همبستگی شهود و احساس نزدِ شلایرماخر در کتاب دربارۀ دین

محورهای موضوعی : مسیحیت

بابک برومندفر ¹ (دانشجوی دکتری رشته ادیان و عرفان تطبیقی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
شهرام پازوکی ² (استاد مؤسسه آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران)
سید مسعود زمانی ³ (استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی حکمت و فلسفه ایران، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1401/08/01 تاریخ پذیرش : 1401/09/25 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: احساس, دربارۀ دین, نامتناهی, شلایرماخر, شهود, متناهی,

چکیده مقاله :

مقاله حاضر تصویری از احساس و شهود و نسبت آنها با هم را در کتاب درباره‌ی دین به دست می‌دهد. این دو، مفاهیمی ناگسستنی در اندیشه‌ی شلایرماخر به‌شمار می‌آیند. در عین حال او با پیوند شهود و احساس می‌کوشد در نظامی الاهیاتی- فلسفی، تجربه‌ی دینی انسانی را در نظام ارگانیک طبیعت و مبتنی بر این‌همانی سوژه و اوبژه در تفکر رومانتیک‌های اولیه و در بستری اسپینوزایی از عالم ارایه دهد. شلایرماخر ارتباط متناهی و نامتناهی را از طریق شهودِ عالم توسط سوژه و ارتباط دوطرفه‌ی شاهد و مشهود را با تاکید بر پیشا-نظری بودن شهود در درباره‌ی دین تبیین می-کند. این موضوع مبین آن است که معرفت از نگاه شلایرماخر در ساحتی ورایِ معرفت نظریِ فیلسوفان مشابهی مثل کانت، مطرح می‌شود. به عبارتی می‌توان شهود و احساس او را نه در ساحت‌های متافیزیکی و اخلاقی، بلکه در ساحتی معنوی و باطنی برای انسان در نظر گرفت. در این مقاله همچنین کوشیده‌ایم تا چرخش از احساس به نظر را در ویرایش سوم به عنوانی موضوعی بدیع در سیر اندیشه‌ی شلایرماخر مطرح کنیم. کار اصلی این مقاله توضیح و تبیین کلی مفهومِ شهود و احساس با تکیه بر کتاب درباره‌ی دین است.

چکیده انگلیسی:

The article discusses the relationship between feeling and intuition in Schleiermacher's On Religion. It highlights how Schleiermacher presents the human religious experience in the organic system of nature, drawing upon the sameness of subject and object within the thinking of the early romantics and the Spinozian context in the theological-philosophical system. Through linking intuition and feeling, Schleiermacher explains the connection between the finite and infinite, emphasizing the pre-theoretical nature of intuition. The article suggests that Schleiermacher's knowledge goes beyond the theoretical knowledge of philosophers like Kant and argues that his intuition and feeling should be considered within the spiritual and inner realm for humans. Additionally, the article touches on the novel topic of the turn from feeling to opinion in the third edition of On Religion (1826 AD). Overall, the main focus of the article is to explore the concept of intuition and feeling as presented in Schleiermacher's work.

منابع و مأخذ:

• قیصرى، داود ، شرح فصوص الحکم، 1جلد، با تصحیح و تعلیقه سید جلال‌الدین آشتیانی شرکت انتشارات علمى و فرهنگى - تهران، چاپ: اول، 1375.


• Allan Knight, John, Libralism Versus Postliberalism, the Great Divide in Twentieth-century Theology, Oxford: Oxford University Press, Oxford, 2013.


• Crouter, Richard. Friedrich Schleiermacher: Between Enlightenment and Romanticism, Cambridge University Press, 2005.


• Streetman, Robert, “Romanticism and the Sensus Numinis in Schleiermacher” The Interpretation of Belief Coleridge, Schleiermacher and Romanticism, edited by David Jasper, Macmillan Press LTD, 1986.


• Frank, Manfred, "Metaphysical foundations: a look at Schleiermacher’s Dialectic", The Cambridge Companion To Friedrich Schleiermacher, Mariña, Jacqueline (ed.), United States of America, New York, Cambridge University Press, 2005.


• Immerwahr Rimond, 'The Word Romantisch and its History', in The Romantic Period in Germany: Essays by Members of the London University Institute of Germanic Studies, S. Prawer, New York, 1970.


• Izutsu, Toshihiku, Sufism and Taoism: A Comparative Study of Key Philosophical Concepts, University Of California Press, California, 1983.


• Kant, Immanuel, Critique of Pure Reason, translated by Norman Kemp Smith, Palgrave Macmillan, UK, 2007.


• Lamm, Julia, "The Early Philosophical Roots of Schleiermacher's Notion of Gefühl, 1788-1794", Harvard Theological Review(HTR), 87 (1), January 1994.


• Paul Tillich, Perspectives on Nineteenth and Twentieth Century Protestant Theology, Carl E . Braaten (ed.), Harper & Row, New York ,1967.


• Proudfoot, Wayne, Religious Experience, University of California Press, Berkeley 1985.


• Schleiermacher, Friedrich, Über die Religion Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern, Günter Meckenstock, Walter de Gruyter· Berlin· New York, 2001.


• Schleiermacher, Friedrich, On Religion: Addresses in Response to its Cultured Critics, translated, with introduction nd notes, by Terrence N. Tice, John Knox Press, Virginia, 1969.


• Schleiermacher, Friedrich, On Religion: Speeches to Its Cultured Despisers, trans & ed., intruduction by Richard Crouter, Cmbridge University Press, Second Edition 1996, Fourteenth printing 2010.


• Schleiermacher, Friedrich, Über die Religion Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern,KGA I/12, Günter Meckenstock, Walter de Gruyter Berlin New York, 1995.


• Schleiermacher, Friedrich, Über die Religion Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern, Zino.Org (E-Book), Contumax GmbH & Co. KG, Hans-Joachim Rothert (ed.) Verlag, Hamburg 1958 (Philosophische Bibliothek, Bd.255).


• Schleiermacher, Friedrich, Über die Religion Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern (1799), Günter Meckenstock, Walter de Gruyter Berlin New York, 2001.


• Schleiermacher, Friedrich, Über die Religion. Reden an die Gebildeten unter ihren Verächtern, Hamburg, Felix Meiner, Philosophische Bibliothek, Bd.255, 1958.


• Suzuki, D.T., Zen and Japanese Culture, New York, Princeton University Press,1959.


• The Heshang Gong Commentary On Lao Zi’s Dao De Jing ، Center Ring Publishing, 2015.