بررسی ویژگی‌های محتوایی مکتب رمانتیسم فردی در سروده‌های لایق شیرعلی

محورهای موضوعی : ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

علیرضا ابراهیم آبادی ¹ , محمود صادق زاده ^{2 *} , هادی حیدری نیا ³

1 - دانشجوی دکترای تخصصی زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی ، یزد، ایران.
2 - دانشیارگروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد یزد، دانشگاه آزاد اسلامی، یزد، ایران.

تاریخ دریافت : 1402/11/03 تاریخ پذیرش : 1403/03/03 تاریخ انتشار : 1403/09/01

کلید واژه: شعر معاصر, ادبیّات معاصر تاجیکستان, لایق شیرعلی, مکاتب ادبی, رمانتیسم فردی.,

چکیده مقاله :

مکتب ادبی رمانتیسم، یکی از اولین مکتب‌های ادبی تأثیرگذار اروپایی بر هنر و ادبیّات معاصر فارسی اسـت. متناسب بودن این مکتب ادبی با روح و روان شاعران و نویسندگان ایرانی، میـل نوگرایی و نوخـواهی و وضعیت سیاسی و اجتماعی ایران بعد از انقلاب مشروطیت از عوامـل مـؤثر و مهم در گسترش نگرش رمانتیک در ادبیّات فارسی معاصر است. به خاطر گسترش روابط سیاسی، اجتماعی و اقتصادی شرق و غرب، در پایان قرن نوزدهم میلادی، ابتدا زبان و ادبیّات عرب را تحت تأثیر خود قرار داد و سپس پس از انقلاب مشروطیّت، در قرن بیستم در شاخه‌ای از ادبیّات فارسی ایران، تاجیکستان و افغانستان، تأثیرات فراوانی از خود برجای گذاشت و اشعاری با ویژگی‌های سبک رمانتیسم اروپایی به وجود آورد.لایق شیرعلی از شاعران فارسی‌زبان تاجیکستان در طول دورۀ شاعری خود به‌نوعی تحت تأثیر این مکتب قرار گرفت و شعر فارسى تاجیکستان را به رمانتیسم اروپایى در دورۀ رواج آن نزدیک کرد. نگارنده در این پژوهش درصدد آن است تا به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و بر اساس مؤلفه‌های رمانتیسمی، انواع رمانتیسم فردی را در اشعار این شاعر تاجیکی بررسی نماید. نتایج پژوهش بیانگر آن است که در سروده‌های لایق شیرعلی ، مؤلفه‌های مکتب رمانتیسم فردی به چشم می‌خورد و لایق با سرایش اشعار میهنی، در ایجاد روحیۀ میهن‌دوستی و اتّحاد ملی و آرمان‌خواهی، به انسانیّت و نوع‌دوستی توجّه بسیاری داشته و موضوعاتی ‌مانند ‌طبیعت‌گرایی، درون‌گرایی و تنهایی، اندوه و حسرت، نوستالژی و امید و ناامیدی ‌را‌ ‌در ‌شعر‌ خود به‌کاربرده است.

چکیده انگلیسی:

The school of romanticism is one of the first influential European literary schools on contemporary Persian art and literature. The appropriateness of this literary school with the spirit of Iranian poets and writers, the desire for modernism and the political and social situation of Iran after constitutionalism are effective factors in the expansion of the romantic attitude in contemporary Persian literature. Due to the expansion of the political, social and economic relations between the East and the West, at the end of the 19th century, it first influenced the Arabic language and literature, and then after the constitutionalism, in the 20th century, it left a great impact on a branch of Persian literature in Iran, Tajikistan and Afghanistan. Laeeq, one of the Tajik poets, was somehow influenced by this school during his poetic period and brought Tajik Persian poetry closer to European romanticism during its popular period. In this research, the author tries to analyze the types of individual romanticism in the poems of this Tajik poet in a descriptive-analytical way and based on romanticism components. The results of the research show that in Laeeq's poems, the components of the school of individual romanticism can be seen, and Laeeq paid a lot of attention to humanity and altruism in creating the spirit of patriotism and national unity and idealism by composing patriotic poems, and topics such as naturalism, He has used introversion and loneliness, sadness and longing, nostalgia, hope and despair in his poetry. ​

منابع و مأخذ:

منابع و مآخذ
کتاب
1) زرقانی، سید مهدی،(1384)، چشم اندار شعر معاصر ایران، تهران: ثالث.
2) سید حسینی، رضا ،(1389)، مکتب‌های ادبی، چاپ سیزدهم. ج1، تهران: انتشارات نگاه.
3) شیرعلی، لایق،(1383)، کلیات اشعار لایق شیرعلی، تصحیح مسعود قاسمی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی.
4) فورست، لیلیان،(1380)، رمانتیسم، ترجمۀ مسعود جعفری، چ 3، تهران: مرکز.
5) میر صادقی، میمنت،(1385)، واژه‌نامۀ هنری شاعری، چ 3، تهران: مهناز.

مقالات و پایان‌نامه
1) اصغری قاجاری، ندیم و همکاران(1398)، «بررسی و تحلیل مفهوم عشق در مجموعه دستور زبان عشق از قیصر امین پور». جستار نامۀ ادبیّات تطبیقی، ش 7، صص14-28.
2) بیک، مریم و همکاران(1398). «اندیشه¬های رمانتیکی ژاله قائم‌مقامی با تکیه بر مباحث اسطوره¬ای». جستار نامۀ ادبیّات تطبیقی، ش 9، صص 65-82.
3) جمشیدی، کوروش،(1402)،«تحلیل بازتاب اندیشه‌های میهن دوستانه در اشعار لایق شیرعلی»، مجله تفسیر و تحلیل متون زبان و ادبیّات فارسی (دهخدا)، ش55، صص 273-295.
4) حیدری، فرشته،(1388)، صور خیال در شعر لایق شیرعلی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دكتر محمدعلی زهرازاده، دانشگاه سیستان و بلوچستان.
5) خاکپور، محمد،(1389)، «رمانتیسم و مضامین آن در شعر معاصر فارسی». فصلنامۀ علمی پژوهشی کاوش نامه، ش 21، صص225-247.
6) خدایار، ابراهیم ،(1397)، «دوره بندی شعر معاصر تاجیک: از روشنگری تا استقلال »، نقد و نظریه ادبی، س 3، ش 1، صص 21-45.
7) ____________ ،(1398)، «تحوّل مفهوم وطن در ادب معاصر تاجیک »، متن پژوهی ادبی، س 23، ش 82، صص 35-60.
8) ستارزاده، ‌عبدالنبی،(1391)،«‌ميراث شاعر دلداده و آزاده»، ‌فصل نامة پژوهش‌های ‌ایران- شناسی‌، دوشنبه‌، پژوهشگاه ‌فرهنگ فارسی تاجیکی سفارت ‌جمهوری ‌اسلامی ‌ایران‌ در‌ تاجیکستان‌، ش23‌و‌ 24، صص-189‌ 165.
9) صالحی، فاطمه،(1391)، «بررسي سبک‌شناختی غزل‌های لايق شيرعلي»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دكتر نعمت‌الله ايران زاده، دانشگاه علامه طباطبایی.
10) مدرس زاده، عبدالرضا،(1391)، «نگاهی به سبک¬شناسی شعر تاجیکستان»، پژوهش¬های نقد ادبی و سبک‌شناسی، ش1، صص181-201.
11) نفیسی، فروغ،(1399)، نوستالژی در شعر چهار شاعر معاصر تاجیکستان (صدرالدین عینی، بازار صابر، لایق شیرعلی، گل‌رخسار صفی آوا)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما دکتر حسین اسماعیلی، دانشگاه آزاد گچساران.
12) یزدانی، حسین، محمدي بدر، نرگس و علی‌اکبر زاده،مرجان، (1398)، «تحوّل مضمون «عشق به وطن» در شعر معاصر تاجيکستان»، بهار ادب، ش1، صص349-366.