ف. و بحرینیان، ع. (1394). الگوی پیش‌بینی هوش معنوی بر پایه سبک‌های اسنادی و خودکنترلی. روان‌شناسی و دین، 8 (1)، 5-24.

برهانی نایینی، پ. (1391). مقایسه آسیب‌پذیری در برابر اعتیاد در فرزندان طلاق، فرزندان خانواده‌های پرتعارض و عادی در شهرستان نائین. پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

بهروز، ب.، محمدی، ف.، علی‌آبادی، ش.، کجباف، م.، حیدری‌زاده، ن. و بهروز، ب. (1393). مقایسة ویژگی‌های شخصیتی و سبک‌های اسنادی در زوج‌های عادی و متقاضی طلاق. دانش و پژوهش در روان‌شناسی کاربردی، 15(1)، 52-61.

                       

                          

1. Sharifi et al

   خدایاری‌فرد، م.، زندی، س.، حاج‌حسینی، م. و غباریبناب، ب.(1395). اثربخشی آموزش مبتنی بر مثبت‌اندیشی بر فرآیند خانواده و بهزیستی ذهنی زنان سرپرست خانوار. خانواده‌پژوهی، 12(4)، 593-612.

 

رجب‌تبار درویشی، ف.، یحیی‌زاده، س. و حسینی، ح. (1395). رابطة بین سبک‌های فرزندپروری با نگرش مذهبی و سلامت روانی دانش‌آموزان دختر. دین و سلامت، 4(1)، 57-64.

رجبی، غ. و شهنی ییلاق، م. (1384). اثرات جنسیت و رشته تحصیلی بر سبک‌های اسنادی دانش‌آموزان دبیرستانی شهر اهواز و یافته‌های روان‌سنجی مقیاس. مجلة علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(4)، 15-32.

سپهوند، ت.، گیلانی، ب. و زمانی، ر. (1385). رابطه سبک‌های اسنادی با رخدادهای استرس‌زای زندگی و سلامت عمومی، پژوهش‌های روان‌شناختی، 9(4 و 3)،46-33.

شعبانی، ج و تات، م. (1396). مقایسة نیمرخ روانی میان دانش‌آموزان دختر خانواده‌های طلاق و عادی دبیرستان‌های شهرستان گرگان. خانواده و پژوهش، 14(36)، 91-106.

شولتز، د. و شولتز، س. (1396). نظریه‌های شخصیت، ترجمة یحیی سید محمدی. تهران: ویرایش. (سال انتشار به زبان اصلی: 2012).

صالح‌زاده، م.، نجفی، م. و ابراهیمی، ا. (1390). اثربخشی درمان شناختی –رفتاری بر نگرش‌های ناکارآمد در بیماران مبتلا به صرع. مجلة علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، 2(19)، 387- 377.

صالحی، م. و حقیقت، س. (1387). تأثیر بازآموزی اسنادی بر پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دختر ناموفق. فصلنامة تحقیقات روان‌شناختی، 1(1)، 78-89.

فیروزی، ک. (1387). تأثیر بازآموزی اسنادی به روش ABCDEبر کاهش درماندگی آموخته شده در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی (سما) واحد مهاباد. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

قمری گیوی، ح. و خشنودنیای چماچایی، ب. (1395). مقایسه مهارت‌های اجتماعی، سلامت روانی و عملکرد تحصیلی در فرزندان با والدین مطلقه، متقاضی طلاق و عادی. فصلنامة خانواده‌پژوهی، 12(45)، 69-92.

کار، آ. (1385). روان‌شناسی مثبت (علم شادمانی و نیرومندی‌های انسان). ترجمة حسن پاشاشریفی و همکاران. تهران: نشر سخن (سال انتشار به زبان اصلی: 2004).

کدخدایی، م. (1385). بررسی تأثیر آموزش خودآموزی کلامی بر کاهش درماندگی آموخته شده. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی.

مرادی، امید (1392). مقایسة خصوصیات جمعیت‌شناختی، ویژگی‌های شخصیتی و کیفیت زندگی در زوج‌های عادی و زوج‌های در آستانه طلاق. پژوهش‌های مشاوره، 12(45)، 165-190.

نجفی‌فرد، ط. (1393). اثربخشی بازآموزی اسنادی بر سلامت روان کودکان مصروع. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

نجفی‌فرد، ط.، عباسی، س.، پورصدوقی، ا.، یوسفی، ص.، محمدی ملک‌آبادی، آ. و دلاور کسمایی، ح. (1393). اثربخشی بازآموزی اسنادی بر سلامت روان کودکان پسر با اختلال صرع. مجلة روان‌شناسی و روان‌پزشکی شناخت، 2(4)، 69-81.

نوربالا، آ.، باقری یزدی، ع. و محمد، ک. (1380). اعتباریابی پرسشنامة 28 سؤالی سلامت عمومی به‌عنوان ابزار غربالگری اختلالات روان‌پزشکی در شهر تهران. مجله پژوهشی حکیم، 11(4)، 47-53.

واظحی آشتیانی، آ. (1382). اثربخشی بازآموزی اسنادی بر سبک اسناد، عزت‌نفس و پشت‌کار در درس ریاضی دانش‌آموزان. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علوم پزشکی ایران.

هاشمی، ژ. (1384). طبقه‌بندی رفتارهای بهنجار نوجوانان ایرانی با استفاده از پرسشنامة طبقه‌بندی رفتار. پایان‌نامه دکتری، دانشگاه علامه طباطبایی.

یحیایی، م.، پورمحمدرضای تجریشی، م.، ساجدی، ف. و بیگلریان، ا. (1393). تأثیر برنامه گروهی بازآموزی اسنادی بر افسردگی دانش‌آموزان دارای ناتوانی‌های یادگیری. روان‌شناسی تحولی: روان‌شناسان ایرانی، 10(39)، 274-263.

یعقوبی، ن.، نصر، م. و شاه‌محمدی، د. (1374). بررسی همه‌گیرشناسی اختلالات روانی در مناطق شهری و روستایی شهرستان صومعه‌سرا. مجله روان‌پزشکی و روان‌شناسی بالینی، 1(4)، 55-65.

یونسی، ف.، معین، ل. و شمشیری‌نیا، ت. (1389). مقایسة سلامت روان، عزت‌نفس و مسئولیت‌پذیری دانش‌آموزان دختر مقطع راهنمایی خانواده‌های طلاق و عادی شهرستان فیروزآباد سال تحصیلی 88-87. فصلنامة زن و جامعه، 1(2)، 79-96.

Amato, Paul R. (2010). Research on divorce: Continuing trends and new developments. Journal of Marriage and Family, 72(3), 650–666.

Behrad, M., Kalantari, M., &Molavi, H. (2012). Efficacy of training optimism on general health. Zahedan Journal of Research in Medical Sciences, 14(9), 107-110.

Brentano, C., & Clarke–Stewart, A. (2007). Divorce: Causes and consequences (Current perspectives

 

in psychology) (1 ed.). New Haven: Yale University Press.

Comer, R. J. (2004). Abnormal Psychology (5^th edition). New York: Worth Publishers.

Eldar-Avidan, D., Haj-Yahia, M. M., &Grinbam, W. (2009). Divorce is a part of my life... resilience, survival, and vulnerability: Young adults' perception of the implications of parental divorce. Journal of Marital and Family Therapy, 35,30-46.

Hall, N. C., Perry, R. P., Goetz, T., Ruthig, J. C., Stupnisky, R. H., & Newall, N. E. (2007). Attributional retraining and elaborative learning: Improving academic development through writing-based interventions. Learning and Individual Differences, 17, 280-290.

Jeon, I. H., Kim, K. R., Kim, H. H., Park, J. Y., Lee, M., Jo, H. H., Koo, S. J., Jeong, Y. J., Song, Y. Y., Kang, J. I., Lee, S. Y., Lee, E., & An, S. K. (2013). Attributional style in healthy persons: Its association with ‘Theory of Mind’ skills. Psychiatry Investigation, 10(1), 34-40.

Khodayarifard, M., Ghobari-Bonab, B., Akbari-Zardkhaneh, S., Zandi, S., Zamanpour, E., &Derakhshan, M. (2016). Positive psychology from Islamic perspective. International Journal of Behavioral Sciences, 10(2), 77-83.

Larisch, A., Schweickhardt, A., Wirsching, M., &Fritzsche, K. (2004).Psychosocialinterventions for somatising patients by the generalpractitioner. Journal of Psychosomatic Research, 57(6), 507-514.

MC Dowell, J. (2009). The impact of attribution retraining for increasing studentmotivation. Unpublished master's thesis. United States, Ann Arbor: northernMichigan University.

Motataianu, I. R. (2015). The relation between anger and emotional synchronization in children from divorced families. Social and Behavioral Sciences, 203, 158-162.

Perry, R. P., & Hall, N. C. (2007). Attributional retraining. Retrieved October 22.2011, from http://www.education.com.

Schmeer, K. K. (2013). Family structure and child anemia in Mexico. Social Science Medicine, 95, 16–23.

Sharifi, M., Hajiheidari, M., Khorvash, F., & Mirabdollah, M. A. (2013). Effectiveness of attribution retraining on women’s depression and anxiety after miscarriage. International Journal of Prevention Medicine, 4(2), 239-244.

Smith, E., & Clark, S. (2017). Variation in the link between parental divorce and children’s health disadvantage in low and high divorce settings.

Song, L., Che, W., Min-wei, W., Murakami, Y., & Matsumoto, K. (2006). Impairment of the spatial learning and memory induced by learned helplessness and chronic mild stress pharmacology. Biochemistry and Behaviour, 83, 186-193.

Wang, C., Zhang, J., Li, J., Zhang, N., & Zhang, Y. (2011). Attribution retraining group therapy for outpatients with major depression disorder, generalized anxiety disorder, and obsessive-compulsive disorder: A pilot study. Journal of Biomedical Research, 25(5), 348-355.

Wang, C.,Zhang, N.,Zhang, Y. L., Zhang, J., Yang, H., & Timothy, T. C. (2013). Comparison of the neurobiological effects of attribution retraining group therapy with those of selective serotonin reuptake inhibitors. Brazilian Journal of Medical and Biological Research, 46(3), 318-326.

Yuan, W., & Wang, L. (2016). Optimism and attributional style impact on the relationship between general insecurity and mental health. Personality and Individual Differences, 101, 312-317.