مطالعه آت‏اکولوژی گیاه وشا (Dorema ammoniacum D.Don) در شهرستان بافق، استان یزد

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

غلامرضا زارعی ^{1 *} , ناصر باغستانی میبدی ² , علی زمانی باجگانی ³

1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد
2 - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان یزد
3 - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد میبد

تاریخ دریافت : 1393/07/29 تاریخ پذیرش : 1394/07/08 تاریخ انتشار : 1395/06/11

کلید واژه: اکولوژی, فنولوژی, وشا, خصوصیات رویشگاهی, عملکرد صمغ,

چکیده مقاله :

وشا از گیاهان با ارزش علوفه ای، صنعتی و دارویی است که انحصاری ایران می باشد. در این تحقیق ویژگی‌های رویشگاهی شامل اقلیم، خاک و موقعیت جغرافیایی رویشگاه، فنولوژی گیاه و میزان عملکرد صمغ آن بررسی شد. جهت تعیین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک از 9 پروفیل داخل رویشگاه و 3 پروفیل خارج از رویشگاه نمونه برداری گردید. مراحل فنولوژی گیاه با مراجعه مکرر به منطقه از اسفند تا مردادماه ثبت گردید. جهت تعیین عملکرد صمغ ابتدا میزان متوسط تولید صمغ یک پایه محاسبه شده و با توجه به تراکم گیاه در منطقه عملکرد صمغ در هکتار محاسبه گردید. نتایج نشان داد که این منطقه با داشتن خاک شنی لوم و pH بین 3/8 تا 7/8 می تواند به عنوان یکی از رویشگاه های مناسب وشا محسوب شود. تراکم و سطح تاج پوشش گیاه در منطقه به ترتیب برابر با 472 پایه در هکتار و 17/1 درصد اندازه گیری شد. میزان صمغ تولید شده توسط هر بوته به طور متوسط 3/130 گرم تعیین شد. مطالعات فنولوژیکی مشخص نمود که شروع رویش وشا در این منطقه از نیمه اول اسفند تا اواخر فروردین ماه سال بعد می باشد. با توجه به نتایج این تحقیق توصیه می شود بهره برداری صمغ گیاه از اواسط تیرماه به بعد و در چهار تا پنج نوبت انجام شود. بر اساس داده های اقلیمی، اوایل دی ماه مناسب ترین تاریخ کاشت بذور وشا در بافق تعیین شد.

چکیده انگلیسی:

Vasha (Dorema ammoniacum) is one of the valuable forage, pharmaceutical and industrial plant that is endemic to Iran. In this study, some of habitat characteristics including climate, soil (physical and chemical properties) and geographical situation, phenology and gum yield of vasha were studied. To characterize the habitat soil, 9 profiles from habitat and 3 profiles out of habitat were sampled. Phenological stages were recorded with repeated visits to the region since March to August. To determine gum yield, at first average amount of gum by every plant calculated and then according to plant density, gum yield per hectare was calculated. The results showed that areas with Loamy-Sand soils and pH between 8.3 to 8.7 can be considered as one of the vasha suitable habitat. 472 plant/ha and 1/17 percent were density and cover of vasha, respectively. The amount of gum that produced by every plant was determined 130.3 g. The phenological studies showed that the onset of growth of vasha in this area is in March late to middle of April. According to this survey it is recommended gum harvesting starts from early July at 4-5 times. Based on climatic data, late December was determined as the most appropriate sowing of vasha seeds in the Bafgh.