طالبی، سراینده شوق‌نامه (تصحیح نسخه خطّی شوق‌نامه و گوینده آن)

محورهای موضوعی : حماسه

مهدی ماحوزی ¹ , مریم امیر ارجمند ²

1 - عضو هیأت علمی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد رودهن.
2 - دانش‌ آموختة دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی ـ دانش‌‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات.

تاریخ دریافت : 1388/03/11 تاریخ پذیرش : 1388/05/11 تاریخ انتشار : 1388/06/01

کلید واژه: حضرت محمّد (ص) ـ شوق نامه ـ طالبی ـ سفرنامۀ روحانی ـ بلوقیا ـ داستان‌پردازی,

چکیده مقاله :

طالبی گویندۀ سدۀ دهم هجری قمری که پارسی و تازی، نیک می‌دانسته، در تاریخ 947 هـ.ق، به نظم شوق‌نامۀ محمّدی در قالبِ مثنوی مبادرت ورزیده و در سال 949 هـ.ق آن را در مکّۀ معظّمه به پایان رسانده است. استنساخ این نسخۀ منحصر به فرد، به خطّ نستعلیقِ متوسط با قلم کاتبی به نام ساقی بن سلیمان، در سال 950 هـ.ق به انجام رسیده است. طالبی در شوق نامه، داستان سفر روحانیِ بلوقیا ـ پادشاه مصر ـ را به قصد زیارت حضرت ختمی مرتبت (ص) در 4941 بیت سروده است. بن مایۀ این داستان، حدیثِ اشتیاق است و آرزومندی. شوق نامه ضمن تأثیر بسیار از مثنوی مولانا و گلشن توحید شاهدی، از نظر ساختار، شباهت زیادی به مصیبت‌نامۀ عطّار دارد، هر چند در بیان مسائلِ دینی و اخلاقی، لحن او همانند سنایی غزنوی، لحنی آموزنده و حکمی است.

چکیده انگلیسی:

Talebi, the composer of Shoughnameh Mohammadi in the tenth century A.H. , being fluent in both Farsi, and Arabic started this work in masnavi style in the year 947 A.H., and terminated it in the holy Makeh in 949 A.H.  The transcription of this unique copy in a calligraphic style was made by a calligrapher, Saghi-Ibn Solieman in 950 A.H. Soughnameh is the account of the spiritual journey of Beloghia, the Egyptian king, on his way to the place of pilgrimage of Prophet Mohammad which was composed in 4941 lines. The basic theme of this story is the longing and enthusiasm for reaching the Prophet’s sanctuary. Being largely under the influence of Masnavi Moulana, and Golshan Touhidi written by Shahedi, yet in terms of structure, Shoughnameh bears a lot of resemblance to Attar’s Mosibatnameh.  Nevertheless, in expressing religious and moral issues, its tone like that of Sanaei Ghaznavi becomes  more instructive and domineering.  

منابع و مأخذ:

1. پورنامداریان، تقی، دیدار با سیمرغ (شعر و عرفان و اندیشه‌های عطار)، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ چهارم، تهران، 1386 ش.
   
2. پورنامداریان، تقی، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1367 ش.
   
3. خزانه دارلو، محمدعلی، منظومه‌های فارسی، انتشارات روزنه، تهران، 1375ش.
   
4. شمیسا، سیروس، انواع ادبی، فردوس، چاپ دهم، تهران، 1383 ش.
   
5. عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد، الهی نامه، به تصحیح دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات سخن، تهران، بی‌تا.
   
6. عطار نیشابوری، شیخ فریدالدین محمد، مصیبت‌نامه، تصحیح دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی، انتشارات سخن، تهران، 1386 ش.
   
7. فروزانفر، بدیع‌الزمان، شرح احوال و نقد و تحلیل آثار فریدالدین محمد عطار نیشابوری، دهخدا، تهران، 1352 ش.
   
8. میرصادقی، جمال، ادبیات داستانی، انتشارات علمی، چاپ سوم، تهران، 1376 ش.
   
9. نفیسی، سعید، تاریخ نظم و نثر در ایران و در زبان فارسی، کتابفروشی فروغی، تهران، 1344 ش.
   
10. فتوحی، محمود و محمدخانی، علی‌اصغر، شوریده‌ای در غزنه (اندیشه‌ها و آثار حکیم سنایی) ، انتشارت سخن، تهران، 1385 ش.
    
11. فتوحی، محمود، مجمل التواریخ و القصص، تصحیح ملک الشعراء بهار، دنیای کتاب، تهران، 1383 ش.
    
12. فتوحی، محمود، نامة شهیدی (جشن نامة دکتر سید جعفر شهیدی)، به احتمام علی اصغر محمدخوانی، طرح نو، چاپ خانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1374 ش.