بررسی عناصر موسیقایی در غزل سعدی

محورهای موضوعی : حماسه

پگاه خدیش ¹

1 - استادیار مؤسسه لغت‌نامه ده‌خدا و مرکز بین‌المللی زبان فارسی، دانش‌گاه تهران.

تاریخ دریافت : 1386/08/12 تاریخ پذیرش : 1386/11/12 تاریخ انتشار : 1386/12/01

کلید واژه: سعدی, غزلیات, نظام موسیقایی, وزن, ردیف, هم آوایی, بدیع لفظی و معنوی,

چکیده مقاله :

زبان شعری سعدی، که به سهل ممتنع معروف است، با در کنار هم قرار گرفتن عناصری بسیار شکل گرفته است. یکی از مهم‌‌‌ ترین این عناصر در غزلیات سعدی، توازن موسیقایی است. این نظام موسیقایی، عواملی شناخته شده از قبیل وزن، قافیه، ردیف و هماهنگی های صوتی و آوایی دارد و برخی از مباحث بدیع لفظی و معنوی مانند جناس و سجع و تضاد هم در شکل گیری آن موثر است. شناخت این عوامل، پژوهندگان را در دست یابی به رابطه های پیدا و پنهان کلامی و دریافت رازهای سخن سعدی یاری خواهد داد. در این مقاله با بسامدگیری این عوامل در دویست غزل انتخابی، برای رسیدن به نظام مذکور تلاش شده است.

چکیده انگلیسی:

Saadi’s poetic language, described as simple but impossible is formed by juxtaposing numerous elements the most significant of which is musical rhythm.  This musical quality has many known devices such as rhythm, internal and external rhyme, harmonious cadence (synonymy, homophony, oxymoron), and some rhetorical figures such as pun, cadence, and contrast are effective in its formation.  Recognizing these devices, will assist researchers to unravel the mysteries hidden in his poetic language and diction, and to appreciate the relationship between sound and sense in his poetry.  In this article an attempt is made to illustrate how the musical quality is achieved through the various devices used in 200 selected lyrics of Saadi.

منابع و مأخذ:

. آشوری، داریوش،(1371)، "زبان، زبان شعر، شعر زبان " ، مجله کلک، ش 27.

2. شفیعی کدکنی، محمد رضا،(1378)،  صور خیال در شعر فارسی، چاپ هفتم، تهران، آگاه.

3. شفیعی کدکنی، محمد رضا،(1372) ، موسیقی شعر، چاپ چهارم، تهران، آگاه.

4. فروغی، محمد علی،(1376) ، کلیات سعدی، چاپ دهم، تهران، امیرکبیر.

5. همایی، جلال الدین،(1371)،  فنون بلاغت و صناعات ادبی، چاپ هشتم، تهران، نشر هما.