مطالعۀ جنبش‌های نوپدید دینی در چشم‌انداز جهانی‌شدن با تأکید بر تجربۀ ژاپن

محورهای موضوعی : مسیحیت

علی هوشمندخوی ¹ (دانشجوی کارشناسی ارشد رشتۀ ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)
بهزاد حمیدیه ² (عضو هیأت علمی گروه ادیان و عرفان تطبیقی، دانشگاه تهران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1399/09/28 تاریخ پذیرش : 1399/09/28 تاریخ انتشار : 1399/06/01

کلید واژه: جهانی­ شدن, جنبش­های نوپدید دینی, جهان­ محلی­­ شدن, جنبش آئوم شینریکیو, جنبش کاگامیکو, فرا-دین جهانی,

چکیده مقاله :

جوامع امروزی خواه ناخواه در معرض شرایطی قرار دارند که به واسطۀ فرایند پیچیدۀ جهانی شدن پدیدار گشته و ساحت های گوناگون آن ها اعمّ از اقتصاد، فرهنگ و سیاست متأثر از آن است. هرگونه سخن دربارۀ جنبش های نوپدید دینی، از آن رو که به مثابۀ پدیده هائی جهان محلی از امکانات برآمده از جهانی شدن برای پیشبرد اهدافشان بهره می گیرند و در معرض دگرگونی آموزه هایشان از رهگذر تعاملات جهانی نیز هستند ، بدون ملاحظۀ چشم اندازی جهانی ممکن نیست. بسیاری از جنبش های نوپدید دینی در ژاپن، در بستر انقلاب فناوری اطلاعات و قرارگرفتن در معرض دادوستدهای اطلاعاتی جهان جهانی شده، خود را با اقتضائات جهانی شدن تطبیق داده اند و حتی اگر در مواردی (نظیر آئوم شینریکیو) در مخالفت با جهانی شدن گام برداشته اند، اما هم‌زمان از ظرفیت های آن نیز استفاده کرده اند. برخی از جنبش های نوپدید دینی ژاپنی در عصر پساآئومی (نظیر کاگامیکیو) ، نه تنها جویای توامان هویت جهانی و هویت محلّی اند، بلکه با ظاهرشدن در کسوت نوعی فرا-دین جهانی، خود را با اقتضائات برآمده از جهانی شدن تطبیق داده اند و معطوف به هر دو امر دینی و امر سکولار در عرصه های محلّی و جهانی شده اند.

چکیده انگلیسی:

Contemporary societies are inadvertently exposed to the conditions that have emerged through the complex process of globalization, and their various areas such as economics, culture and politics are influenced by it. As glocal phenomena, New Religious Movements (NRMs) use opportunities arising from globalization to advance their goals, and are subject to the transformation of their teachings through global interactions. Thus, there is no way to talk about NRMs without considering global perspective. Many of the NRMs in Japan, in the context of IT Revolution and exposure to global information exchanges in the globalized world, have adapted themselves to globalization requirements, and even if in some cases (such as Aum Shinrikyō) have taken steps against it, they have used its capacities at the same time. Some of the emerging NRMs in the post-Aum era (such as Kagamikyō), seeking a combination of the global identity and local identity, have emerged as global super-religions, adapted to the demands of globalization. They also have focused on both the religious and the secular in both local and global arenas. 

منابع و مأخذ:

• رایشاوئر، ادوین اولدفادر، ژاپن در گذشته و حال، ترجمۀ محمود مصاحب، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، 1379ش.


• ریتزر، جرج، مبانی نظریۀ جامعه­شناختی معاصر و ریشه­های کلاسیک آن، ترجمۀ شهناز
  مسمی­پرست، تهران، نشر ثالث، 1392ش.


• ریتزر، جرج، نظریۀ جامعه­شناسی، ترجمۀ هوشنگ نایبی، تهران، نشر نی، 1393ش.


• فورشت، اینگر و رپستاد، پل، درآمدی بر جامعه­شناسی دین: چشم­اندازهای کلاسیک و معاصر، ترجمۀ مجید جعفریان، قم، انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب، 1394ش.


• کاستلز، مانوئل، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. ظهور جامعۀ شبکه­ای (جلد 1)، ترجمۀ احمد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران، طرح نو، 1380ش.


• کاستلز، مانوئل، عصر اطلاعات: اقتصاد، جامعه و فرهنگ. قدرت هویت (جلد 2)، ترجمۀ حسن چاوشیان، تهران، طرح نو، 1380ش.


• لیدمن، سون اریک، در سایه­ی آینده: تاریخ اندیشه­ی مدرنیته، ترجمۀ سعید مقدم، تهران، نشر اختران، 1387ش.


• ویلسن، بریان و کرسول، جمی، جنبش­های دینی جدید، چالش و واکنش، ترجمۀ موسی اکرمی، تهران، نشر نگاه معاصر، 1393ش.


• یوسا، میچیکو، دینهای ژاپنی، ترجمۀ حسن افشار، تهران، نشر مرکز، 1384ش.


• Arweck, Elisabeth, “Globalization and New Religious Movements”, Religion, Globalization and Culture, Peter Beyer (ed.) and Lori Beaman (ed.), Lieden, Koninklijke Brill NV, 2007.


• Clarke, Peter B., New Religions in Global Perspective: A study of religious change in the modern world, Taylor & Francis e-Library, 2006 (Master e-book ISBN 0-203-50833-5).


• Dessi, Ugo, Japanese religions and globalization, Abingdon, Routledge, Taylor & Francis Group,


• Dillon, Michele, “New Religious Movements”, The Cambridge Dictionary of Sociology, Bryan S. Turner (ed.), New York, Cambridge University Press, 2006, P. 416.


• Gagné, Isaac, “Religious Globalization and Reflexive Secularization in a Japanese New Religion”, Japan Review 30 Special Issue, 2017, 153–177.


• Inoue, Nobutaka, “Globalization and Religion: The Cases of Japan and Korea”, Religion, Globalization and Culture, Peter Beyer (ed.) and Lori Beaman (ed.), Lieden, Koninklijke Brill NV, 2007.


• Inoue, Nobutaka, “The Influence of Globalization on Japanese Religion: Dissolving Boundaries of Religious Culture”, Journal of Religion in Japan 3, 2014, 97–120.


• Klenk, Moritz, “New Religious Movements in Global Perspective: A Systems Theoretical Approach”, Zeitschrift für junge Religionswissenschaft, 7, 2012, 1-17.


• Reader, Ian, “Consensus Shattered Japanese Paradigm Shift and Moral Panic in the Post-Aum Era”, New Religious Movements in the Twenty-First Century: Legal Political and Social Challenges in Global Perspective, Phillip Charles Lucas (ed.) and Thomas Robbins (ed.), Taylor & Francis e-Library, 2004 (Master e-book ISBN 0-203-50832-7).


• Warburg, Margit & Christensen, Dorthe Refslund & Geertz, Armin W, “New Religions and Globalization: An Introduction”, New Religions and Globalization: Empirical, Theoretical and Methodologocal Perspectives, Armin Geertz (ed.) and Margit Warburg (ed.), Aarhus: Aarhus University Press, 2008.


• Watanabe, Manabu, “Aum Shinrikyō”, Encyclopedia of Religion, Lindsay Jones (ed.), Tomson Gale, 2005, vol. 2, 2^nd


• Wessinger, Catherine, “New Religious Movements: An Overview”, Encyclopedia of Religion, Lindsay Jones (ed.), Tomson Gale, 2005, 2^nd edition, vol.10.