بررسی شخصیت سودابه با نظریه هیجان خواهی ماروین زاکرمن
محورهای موضوعی : حماسه
وجیهه ترکمانی باراندوزی
1
(دانشگاه آزاد واحد چالوس)
کلید واژه: سودابه, کلیدواژه&rlm, ها: شاهنامه, نظریه زاکرمن, هیجان&rlm, خواهی بالا,
چکیده مقاله :
بررسی شخصیت سودابه با نظریۀ هیجان خواهی ماروین زاکرمن وجیهه ترکمانی باراندوزی* استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد چالوس، دانش گاه آزاد اسلامی، واحد چالوس، ایران. تاریخ دریافت: 2/1/1397 تاریخ پذیرش: 15/12/1397 چکیده شاهنامه حکیمفردوسی (411 - 329 ه.ق) با توجّه به برخورداری از ظرفیت های مناسب جهت بررسی با نظریه ها و دیدگاه های علمی معاصر، انعکاس دهنده خصوصیات روانی و اخلاقی انسان در هر عصری است که به طرزی ماهرانه به تصویر درآمده است. شخصیت سودابه در شاهنامه نیز به دلیل ساختار و درون مایۀ کنش گرایانه، این قابلیت را دارد که با نظریه های روان شناسانه نقد و تحلیل گردد و نتایج آن در کنترل و واکنش های مبتنی بر هیجان طلبی انسان امروزی مورد استفاده قرار گیرد. هیجان خواهی یکی ازنظریه های ماروین زاکرمن (1978)،از روان شناسانمعاصر است. این نظریهدربردارندۀ یکی از چند صفت بنیادی تعیین کنندۀ ماهیّت انسان است.در این مقاله، ویژگی های شخصیّتی سودابه با نظریۀ هیجان خواهی ماروین زاکرمن مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش نشان می دهد هر چهار مؤلفۀ نظریۀ هیجان خواهی زاکرمن در کنش و رفتارهای نامتعارف سودابه از ماجراجویی، خودمحوری و خطرپذیری در نحوۀ انتخاب هم سر در هاماوران گرفته تا جست وجوی تجربۀ حسی تازه، اجتناب از یک نواختی و اقدام به رفتارهای بازداری شده در قصر شاه ایران، نمود دارد. * . torkamani.vajihe@gmail.com
The study of Sudabeh’s character according to Marvin Zuckerman’s theory of sensation seeking *Vajihe Torkamani Barandoozi Assistant Professor, Islamic Azad University, Chalous Branch, Iran Date of reception: 97/1/2 Date of acceptance: 97/12/15 Abstract One of the unique characteristics of shahnameh is that it reflects and portrays masterfully moral and psychological characteristic of man in every period. Considering the enormous potentials it offers for investigation employing different contemporary scientific views and theories, it is the purpose of this article to apply Zuckermna’s theory to Sudabeh’s character. Due to the structure and dynamic theme Sudabeh’s tale has, it lends itself to the psychological analysis the results of which could be served to control the reactions arising from the sensation seeking desires of man today. Sensation seeking is a theory proposed by Marvin Zuckerman, the contemporary psychologist. This theory consists of several fundamental characteristics which determines man’s essence. Looking at Sudabeh’s character through the lens of this theory indicate that every four parameters Zuchkerman proposes are present in her indecent actions and behaviors. She is adventurous, self-centered, challenging in seeking a partner in Hamavaran; she is in pursuit of new sensational experience, avoids monotony, and indulges in reckless behavior prohibited in the court of Iran’s king. * . torkamani.vajihe@gmail.com
فهرست منابع
- آیدنلو، سجاد. (1384). «فرضیهای دربارۀ مادر سیاوش»، نامۀ فرهنگستان، دوره7، شمارۀ 3، صص46-27.
- اسلامی ندوشن، محمدعلی. (1370). جام جهان بین، تهران: نشر جامی.
- بهار، مهرداد. (1375). پژوهشی در اساطیر ایران، (پارۀ نخست و دویم)، تهران: آگه.
- حائری، شهلا. (1383). «سودابه ای دیگر»، مجلۀ بخارا، شماره 38.
- خالقی مطلق، جلال. (1381). «نظری دربارۀ هویت مادر سیاوش»، سخن های دیرینه، به کوشش علی دهباشی، تهران: افکار. صص327 - 323.
- خداپناهی، محمد کریم.(1382). انگیزش و هیجان، تهران: سمت.
- خسروی، اشرف و طغیانی، اسحاق. (1389). «تحلیل روانکاوانه شخصیت رودابه و سودابه (یگانه های دوسویه) شاهنامه»، کاوش نامه زبان و ادبیات فارسی، دورۀ11، شمارۀ 21، صص 37-9.
- راس، آلن. (1378). روان‌شناسی شخصیت، ترجمۀ سیاوش جمال فر، تهران: روان.
- سرّامی، قدمعلی. (1378). از رنگ گل تارنج خار (شکل شناسی داستانهای شاهنامه)، تهران: علمی فرهنگی.
- سرکاراتی، بهمن. ( 1378). سایه های شکار شده، تهران: قطره.
- شاد آرام، علیرضا و غلامحسین شریفی ولدانی. (1389). «نقش زنان در دو داستان تریستان و ایزوت و ویس و رامین»، فصلنامۀ نامه فرهنگستان، پاییز، شمارۀ 2.
- شاملو، سعید. (1382). مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت، تهران: رشد.
- شولتز، دوان. (1381). نظریه های شخصیت، ترجمۀ یوسف کریمی و همکاران، تهران: ارسباران.
- شولتز، دوان ، شولتز، سیدنی آلن. (1392). نظریههای شخصیت، ترجمۀ یحیا سید محمدی، تهران: ویرایش.
- ریو، جان مارشال. (1381). انگیزش و هیجان، ترجمۀ یحیا سید محمدی، تهران: ویرایش.
- صفری، جهانگیر، سید کاظم موسوی و ابراهیم طاهری. (1392). «تحلیل روان‌شناختی- سیاسی داستان سیاوش»، کهن نامۀ ادب پارسی، دورۀ4، شمارۀ4، صص107-71.
- علیلو، مجید، تورج هاشمی و ستاره جانی و اصغر پوراسماعیلی. ( 1392). «پیش بینی الگوهای شخصیت خوشه «ب» بر اساس هیجان خواهی و سیستم های مغزی رفتاری»، مجلۀ روان‌شناسی اندیشه و رفتار، دورۀ هفتم، شمارۀ 28، صص 89-67.
- علامی، ذوالفقار و نسرین شکیبایی ممتاز. (1386). «سیاوش در تاریخ داستانی ایران»، فصلنامۀ پژوهش های ادبی، سال 4، شمارۀ 17، صص 107-124.
- فاضلی، فیروز و ابراهیم کنعانی. (1389). «سیاوش شخصیتی آیینی و رازناک»، پژوهشنامۀ زبان وادب فارسی، (گوهرگویا)، سال چهارم، شمارۀ اول، 108- 93.
- فردوسی، ابوالقاسم. (1393 ). شاهنامه، تصحیح جلال خالقی مطلق (دو جلدی)، تهران: سخن.
- فیست، جس و گرگوری فیست. (1394). نظریههای شخصیت، ترجمۀ یحیا سیدمحمدی. تهران: روان.
- کزازی، میر جلالالدین. (1384). نامۀ باستان، ج1. تهران: سمت.
- مارشال ریو، جان. (1381). انگیزش و هیجان، ترجمۀ یحیا سید محمدی، تهران: ویرایش.
- مسکوب،شاهرخ. (1386). سوگ سیاوش، تهران: خوارزمی.
- موکیلی، آلکس و روبرت دانتزر. (1384). انگیزش و هیجان، ترجمۀحمزه گنجی و علی پیکانی، تهران: ساوالان.
- میرصادقی، جمال. (1367). عناصر داستان، تهران: شفا.
- وفایی، زینب، قاسم عسکری زاده و عباس رحمتی، (1390). «رابطۀ هیجان خواهی، شوخ طبعی و نگرش دینی با اضطراب مرگ»، مجلۀ روان‌شناسی دین، سال چهارم، شمارۀ سوم، صص 68- 49.
- یوسفی، غلامحسین. (1349). «چهرهای معصوم و روشن در شـاهـنامه»، مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، سال ششم، شمارۀ 2، صص 24-1.
- Eysen ck , S.,&Zuckerman , M.(1978).The relation between sensation-seeking and eysencks dimensions if personality . British Jornal of psychology,4(4),83-87
- Roberts , R., O’ Connor , T. G., Dunn, J., Golding , J. & The ALSPAC study team .(2004). The effects of child sexual abuse in later family life, mental health, parenting and adjustment of offspring . Child abuse & Neglect , 28(5), 525- 545
- Zuckerman, M., Joirman,J. ,kraft , & kuhlman, D.M.(1999) wheredomotivational and emotional traits fit with in tree factor models of personality personality and Individual Difference , 26(3),487-501.
_||_