پست مدرنیسم در ادبیات داستانی معاصر ایران (بررسی مؤلفه‌های پست مدرن در آثار هوشنگ گلشیری)

محورهای موضوعی : حماسه

سیاوش گلشیری ¹

1 - کارشناسی ارشد پژوهش هنر و مدرس مدعو دانش‌گاه جامع علمی کاربردی نقش جهان اصفهان.

تاریخ دریافت : 1395/08/04 تاریخ پذیرش : 1395/08/04 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: پست مدرنیسم ـ ادبیات داستانی ـ هوشنگ گلشیری,

چکیده مقاله :

اصطلاح پست مدرنیسم اگر چه ‌امروز در ایران از طرف نویسندگان و حتی منتقدان بارها و بارها بکاربرده می‌شود، اما به علّت عدم آشنایی با خاست‌گاه‌ها، اصول و مؤلفه‌های این نوع ادبی، قائل بودن به چنین جریانی را در ادبیات داستانی ایران همواره با تردید هم‌راه می‌سازد. این که چه خصایصی را می‌توان به عنوان مبنا جهت قیاس مؤلفه‌ها مدّنظر قرار داد و آیا آن ویژگی‌ها تنها به جهت اقتباس از شیوه‌های جهانی صورت یافته‌ است، به همراه ‌این مسأله که ‌این متون به همان اندازة شالوده شکنانه بودنشان آیا به گذشته و امکانات بومی زبان فارسی پایبند بوده‌ است، از مهم‌ترین پرسش هایی ‌است که ‌این تحقیق با بررسی و تحلیل برخی از آثار هوشنگ گلشیری چون داستان‌های کوتاه شب شک، مردی با کراوات سرخ، عکسی برای قاب عکس خالی من، معصوم اول، زندانی باغان و داستان‌های بلند و رمان‌های شازده ‌احتجاب، کریستین و کید و آیینه‌های دردار در نظر دارد پاسخ‌گوی آن‌ها باشد.

چکیده انگلیسی:

Although the term postmodernism is repeatedly used by the writers and even critics in Iran however due to the unfamiliarity as to its true origins, principles and features of this literary genre, believing in such a movement in fiction in this country is always discernible.  As to descry certain features as a basis according to which one can determine whether a work is postmodern or not and whether those features were adopted merely as a universal model together with the question whether these texts to the same measure that they are deconstructive, do they remain fiddle to the endemic possibilities of Farsi language and its past, are among the main questions this research and analysis is aimed at answering. The following works of Hooshang Golshiri short stories such as ”the night of doubt’, “A man with a red tie”, “A picture for my empty frame”, “The first innocent”, and “the garden’s prisoners” and long stories and novels like “Prince Ehtejab”,“Christian and Kayd”, and “ the mirrors with doors” were selected for this purpose.

منابع و مأخذ:

1. پاینده، حسین (1382) گفتمان نقد (مقالاتی در نقد ادبی) ، تهران:  روزنگار.
   
2. حسینی، صالح و پویا رئوفی (1380) گلشیری و خانه روشنان، تهران:  نیلوفر.
   
3. سپانلو، محمدعلی (1381) نویسندگان پیشرو ایران (مروری بر قصه‌نویسی، رمان‌نویسی، نمایش‌نامه‌نویسی و نقد ادبی) ، چاپ ششم، تهران:  انتشارات نگاه.
   
4. سمیعی، عنایت (1379) «گفت‌وگوی درونی متن‌ها» در هم خوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری) ، گردآورنده حسین سناپور، تهران:  نشر دیگر.
   
5. سناپور، حسین (1372) «ریشه‌های ما در آیینه‌های دردار»، فصل‌نامة فرهنگ، ادب و تاریخ زنده‌رود، شمارة چهارم و پنجم، تابستان و پاییز 72.
   
6. سناپور، حسین (1379) «شناخت سبک گلشیری در آینه‌های معرق کریستین و کید» در هم‌خوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری) ، تهران:  نشر دیگر.
   
7. شیری، قهرمان (1387) مکتب‌های داستان‌نویسی در ایران، تهران:  چشمه.
   
8. گلشیری، هوشنگ (1350) کریستین و کید، انتشارات زمان.
   
9. گلشیری، هوشنگ (1378) باغ در باغ (مجموعه مقالات) ، دو جلد، تهران:  نیلوفر.
   
10. الف. گلشیری، هوشنگ (1379) شازده‌احتجاب، چاپ دهم، تهران:  نیلوفر.
    
11. ب. گلشیری، هوشنگ (1379) «ریشه‌های ما کجاست؟» (گفت‌وگوی مهدی قریب، کورش اسدی، اکبر تقی‌نژاد و عنایت سمیعی با هوشنگ گلشیری) در هم‌خوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری) ، گردآورنده حسین سناپور، تهران:  نشر دیگر.
    
12. الف. گلشیری، هوشنگ (1380) آینه‌های دردار، چاپ چهارم، تهران:  نیلوفر.
    
13. ب. گلشیری، هوشنگ (1380) نیمة تاریک ماه (داستان‌های کوتاه) ، تهران:  نیلوفر.
    
14. معصوم‌بیگی، اکبر (1380) «پست‌مدرنیسم در ادبیات داستانی ما» (گفت‌وگوی علی اصغر قره‌باغی با محمد بهارلو و اکبر معصوم‌بیگی) در تبارشناسی پست‌مدرنیسم، تهران:  دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
    
15. مک‌کافری، لری (1381) «ادبیات داستانی پسامدرن» در ادبیات پسامدرن، تدوین و ترجمة پیام یزدانجو، ویرایش دوم، تهران:  نشر مرکز.
    
16. مک‌هیل، برایان (1383) ، «گذار از مدرنیسم به پسامدرنیسم» در مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، گردآورنده و مترجم حسین پاینده، چاپ اول، تهران:  روزنگار.
    
17. مندنی‌پور، شهریار (1379) «خواندن فاخته» درهم‌خوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری) ، گردآورنده حسین سناپور، تهران:  نشر دیگر.
    
18. میرعابدینی، حسن (1368) صد سال داستان‌نویسی در ایران، جلد دوم، تهران:  نشر تندر.
    
19. میرعابدینی، حسن (1377) صد سال داستان‌نویسی در ایران، جلد سوم، تهران:  چشمه.
    
20. میرعابدینی، حسن (1379) «مشغله‌هایی برای سی سال داستان‌نویسی» درهم خوانی کاتبان (زندگی و آثار هوشنگ گلشیری) ، گردآورنده حسین سناپور، تهران:  نشر دیگر.
    
21. میرعابدینی، حسن (1383) صد سال داستان‌نویسی در ایران، جلد چهارم، تهران:  چشمه.