مقایسه کارایی کودهای زیستی نیتروژن و فسفر بر عملکرد کمی و کیفی رقم پیشتاز گندم

محورهای موضوعی : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

وحید روزبهانی ¹ , امین فرنیا ² , امین فتحی ³

1 - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
2 - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد بروجرد، دانشگاه آزاد اسلامی، بروجرد، ایران
3 - باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، واحد آیت الله آملی، دانشگاه آزاد اسلامی،آمل، ایران

تاریخ دریافت : 1395/02/07 تاریخ پذیرش : 1395/06/07 تاریخ انتشار : 1397/06/01

کلید واژه: پروتئین دانه, کود زیستی, عمکلرد دانه, گندم آبی,

چکیده مقاله :

به منظور بررسی اثر کود زیستی نیتروژن و فسفر بر ویژگی های کمی و کیفی رقم پیشتاز گندم، این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌ های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1392-1391 در منطقه اشترینان استان لرستان انجام شد. فاکتورها شامل چهار نوع کود زیستی نیتروژن (نیتروکسین، نیترو‌کارا، سوپرنیتروپلاس و شاهد) و چهار نوع کود زیستی فسفر (بیوفسفر، فسفات بارور 2، فسفر به‌رشد و شاهد) بود. نتایج نشان داد بیشترین مقادیر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، درصد کربوهیدرات دانه و درصد پروتئین دانه به ‌ترتیب با میانگین 568 گرم در متر مربع، 2/1329 گرم در متر مربع، 73% و 13% در تیمار کود سوپرنیتروپلاس مشاهده شد. منابع کودهای زیستی فسفر باعث افزایش مقادیر کمی این صفات نسبت به تیمار شاهد شدند. بیشترین عملکرد بیولوژیکی با مصرف کود فسفر به‌رشد با میانگین 2/1325 گرم در متر مربع به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد 40% افزایش داشت. تفاوت عملکرد بیولوژیکی در این تیمار با تیمار شاهد در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. به طور کلی نتایج این بررسی نشان داد کاربرد کود زیستی فسفات بارور 2 به همراه کود زیستی نیتروپلاس باعث بهبود اجزای عملکرد و در نهایت بهبود عملکرد کمی و کیفی گندم نسبت به حالت عدم مصرف هر یک از کودهای زیستی نیتروژن و فسفر شد.

چکیده انگلیسی:

In order to evaluate the effect of nitrogen and phosphorus bio-fertilizer on quality and quantity characteristics of Pishtaz cultivar wheat, a factorial experiment was carried out in a randomized complete block design with three replications in 2013- 2014 at Lorestan province. Factors include 4 levels of biological nitrogen fertilizer (Nitroxin, Nitro Kara, Supernitroplus and control) and 4 levels of biological phosphate fertilizer (bio-phosphorus, phosphate fertilizer, phosphate to grow and control). The results showed that the maximum amount of grain yield, biological yield, grain carbohydrates content and protein content with 568 grams per square meter, 1329.2 grams per square meter, 73% and 13%, respectively belonged to Supernitroplus treatment. Sources of phosphorus bio-fertilizers increased the amount of these traits compare to control treatment. In resources of phosphate bio-fertilizers the maximum amount of biological yield by 1325.2 grams per square meter was obtained in phosphate to grow treatment that increased the 40% compared to control. Biological yield differences in this treatment with control treatment were significant at the 1% probability level. Overall the results of this study showed that application of phosphate bio-fertilizer by Supernitroplus caused improving yield components and finally improving the quality and quantity of wheat compared to control treatment.

منابع و مأخذ:

احمدی، م، و بحرانی، مج. 1388. تأثیر مقادیر مختلف نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد و میزان روغن دانه ارقام کنجد در منطقه بوشهر. مجلهّ علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 13 ، شماره 48 ، صفحات 131-123.

امیدی، ح.، نقدی بادی، ح.، ع. گلزاد، ع. ، ح. ترابی و فتوکیان، م. ح. 1388. تاثیر کود شیمیایی و زیستی نیتروژن بر عملکرد کمی و کیفی زعفران (Crocus sativus L.). فصلنامه گیاهان دارویی. 2 (30): 109-98.

آنت، ز.، اسماعیلزاده مقدم، م. کاشانی، ع. و ف. مرادی. 1392. روند تغییرات عملکرد دانه و برخی صفات فیزیولوژیکی در ارقام گندم نان بهاره معرفی شده در سالهای 1387- 1330 در ایران. مجله به زراعی نهال و بذر. 2 (4):461-483.

اولاد، ر. 1393. اثر کودهای بیولوژیک، دامی و شیمیایی بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی در شرایط آب و هوایی دره شهر. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دزفول.

بتکده، ع. 1390. اثر کود های بیولوژیکی نیتروژنه و فسفره بر خصوصیات فیزیولوژیکی گندم آبی رقم پیشتاز در منطقه روانسر. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد.

بحرانی، ع.، حسینی، م. س. معمار و ز. طهماسبی سروستانی. 1386. بررسی تأثیر باکتری­های  آزوسپیریلوم و ازتوباکتر همراه با مصرف ریز مغذی­ها به­صورت محلول پاشی و کاربرد در خاک بر خصوصیات کمی و کیفی 5 رقم گندم بعد از کشت ذرت در استان فارس. مجله علوم کشاورزی. 2: 376-367.

بهامین، ص. 1390. تأثیر کودهای بیولوژیک، دامی و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی آفتابگردان. پایان­نامه کارشناسی ارشد اگرواکولوژی. دانشگاه بیرجند.

پزشکپور، پ.، اردکانی، م.ر. ف. پاک‌نژاد و س. وزان. 1393. اثر کاربرد ورمی‌کمپوست، هم‌زیستی میکوریزایی و حل‌کننده فسفات زیستی بر صفات فیزیولوژیکی و عملکرد نخود. مجله علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی.دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. 1. 1393; 6 (23) :65-53.

پورنجف، م. 1385. اثر باکتری­های محرک رشد بر خصوصیات فیزیولوژیکی گندم بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی و سطوح کود نیتروژنه و تلقیح با باکتری ریزوبیوم بر عملکرد و کیفیت دو رقم نخود. پایان نامه کارشناسی ارشد خاک شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان.

حیدریان، ج. 1391. اثر باکتری­های محرک رشد بر خصوصیات فیزیولوژیکی گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد.

جرفی، ا. 1392 . اثر کاربرد تلفیقی کودهای زیستی و شیمیایی نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد هیبریدهای ذرت دانه ای در شوشتر. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات خوزستان.

خاصه سیرجانی، ع. 1391. ارزیابی کود بیولوژیک حاوی باکتری های حل کننده فسفر و کودهای آلی غنی شده در زراعت گندم. مجله پژوهش های خاک (علوم خاک و آب)، جلد 25 ، شماره 3، صفحات 224-217.

خاورزی، ک. و ع. فلاح. 1380. نقش باکتری­های تیوباسیلوس و حل کننده­های فسفات بر افزایش قابلیت جذب فسفر. نشریه فنی شماره 982 موسسه تحقیقات خاک و اب.

درزی، م. ت.، قلاوند، ا. و ف. رجالی. 1388. تأثیر مصرف کودهای بیولوژیک بر جذب عناصرK, P, N,  و عملکرد دانه در گیاه دارویی رازیانه (Foeniculum Vulgare Mill.). فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی. 25 (1): 19-1.

رجایی، س.، ح. علیخانی و ف. رئیسی. 1386. اثر پتانسیل­های محرک رشد سویه­های بومی ازتوباکتر کروکوکوم روی رشد، عملکرد و جذب عناصر غذایی در گندم. مجله علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی. 41: 296-285.8.

فتحی، ا. 1392. تأثیر کودهای بیولوژیک نیتروژنه و فسفاته بر خصوصیات مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی ذرت تحت شرایط آب و هوایی  شهرستان دره شهر. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد.

فتحی، ا.، فرنیا، ا. و ع. ملکی. 1392. اثر کودهای زیستی نیتروژنه و فسفره برعملکرد و اجزاء عملکرد هیبرید AS71 ذرت در شرایط آب و هوایی شهرستان دره شهر.نشریه علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهان زراعی. جلد 1 شماره 25: 114-105.

قبادی، ر. 1389. بررسی اثرات سطوح مختلف تنش خشکی و کود نیتروژن بر عملکرد، اجزای عملکرد و برخی صفات فیزیولوژیکی ذرت دانه ای سینگل کراس 704. پایان نامه کارشناسی ارشد (زراعت). دانشگاه بروجرد. دانشکده کشاورزی. 211 صفحه.

قربانلی، م. ش. هاشمی مقدم، و ا. فلاح. 1385. بررسی اثر‌متقابل آبیاری و نیتروژن بر برخی از صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک گیاه برنج (Oryza sativa). مجله علمی- پژوهشی علوم کشاورزی. 2: 428-415.

صابر، ز، پیردشتی، ه ا، اسماعیلی،م ع، وعباسیان، ا. 1387. ارزیابی باکتری های محرک رشد، نیتروژن و فسفر بر

 کارایی کود و عملکرد گندم رقمN-80-19 ، در شرایط ساری. نشریه بوم شناسی کشاورزی، جلد 5. شماره 1، بهار 1392 ، صفحات 49-39.

کاظمی آذر آبادی، س.، رحیم زاده، خویی. ف. نظری و ن. مردان. 1390. مقایسه کارایی کاربرد سطوح مختلف کود فسفر بر صفات مورفومولوژیک، عملکرد واجزای عملکرد ذرت. اولین همایش ملی مباحث نوین در کشاورزی دانشگاه ساوه.

محمودی، س. 1392. اثر باکتری­های محرک رشد بر خصوصیات فیزیولوژیکی گندم. پایان نامه کارشناسی ارشد زراعت. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل.

مستأجران، ا.، ر. عموآقائی و گ. امتیازی. 1383. اثر آزوسپیریلوم و شوری آب آبیاری بر عملکرد دانه و میزان پروتئین ارقام زراعی گندم. مجله پژوهشی علوم پایه دانشگاه اصفهان. ج 24، ش 2، ص 64-51.

مشتطی، ع.، حجازی، ا.، کیان مهر، م.، سادات نوری، ا.، قرینه، م. 1383. اثر وزن بذر بر جوانه زنی و رشد گیاهچه گندم رقم پیشتاز. مجله الکترونیک تولید گیاهان زراعی. جلد دوم، شماره اول، بهار 88، صفحات 144-137.

مظفری، ا.، دانشیان، ج. حبیبی، د. ا.ح. شیرانی راد و ا. اصغر زاده. 1391. اثر باکتری­های محرک رشد گیاه (PGPR) بر عملکرد و اجزاء عملکرد گندم نان در شرایط نرمال و تنش خشکی.  دوازدهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران. دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج. 14-16 شهریور ماه 1390.

موسوی جنگلی، س.، ا. ثانی، شریفی، ب و ز. موحسینی نژاد. 1384. بررسی تأثیر باکتریهای حل کنندة فسفات و مایکوریزا بر روی صفات کمی ذرت (سینگل کراس 704). چکیدة مقالات هشتمین کنگرة علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران، دانشکدة کشاورزی، دانشگاه گیلان. ص 184.

مومنی ‌فیلی، پ.، ع. خورگامی و م. سیاح‌فر.1393. اثر کود زیستی ورمی‌کمپوست و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد سویا در خرم‌آباد. مجله علمی پژوهشی فیزیولوژی گیاهان زراعی.دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز. 1. 1393; 6 (23) :113-127.

میرشکاری، ب.، س، باصر و ع. جوانشیر. 1388. تاثیر کود زیستی نیتراژین و سطوح مختلف کود اوره بر صفات فیزیولوژیک وعملکرد بیولوژیک ذرت هیبرید 704 در مناطق نیمه خشک سرد. یافته های نوین کشاورزی. 3(4): 403-411.

میرزاشاهی، ک، اسدی رحمانی، ه، خاوازی، ک، و افشاری، م. 1388 . تأثیر دو نوع کودهای زیستی بر عملکرد گندم آبی در شمال خوزستان. مجله پژوهش های خاک (علوم خاک وآب)، جلد 27 ، شماره 2، سال 1392. صفحات 168- 159.

نورمحمدی، ق.، س.ع.ا. سیادت و ع. کاشانی. 1389 . زراعت غلات. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز. 486 صفحه.

Afzal, A., Ashraf, M. Asad, S. A. and Farooq, M. 2005. Effect of phosphate solubilizing microorganisms on phosphorus uptake, yield and yield traits of wheat (Triticum aestivum L.) in rainfed area. Internatıonal Journal of Agrıculture & Bıology. 07:207–209.

Anagholi, A., M. Kashiri, A. Zinli, and M. Ezat-Ahmadi. 2002. The amount and timing of phosphorus intake on growth and yield of corn. International Crop Science Congress of Iran. Karaj. P, 45.

Asghar, H.N. Z.A. Zaeir, and M. Arshad. 2002. Screening rhizobacteria for improving the growth, yield and oil cotent of canola (Brassica napus L.). Australian Journal of Agriculture Research, 55:187-194.

Diaz-Zorita, M. and Fernandez-Canigia, M. A. 2009. Feild performance of a liquid formulation of Azospirillum brasilense on dryland wheat productivity. Eur. J. Soil. Biol, 45:3-11.

Emam, Y. and Eilkaee, M. N. 2002. Effects of plant density and chlormequat chloride (CCC) on morphological characteristics and grain yield of winter oilseed rape cv. Talayeh. Agronomy Science Journal. 1: 1-8.

Kokalis-Burelle, N. Kloepper, J.W. and Reddy, M.S. 2006. Plant growth promoting rhizobacteria as transplant amendments and their effects on indigenous rhizosphere microorganisms. Appl. Soil Ecol. 31: 91-100.

Madani, A., Shirani-Rad, A. Pazoki, A. Nourmohammadi, G. Zarghami, R. and Mokhtassi-Bidgoli, A. 2011. The impact of source or sink limitations on yield formation of winter wheat (Triticum aestivum L.) due to post-anthesis water and nitrogen deficiencies. Plant Soil Environ. 56 (5): 218–227.

Nezarat, S. and A. Gholami. 2009. The effect of co-inoculathon of Azospirillum and Psedomonas rhizobacteria on nutrient of maize (Zea mays L.). J. Agro. 1 (1): 25-32

Ogbonnaya, F., Mujeeb-Kazi, A. Kazi, A.G. Lagudah, E.L. Xu, S.S. and Bonnett, D. 2013. Synthetichexaploid in wheat improvement. In: Jules Janick (Ed.). Pp: 35-122. Plant Breeding Reviews. John Wiley & Sons Inc.

Ram Rao DM, Kodandaramaiah J, Reddy MP, Katiyar RS and Rahmathulla VK, 2007. Effect of VAM fungi and bacterial biofertilizers on mulberry leaf quality and silkworn cocoon characters under semiarid conditions. Caspian Journal of Environmental Sciences 5(2): 111-117.

Singh, R., R.K. Behl, K.P. Singh, P. Jain, and N. Narula. 2004. Performance and geneeffects for wheat yield under inoculation of arbuscular mycorrhiza fungi andAzotobacter chroococcum. Haryana Agricultural University. Hisar, India. Plant SoilEnviron. 50(9): 409-415.