تأثیر کودهای نیتروژن و ازتو باکتر بر عملکرد دانه و راندمان مصرف نیتروژن در ذرت سینگل کراس مراکشی

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

آرش رستمی ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، واحد سسندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران)
خسرو محمدی ² (گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد سنندج، دانشگاه آزاد اسلامی، سنندج، ایران)

تاریخ دریافت : 1397/03/22 تاریخ پذیرش : 1398/02/13 تاریخ انتشار : 1399/01/01

کلید واژه: ذرت, اجزای عملکرد, کود زیستی, ااوره,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن و کود زیستی ازتوباکتر بر عملکرد دانه و راندمان مصرف نیتروژن در ذرت، آزمایشی در سال 1393 در مزرعه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج به صورت کرت‎های خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. فاکتور a شامل چهار سطح کود نیتروژن (شاهد، 50، 100 و 150 درصد نیاز کودی گیاه) و فاکتور b شامل مصرف و عدم مصرف کود زیستی ازتوباکتر بود. نتایج این آزمایش نشان داد که اثر سطوح مختلف کود نیتروژن بر صفات بیوماس کل، عملکرد دانه، تعداد دانه در ردیف، وزن صد دانه، ارتفاع بوته و شاخص سبزینگی برگ بسیار معنی‎دار (P≤0.01) و بر تعداد ردیف در بلال معنی‎دار (P≤0.05) بود. تیمار مربوط به 150 درصد کود نیتروژن بیشترین تأثیر را بر صفات مورد مطالعه داشت. اثر فاکتور b بر بیوماس کل، عملکرد دانه، وزن صد دانه، طول کچلی و شاخص سبزینگی برگ بسیار معنی‎دار و بر تعداد دانه در ردیف و ارتفاع بوته معنی دار بود. میانگین این صفات (به غیر از طول کچلی) تحت تیمار مصرف کود ازتوباکتر بالاتر از تیمار عدم مصرف این کود بود. اثرمتقابل کود نیتروژن در ازتوباکتر برای هیچکدام از صفات معنی دار نگردید. با افزایش کود نیتروژن مصرفی، راندمان مصرف نیتروژن افزایش یافت البته تفاوت بسیار کمی بین مصرف 150 و 225 کیلوگرم نیتروژن در هکتار وجود داشت.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effect of different amounts of nitrogen and organic fertilizer (Azotobacter) on kernel yield and nitrogen use efficiency in corn, an experiment was carried out as factorial based on randomized complete blocks design with three replications in the field of Sanandaj branch, Islamic Azad University, Iran in 2014. The factor “a” included four nitrogen rates (i.e. control, 50, 100 and 150% of plant requirement) and the factor “b” included bio-fertilizer at two levels (non-inoculation, inoculating with Azotobacter). The results showed that the effect of different levels of nitrogen fertilizer was highly significant on biomass, kernel yield, number of kernels per row, 100 kernels weight, plant height and Leaf vegetation index and significant on the number of row per ear. Application of 150% nitrogen had the highest effect on studied traits. The effect of factor b was highly significant on biomass, kernel yield, 100 kernels weight, poor tip fill length and Leaf vegetation index and significant on number of kernels per row and plant height. The means of these traits were higher when Azotobacter fertilizer treatment was not applied. The nitrogen fertilizer × Azotobacter interaction was not significant for any of the studied traits. Nitrogen use efficiency increased with increasing N fertilizer, but there was very little difference between consumption of 150 and 225 kg N/ha.

منابع و مأخذ:

احتشامی، م.، ع. آقاعلیخانی، م. ر. چائی‎چی و ک. خاوازی. 1386. تأثیر میکروارگانیسم‌های حل‌کننده فسفات بر خواص کمی و کیفی ذرت دانه‌ای تحت شرایط تنش کم آبی. دومین همایش ملی کشاورزی پایدار. گرگان. 123.

احمدی، م. و م. بحرانی. 1388. تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و میزان روغن دانه ارقام کنجد در منطقه بوشهر. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. جلد 13، شماره 48: 131-123.

اسدی رحمانی، ه.، ه. خسروی، ز. علیپور و م. ج. ملکوتی. 1383. نقش باکتری‎های محرک رشد در رشد و سلامت گیاه، قسمت اول: افزایش عملکرد گیاه. نشریه شماره 309. انتشارات سنا، تهران، ایران.

اکبری، پ.، ا. قلاوند و ع. مدرس‎ثانوی. 1388. تأثیر کاربرد سیستم‎های مختلف تغذیه‎ای (آلی، شیمیایی و تلفیقی و کود زیستی) بر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی آفتابگردان (Helianthus annuus L.). مجله دانش کشاورزی پایدار. جلد 1، شماره 1: 93-83 .

تقی‎زاده، ر. و ر. سیدشریفی. 1390. تأثیر کود نیتروژن بر کارایی مصرف کود و اجزای عملکرد در ارقام ذرت. مجله علوم و  فنون کشاورزی و منابع طبیعی، علوم آب و خاک. جلد 15، شماره 57:  217-209. 

جرفی، ا.، م. علوی فاضل و ع. مدحج. 1395. بررسی اثر سطوح مختلف کود نیتروژن و نیتروکسین بر عملکرد، شاخص‎های رشدی و فیزیولوژیکی هیبریدهای ذرت (Zea mays L.). فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. جلد 8 ، شماره 32: 138-121.

حق‏جو، م. و ع. بحرانی. 1393. اثر میزان آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه، اجزای عملکرد و انتقال مجدد ماده خشک ذرت رقم سینگل کراس 260. مجله علوم زراعی ایران. جلد 16، شماره 4: 292-287.

خدابنده، ن. 1384. غلات. انتشارات دانشگاه تهران. چاپ هشتم. 537 صفحه.

سپهری، ع.، ع. م. مدرس ثانوی، ب. قره‎یاضی و ی. یمینی. 1381. تأثیر تنش آب و مقادیر مختلف نیتروژن بر مراحل رشد و نمو، عملکرد و اجزای عملکرد ذرت (Zea mays L.). مجله علوم زراعی ایران. جلد 4، شماره 3: 201-184.

شافع، ل.، م. صفاری، ی. امام و ق. محمدی‎نژاد. 1388. ارزیابی سطوح مختلف نیتروژن و روی بر عملکرد دورقم ذرت هیبرید سینگل کراس 504 و 704. مجموعه مقالات یازدهمین کنگره علوم خاک ایران، گرگان. 1314-1313.

صدقی، م.، ع. نعمتی، ر. سیدشریفی و م. غلامحسینی. 1395. تأثیر سطوح مختلف کود نیتروژنه بر عملکرد و کارایی مصرف کود ذرت دانه‎ای برای تاریخ های مختلف کاشت در اردبیل. نشریه تولید گیاهان زراعی. جلد 9 ،شماره 3: 65-45.

عجمی، ن. 1392. بررسی واکنش عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای با تغییر نسبت کودهای بیولوژیکی و شیمیایی نیتروژن تحت شرایط قطع برگ‎های بالای بلال در شوشتر. پایان‎نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

فتحی، ق. 1384. اثر  خشکی  و  نیتروژن  بر  انتقال  مجدد  نیتروژن  در  شش  رقم  گندم. مجله  علوم  کشاورزی  ایران. جلد  36، شماره 5: 1101-1093.

فتحی، ا.، ا. فرنیا و ع. ملکی. 1395. اثر کودهای بیولوژیک نیتروژن و فسفر بر خصوصیات رویشی، ماده خشک و عملکرد ذرت. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی). جلد 29، شماره 110: 7-1.

کیهانی، ع. و ع. مدحج. 1393. واکنش رشد هیبریدهای ذرت (Zea mays L.) به کود نیتروژن. فصلنامه علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی- دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. جلد 6، شماره 21: 15-5.

لک، ش.،  ا. نادری، ع. ا. سیادت، ا. آینه‎بند و ق. نورمحمدی. 1385. اثر سطوح مختلف نیتروژن و تراکم بوته در شرایط مختلف رطوبتی بر عملکرد، اجزای عملکرد و کارآیی مصرف آب ذرت دانه ای سینگل کراس 704 در خوزستان، مجله علوم زراعی ایران. جلد 8، شماره 3: 170-153.

مجدم، م. و ع. مدحج. 1391. اثر سطوح نیتروژن بر کارایی مصرف آب، عملکرد و اجزای عملکرد دانة ذرت دانه ای در شرایط بهینه و تنش خشکی. نشریه پژوهش‎های زراعی ایران. جلد 10، شماره 3:  554-546.

مجیدیان، م.، ا. قلاوند، ع. ا. کامگار حقیقی و ن. کریمیان. 1387. اثر تنش خشکی، کود شیمیایی نیتروژن و کود آلی بر قرائت کلروفیل‎متر، عملکرد دانه و اجزای عملکرد ذرت دانه‎ای سینگل کراس704. مجلة علوم زراعی ایران. جلد 10، شماره 3: 330-303.

مقصودی، ع.، ا. قلاوند و م. آقاعلیخانی. 1393. تأثیر سطوح مختلف کودی (آلی، شیمیایی و زیستی) بر صفات مورفولوژیک و عملکرد دانه ذرت هیبرید سینگل-کراس 704. نشریه زراعت (پژوهش و سازندگی). شماره 104:  135-129.

ملکوتی، ج. 1382. ضرورت ارتقاء جایگاه تغذیه‎ای گوگرد به منظور افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزی در کشور. نشریه فنی موسسه تحقیقات آب وخاک، شماره 315.

میرشکاری، ب.، س. باصر و ع. جوانشیر.  1388. تأثیر کود زیستی نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره بر صفات فیزیولوژیک و عملکرد بیولوژیک ذرت هیبرید 704 در مناطق نیمه‎خشک سرد. یافته‏های نوین کشاورزی. جلد 3، شماره 4: 411-402.

‏‎‎نعمتی، ع. و ر. سیدشریفی. 1394. تأثیر مقدار و زمان مصرف کود نیتروژن بر عملکرد دانه، فیلوکرون و سرعت پیدایش برگ ذرت. نشریه تولید و فرآوری محصولات زراعی و باغی. جلد 5، شماره 16: 230-219.

نمازی، ا. 1392. اثرکود زیستی ورمی‎کمپوست و کود شیمیایی نیتروژن بر ویژگی‎های کمی و کیفی ذرت دانه‎ای (Zea mays L.) در بهبهان. پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

Costa, C., L. M. Stevart and D.L. Smith. 2002. Nitrogen effects on grain yield and yield components of early and non leafy maize genotypes. Crop Sci. 42:1556-1563.

De Juan, J. A., M. Maturano, A. Artigao Ramirez, J. M. Tarjuelo Martin-Benitol and , J. F. Ortega Alvarez. 2005. Growth and nitrogen use efficiency of irrigated maize in a semiarid region as effected by nitrogen fertilization. Span. J. Agric. Res. 3(1):134-144.

Ding, L., K. J. Wang, G. M. Jiang, L. F. Li and Y. H. Li. 2005. Effects of nitrogen deficiency on photosynthetic traits of maize hybrids released in different years. Ann. Bot. 96:925-930.

FAO, 2014. http://www.fao.org/faostat

Gholami, A., S. Shahsavani and S. Nezarat. 2009. The effect of plant growth promoting rhizobacteria (PGPR) on germination, seedling growth and yield of maize. World Acad. Sci. Eng. Technol. 49:19-24.

Goodroad, L. L. and M. D. Jellum. 1988. Effect of N fertilizer rate and soil pH on N efficiency in corn. Plant Soil. 106:85-89.

Halvarson, A. D., F. C. Schweissing, M. E. Bortolo and C. A. Reule. 2005. Corn responses to nitrogen fertilization in a soil with high residual nitrogen. Agron. J. 97:1222-1229.

Kizilkaya, R. 2008. Yield response and nitrogen concentration of spring wheat inoculated with Azotobacter chroococcum strains. Eco. Engineering. 33:150-156.

Many, A., A. Bahar, M.S. Zeridan and M. Hazayn. 2006. Yield and quality of Maize (Zea mays L.) as affected by slow release nitrogen in newly reclaimed sandy soil. American-Eurasian J. Agric. Env. Sci. 1(3):239-242.

Mutegi, E. M., J. B. Kung’u, M. Muna, P. Pieter and D. N. Mugendi. 2012. Complementary effects of organic and mineral fertilizers on maize production in the smallholder farms of Meru South District, Kenya. J. Agric. Sci. 3(2):221-229.

Shata, S. M., A. Mahmoud and S. Siam. 2007. Improving calcareous soil productivity by integrated effect of intercropping and fertilizer. Res. J. Agric. Biol. Sci. 3(6):733-739.

Torbert, H. A., K. N. Potter and J. E. Morrison. 2001. Tillage system, fertilizer nitrogen rate and timing effect on corn yields in the Texas Blackland prairie. Agron. J. 93:1119-1124.

Uhart, S.A. and F. H. Andrade. 1995. Nitrogen deficiency in maize: I: Effects of crop growth, development, dry matter partitioning, and kernel set. Crop Sci. 35:1384-1389.

Wajid, A., A. Ghaffar, M. Maqsood, K. Hussain W. Nasim. 2007. Yield response of maize hybrids to varying nitrogen rates. Pak. J. Agric. Sci. 44(2):217-220.

Yasari, E., A. Esmaeili Azadgoleh, H. Pirdashti and S. Mozafari. 2008. Azotobacter and Azospirillum inoculants as biofertilizers in canola (Brassica napus L.) cultivation. Asian J. Plant Sci. 7:490-494.

Zahir, A. Z., S. A. Abbas, A. Khalid and M. Arshad. 2000. Substrate depended microbially derived plant hormones for improving growth of maize seedlings. Pak. J. Biol. Sci. 3:289-291.