تاثیرکم آبی با استفاده از شاخص‌های تحمل به خشکی در لوبیا Phaseolus vulgaris L) )

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

علی راحمی کاریزکی ¹ (عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس)
سیده حکیمه داودی ² (دانشگاه گنبد کاووس)
علی نخ‎زری مقدم ³ (دانشگاه گنبد کاووس)
ابراهیم غلامعلی پور علمداری ⁴ (دانشگاه گنبد کاووس)

تاریخ دریافت : 1394/08/24 تاریخ پذیرش : 1395/02/16 تاریخ انتشار : 1396/12/01

کلید واژه: عملکرد دانه, لوبیا, تنش خشکی متوسط, تنش خشکی شدید,

چکیده مقاله :

دو آزمایش به‌صورت جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه گنبد کاووس در سال 1392 اجرا شد. آزمایش اول بررسی تنش متوسط بعد از مرحله غلاف دهی (آبیاری با تخلیه 30 درصد رطوبت ظرفیت زراعی) و آزمایش دوم بررسی تنش شدید بعد از مرحله غلاف دهی (آبیاری با تخلیه 70 درصد رطوبت ظرفیت زراعی) روی ارقام مختلف لوبیا شامل لوبیا سفید (داران)، لوبیا قرمز (آزادشهر)، لوبیا سبز (سان‌ری) و لوبیا چیتی (سامان) بود. نتایج تحقیق نشان داد که ارقام از نظر کلیه شاخص‎های مورد مطالعه در شرایط تنش متوسط و بدون تنش به جز سه شاخص TOL، SSI و STI اختلاف معنی‌داری داشتند. همچنین همبستگی مثبت و معنی‌داری در سطح احتمال یک درصد بین عملکرد دانه و برخی شاخص‌ها همچون HARM، MP و GMP در دو شرایط تنش متوسط و بدون تنش مشاهده شد. بنابراین، این شاخص‌ها می‌توانند برای گزینش ارقام مقاوم به خشکی متوسط انتخاب شوند. در این مطالعه، لوبیا چیتی بیش‌ترین مقدار شاخص‌های HARM،MP و GMP را داشت و به‌عنوان متحمل‌ترین رقم در شرایط تنش متوسط شناسایی شد. در شرایط تنش شدید، ارقام از نظر شاخص‌های TOL، MP و GMP در سطح احتمال پنج درصد اختلاف معنی‌داری داشتند. شاخص GMP همبستگی مثبت و معنی‌دار با عملکرد دانه در دو شرایط تنش شدید و بدون تنش داشت. به عنوان مناسب‌ترین شاخص برای گزینش ارقام متحمل به خشکی شدید شناسایی شد. بر اساس شاخص GMP، لوبیا قرمز و لوبیا چیتی به‌عنوان ارقام برتر در تنش شدید شناخته شدند.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate of some bean cultivars to drought stress, as well as identification the favorable tolerance indices to drought stress, two separates experiments into completely randomized design with 3 replications was conducted in green house at faculty of agriculture, Gonbad Kavoos University, in 2013. The first experiment included study of moderate water stress after podding (30% water depletion of filed capacity) and the second experiments included study of severe water stress after podding (70% water depletion of field capacity) on different bean cultivars included With bean ( Daran), Red bean (c.v. Azadshahr), Green bean ( Sanray), and Pinto bean ( Saman). The results of present study showed that cultivars had significant differences on all studied indices except for ToL, SSI and STI in full irrigation and slight water stress. It was also observed that there was significant and positive regression between seed yield and indices like MP, GMP and HARM in full irrigation and slight water stress condition in 1% confidence level. Therefore, these indices could be most favorable indices to select tolerance cultivars under slight water stress. the highest amount of some indices namely MP, GMP and HARM was found in Pinto bean. In intensive stress condition, the cultivars had significant differences on TOL, MP and GMP indices in 5 % confidence levelTherefore, the most favorable index to select tolerance cultivar was identified in intensive drought stress. On the basis of GMP index, red and pinto beans were confirmed as preference cultivars in intensive stress.

منابع و مأخذ:

اسدی، ب.، ح. ر، دری و ع، غدیری. 1390 .ارزیابی ژنوتیپهای لوبیا چیتی به تنش خشکی بر اساس شاخصهای تحمل به تنش. مجله به-
نژادی نهال و بذر. 1)4 :(27-1 .
امام جمعه، ع. 1378 .تعیین فاصله ژنتیکی توسط ،PCR – RAPD ارزیابی شاخصهای مقاومت به خشکی و تحلیل سازگاری در نخود
ایرانی .پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.
جلالیفر، س.، س، موسوی.، م. ر، عبدالهی.، م، چایچی و م.ر، مظاهری لقب. 1392 .ارزیابی تحمل به خشکی در برخی ارقام گندم نان با
استفاده از شاخصهای قدیم و جدید. فناوری تولیدات گیاهی. 12) .1 .(26-15 .
خورشیدی، م.، م، بیهمتا.، ف، خیالپرست و م، نقوی. 1392 .مقایسه برخی ژنوتیپهای لوبیای معمولی از لحاظ تحمل به خشکی به وسیله
شاخصهای ارزیابی تنش. مجله علوم گیاهان زراعی ایران. 44)1 :(107-95 .
رضایی زاد، ع. 1386 .واکنش برخی ژنوتیپهای آفتابگردان به تنش خشکی با استفاده از شاخصهای مختلف تنش .خشکی .مجله نهال و
 .58 تا 43 :(1)23 بذر
فرشادفر، ع. ، م . ر .زمانی، م . مطلبی و ع . امام جمعه.1380 . انتخاب برای مقاومت به خشکی در لاین های نخود . مجله علوم کشاورزی
 .635 ـ 646 :(1)32 ایران
کانونی، ه.، ح .کاظمی، م.، مقدم و م، نیشابوری. 1381 .گزینش لاینهای نخود زراعی (.L arietinum Cicer (برای مقاومت به خشکی.
 .109-121 :(2) 12 .کشاورزی دانش مجله
گلدانی، م و، رضوانی. 1385 .اثرات مختلف رژیمهای آبیاری و تاریخ کاشت بر شاخص فنولوژی و رشد سه ژنوتیپ نخود در مشهد. مجله
علوم و کشاورزی (14 :(229-224 .
ناصحغفوری، ا.، م، بیهمتا.، ع، زالی،. م، محمدآبادی و ح. ر، دری. 1389 .مطالعه اثرات تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن و تعیین
بهترین شاخص تحمل به خشکی در لوبیا قرمز. مجله پژوهشهای تولید گیاهی. 17)4 :(89-71 .

Ebrahimi, M,. M. R, Bihamta., A, Hosein-Zadeh., F, Khialparast and M, Golbashi. 2010. Evaluation
response of yield and yield components of white bean genotypes under water stress conditions.
Journal of Agricultural Research 8: 347-358.
Fernandes, G. C. J. 1993. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. In: C. G. You.
(Ed.). Adaptation of Food Crop to Temperature and Water Stress. AVRRDC, Hanhua, Taiwan,: 257- 270.
Fischer, R. A., and R, Maurer. 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars: I-Grain yield
responses. Australian Journal Agricultural Research, 29: 897-912.
Habibi, GH. R., M. R, Ghanadha,. A. R, Sohani and H. R, Dory. 2006. Evaluation of relation of seed
yield with important agronomic traits of red bean by different analysis methods in stress water
condition. Journal of Agricultural Science and Natural Resourse, 13(3).

Khaghani, S. h., M. R, Bihamta,. M, Changizi,., H. R, Dori,. S. h, Khaghani,. A, Bakhtiari,. and M,
Safapour. 2009. Compare quantitative and quality traits in withe and red bean in common irrigation
and drought stress. Journal of Environmental Stress in Plant Science, 2: 169-181.
Mohammadi, A., M. R, Bihamta,. M, Soluki and H. R, Dori. 2009. Study of quantitative and qualitative
traits and their relationships whit grain yield in white bean (Phaseolus vulgaris L.) under optimum and
limited irrigation conditions. Iranian Journal of Crop Science, 10: 231-243.
Ramirez-Vallejo, P., J.D, Kelly, 1998. Traits related to drought resistance in common bean. Euphytica,
99: 127-136.
Saxton, K. E., W. J, Rawls., J. S, Romberger and R. I, Papendick. 1986. Estimation generalized soil water
characteristics from texture. Soil scientific Journal, 50: 1031-1036.
Schneider, K. A., R, Rosales-Serna, F, Ibarra-Perez, B, Cazares-Enriquez, J. A, Acosta-Gallegos, P,
Ramirez-Vallejo, N, Wassimi, and J. D, Kelly. 2004. Improving common bean performance
under drought stress. Crop Science. 37: 43-50
Singh, A. K. 2004. The physiology of salt tolerance in four genotypes of chickpea during germination.
Journal Agriculture Science Technology, 6: 87-93.
Smith, H. 1996. A discriminate function for plant selection. Annual Eugenics, 7:240-250.
Soltani, A. 2006. Re-consideration of application of statistical methods in agricultural researches.
Jdmpress. 74p.