• صفحه اصلی
  • تحلیل ساختاری عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده منطقه 20 کلان شهر تهران)

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : 140304211126244 بازدید : 101 صفحه: 90 - 110

نوع مقاله: پژوهشی

تحلیل ساختاری عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری (مطالعه موردی: بافت فرسوده منطقه 20 کلان شهر تهران)

 بازآفرینی پایدار شهری

محورهای موضوعی : برنامه ریزی فضایی

بهمن کارگر 1 , اکبر اسدی 2

1 - جغرافیا و برنامه ریزی شهری ،دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات،تهران،ایران.
2 - دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام(ره) شهرری، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1403/04/21 تاریخ پذیرش : 1403/04/30 تاریخ انتشار : 1403/06/03

کلید واژه: آینده پژوهی, بازآفرینی, بازآفرینی پایدار شهری, بافت فرسوده, منطقه 20 کلانشهر تهران,

چکیده مقاله :

بازآفرینی شهری به‌منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه‌های جدید سازمانی در حال شکل‌گیری هستند که هدف آن‌ها نگاه توسعه از پایین به بالاست که در آن‌همه کنشگران درگیر شده و این امر موجب توسعه راه‌حل‌های پایدار در بلندمدت می‌شود. هدف: این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، بازآفرینی پایدار شهری در بافت¬های فرسوده منطقه 20 کلانشهر تهران را بازشناسی و خوشه¬بندی کند. روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقيق، توصیفی- تحلیلی است. داده¬های نظری با روش اسنادی و داده¬های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه شده است. جامعه آماری 30 نفر از خبرگان و متخصصین بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و محرک¬های مورد مطالعه، 36 عامل در 5 بعد است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزارMICMAC پردازش شده است. یافته‌ها و بحث: یافته ها از نظر تحلیل کلی محیط سیستم نشان داد که 600 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط محرک¬های کلیدی بسیار زیاد بوده و از تاثیرگذاری و تاثیرپذیری زیادی برخوردارند. نتیجه‌گیری: از مجموع 36 نیروی پیش برنده بازآفرینی پایدار شهری در بافت های فرسوده منطقه 20 کلانشهر تهران، 11 عامل کلیدی شامل افزایش نقش تسهیل گری دولت، ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت انسجام اجتماعی، مقاوم سازی بناها در برابر حوادث طبیعی، توسعه زیرساخت های اقتصادی، تشویق به تجمیع بافت های فرسوده ریزدانه، اصلاح شبکه معابر، افزایش مشارکت مردمی، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، توسعه کارآفرینی و تنوع بخشی به فعالیت های اقتصادی شناسایی گردید. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت زندگی در بافت های مورد مطالعه ایفاء می کند. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت زندگی در بافت های مورد مطالعه ایفاء می کند

چکیده انگلیسی:

Introduction: Urban regeneration aims to reverse the flow of urban change and decline. In the context of urban regeneration, new types of organizations are being formed, whose goal is to look at development from the bottom up, in which all actors are involved, and this will lead to the development of sustainable solutions in the long term. Objectives: This article has tried to identify and cluster sustainable urban regeneration in worn-out tissues of district 20 of Tehran metropolis by structural analysis method. Methods: This article is applied in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of research method. Theoretical data was prepared by document method and experimental data by survey method based on Delphi technique. The statistical population of 30 experts and specialists based on purposeful sampling and the stimuli studied is 36 factors in 5 dimensions, which were processed by structural interaction analysis method in MICMAC software. Results and Discussion: In terms of the overall analysis of the system environment, the findings showed that 600 relationships have the number 3, and this means that the relationships of the key drivers are very large and have great influence. ConclusionResults and Discussion: In terms of the overall analysis of the system environment, the findings showed that 600 relationships have the number 3, and this means that the relationships of the key drivers are very large and have great influence.: From the total of 36 driving forces of sustainable urban regeneration in the worn-out tissues of District 20 of Tehran metropolis, 11 key factors include increasing the facilitating role of the government, creating job opportunities, strengthening social cohesion, strengthening buildings against natural disasters, development Economic infrastructures, encouraging the consolidation of fine-grained worn-out structures, improving the road network, increasing public participation, creating transportation infrastructures, developing entrepreneurship and diversifying economic activities were identified. In terms of systemic performance, these forces play the role of high influence and low influence in the system environment with the aim of improving the quality of life in the studied contexts.

highlight:

شناسایی و خوشه­بندی عوامل مؤثر بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران

منابع و مأخذ:

اکبری، مجید، طاهرپور، فاطمه، بوستان احمدی وحید، و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده پژوهی. گردشگری و توسعه، 9(4)، 285-296.
اکبری، نیوشا، طغیانی، شیرین، عندلیب، علیرضا، محمدی، محمود. (1399). سنجش اولویت ابعاد تاب‌آوری در قوانین بازآفرینی بافت‌های فرسوده (مورد مطالعه: محله سیروس، تهران). فصلنامه علوم محیطی، 18(2)، 130-111.
درودی، محمد هادی، حاتمی نژاد، حسین، زنگنه شهرکی، سعید، پوراحمد، احمد. (1402). تبیین نقش و جایگاه حکمروایی شهری در فرایند مداخله در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری (نمونۀ موردمطالعه: شهر مشهد). جغرافیاو توسعه ناحیه¬ای، 21(2)، 141-168.
رزاقی اصل، سینا، خوشقدم، فرزانه. (1396). سنجش عوامل بهبود پایداری اجتماعی در بازآفرینی از منظر ساکنان؛ مطالعه موردی: محله شیوا تهران. فصلنامه مطالعات شهری، 6(22)، 59-74.
رسولی، محمد، احدنژاد، محسن حیدری، محمدتقی. (1400). تحلیل اهمیت- عملکرد عوامل کلیدی موفقیت در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تأکید بر ذینفعان (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای، 6(16)، 149-178.
روستا، مجید، سلیمانی مهرجانی، محمد، صرافی، مظفر، رفیعیان، مجتبی. (1400). تحلیل مقیاس طرح‌های بازآفرینی شهری و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنان با تأکید بر تجربه ایران. فصلنامه مطالعات شهری، 11(41)، 99-112
زمانی, بهادر و اسدپور، هاجر. (1402). فراتحلیل موانع تحقق‌پذیری طرح‌های بازآفرینی شهری در ایران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 11(2)، 97-75.
صفایی پور، مسعود، حاجی پور، نازنین. (1401). تحلیلی بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده کلان‌شهر اهواز با رویکرد آینده‌پژوهی و سناریونویسی. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 12(4)، 39-58.
قانع، مهسا، آروین، محمود، ملکی، سعید. (1399). سنجش قابلیت بهره‌گیری از عوامل توسعۀ شهری در بازآفرینی بافت فرسوده (مورد شناسی: محلۀ شاهجوق سمنان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 10(34)، 1-22.
قربانلو، حسن، معصومی، محمدتقی، یزدانی، محمدحسن. (1401). تحلیل استراتژیک بازآفرینی شهری با تأکید بر مؤلفه‌های اجتماعی در فضاهای پیراشهری (مورد: بافت فرسوده منطقه 20 تهران). توسعه فضاهای پیراشهری، 4(2)، 19-34.
قربانی، رسول، اصغری زمانی، اکبر، طاهونی، مهدیه. (1402). تحلیلی بر عوامل موثر برناپایداری محلات شهری جهت بازآفرینی پایدار (مطالعه موردی: محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی تبریز). فصلنامه لمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 14(54)، 36-15.
قناد، فاطمه، صرافی، مظفر. (1398). برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ محلۀ آخوند شهر قزوین با رویکرد بازآفرینی اجتماع-محور. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، 211-238.
کشاورزی، پرویز، بیگ بابایی، بشیر، حسین زاده دلیر، کریم. (1401). تحلیل بازآفرینی فرهنگی اجتماعی در توسعه محله¬ای (مطالعه موردی: محله دیزج جنوبی شهر بناب). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری، 13(48)، 168-153.
مستعلی زاده، حامد، کریمی، صادق. (1402). بازآفرینی پایدار بافت¬های ناکارآمد پیراشهر تهران با رویکرد حکمروایی نوین. توسعه فضاهای پیراشهری، 5(1)، 31-46.
ناهیدی آذر، آیناز، میرغلامی، مرتضی، نژادابراهیمی، احد. (1402). بازآفرینی پایدار و خلاق شهری با تاکید بر فعالیت¬های اقتصادی سازگار. فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه¬ای، 4(3)، 76-101.
References
Adams, D., Hastings, E.M. Urban regeneration in Hong Kong: Transition from development corporation to renewal authority. Land Use Policy 2001, 18, 245–258.
Akbari, M, Taherpour, F, Bostan Ahmadi V., & Foladi, A. (2019). Structural-interpretive modeling of factors affecting the development of religious tourism in Iran with a future research approach. Tourism and Development, 9(4), 285-296. (in Persian)
Bertolini, M., Braglia, M. & Carmignani, G. (2006). Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract. International Journal of Project Management, 24:422-30.
CLG (Communities and Local Government) (2007e) Strong and Prosperous Communities: The Local- Government White Paper – Making It Happen: The Implementation Plan, London: HMSO.
Colantonio, A., & Dixon , T. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities. Oxford: Wiley-Blackwell.
Darroodi, M. H., Hataminejad, H., Shahraki, S. Z., & Pour Ahmad, A. (2023). Explaining the Role and Position of Urban Governance in Intervention Process in Worn-Out and Inefficient Urban Structures (Case Study: Mashhad). Journal of Geography and Regional Development, 21(2), 141-168. (in Persian)
Durdurana, S.S., & Temiza, F. (2015). Creating 3D modelling in szurban regeneration projects: The case of Mamak Ankara. Procedia Earth and Planetary Science, Vol. 15: 442-447.
Environment & Planning A, 40 (6), 1416-1434.
Ercan, M.A. (2011). Challenges and conflicts in achieving sustainable communities in historic neighbourhoods of Istanbul
Evans, J & Jones, P. (2008). Rethinking sustainable urban regeneration: Ambiguity, creativity, and the shared territory
Ghane, M., Arvin, M., & Maleki, S. (2020). Measuring the Capacity to Utilize Urban Development Stimulants in Regeneration of distressed urban fabric (Case study: Shahjogh neighborhood of Semnan). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 10(34), 1-22. (in Persian)
Ghannad, F., & Sarrafi, M. (2019). The Strategic Planning of Akhund Neighborhood in Qazvin City with Community-led Urban Regeneration Approach. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(2), 211-238. (in Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2019.277470.1071
Ghorbani, R., Asagari Zamani, A., & tahooni, M. (2023). An analysis of the factors affecting the instability of urban neighborhoods for sustainable regeneration (Case study: Northern neighborhoods of the historical-cultural context of Tabriz, 14(54), 15-36. (in Persian) https://doi: 10.30495/jupm.2021.28343.3919
Ghorbanloo, H., Masomi, M. T., & Yazdani, M. H. (2022). Strategic analysis of urban regeneration with an emphasis on social components in peri-urban spaces (Case: the worn-out texture of Tehran's 20th district). Preipheral Urban Spaces Development, 4(2), 19-34. (in Persian)
Habitat International, 35 (2), 295-306
Hui, E.C.; Liang, C.; Yip, T.L. Impact of semi-obnoxious facilities and urban renewal strategy on subdivided units. Appl. Geogr. 2018, 91, 144–155
Jose Rua, M., Huedo, P., Civera., V., Agost-Felip, R. (2019). A simplified model to assess vulnerable areas for urban, regeneration. Sustainable Cities and Society, 46, 1-23.
Keshavarzi, P., beygbabaye, B., & Hoseinzadeh Dalir, K. (2022). Analysis of socio-cultural regeneration in neighborhood development (Case study: South Dizaj neighborhood of Bonab city). 13(48), 153-168. (in Persian)
Korkmaz, C & Balaban, O. (2019). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International, 95, 1-12.
Korkmaz. C. and Balaban. O. (2020). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International.95. 63- 87.
LUDA. (2005). Compendium: Handbook 3, Sustainable urban regeneration and its assessment. LUDA project.
Mastalizadeh, H., & Karimi, S. (2023). Sustainable reconstruction of dysfunctional urban texture through modern urban governance. Preipheral Urban Spaces Development, 5(1), 31-46. (in Persian)
Nahidi Azar, A., Mir Gholami, M., & Nejad Ebrahimi, A. (2023). Sustainable and creative urban regeneration with an emphasis on compatible economic activities. Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 4(3), 76-101. (in Persian)
Noring, L. (2019), Public Asset Corporation: A new vehicle for urban regeneration and infrastructure finance. Cities, 88:125–135.
Ouyang, W., et al. (2017). Spatial deprivation of urban public services in migrant enclaves under the context of a rapidly urbanizing China: An evaluation based on suburban Shanghai. Journal Cities, 60, 436–445.
Rasoli, M., Ahdinejad, M., & Heydari, M. (2021). Significance Analysis - The performance of key success factors in regenerating worn-out urban(Case study: Zanjan city). Quarterly Journals of Urban and Regional Development Planning, 6(16), 149-178. (in Persian)
Razzaghi Asl, S., & Khoshghadam, F. (2017). Evaluation of the Factors Affecting Social Sustainability Improvements and Their Impact on the Renovation of Deteriorated Areas from Resident’s Viewpoint (Case Study: Shiva Neighborhood in Tehran). Motaleate Shahri, 6(22), 59-74. (in Persian)
Robert, P. (2016) The Evolution, Definition, Purpose of Urban Regeneration. Urban Regeneration. Chapter 2, SAGE (2016)
Roberts, P. Sykes, H. (2000) Urban Regeneration: a Handbook. London: SAGE Publications.
Rousta, M., Soleimani, M., sarafi, M., & rafiyan, M. (2022). Scale analysis of urban regeneration projects and its effects on the quality of life of residents with emphasis on the Iran experience. Motaleate Shahri, 11(41), 99-112. (in Persian)
Ruijsbroek, A., Wong, A., van den Brink, C., Droomers, M., van Oers, H. A. M., Stronks, K., & Kunst, A. E. (2019). Does selective migration bias the health impact assessment of urban regeneration programmes in cross-sectional studies? Findings from a Dutch case study. Health & place, 55, 155-164.
Safaeepour, M., & hajipour, N. (2023). An Analysis of the regeneration of Ahvaz metropolis worn-out urban textures with future studies and scenario planning. Geographical Planning of Space, 12(4), 39-58.
Shabanzadeh Namini, R., Loda, M., Meshkini, A. (2021) SWOT Analysis and Developing Strategies for the Realisation of Urban Livability in Tehran. International Journal of Urban Sustainable Development 13:1, pages 117-129.
Smith, I. Urban Regeneration in Europe; Couch, C., Fraser, C., Percy, S., Eds.; Blackwell Publishing: Oxford, UK, 2004; 21, 270–271.
URBACT II (2015). Sustainable regeneration in urban areas - URBACT. Retrieved from https://urbact.eu/sites/default/files /04_sustreg-web.pdf. (in Persian)
Williams, G. D. (2023). Enabling the practices in an urban regeneration system of provision, Regional Studies, Regional Science, 10(2), 167-183.
Xie F, Liu G, Zhuang T. (2021). A Comprehensive Review of Urban Regeneration Governance for Developing Appropriate Governance Arrangements. Land. 2021; 10(5): 545.
Zamani, B., & Asadpour, H. (2023). Meta-analysis of the obstacles to the manifestation of Urban regeneration projects in Iran. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 11(2), 75-97. (in Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2023.355628.1799
Zhong X, & Leung HH. (2019). Exploring Participatory Microregeneration as Sustainable Renewal of Built Heritage Community: Two Case Studies in Shanghai. Sustainability. 2019; 11(6):1617.
Zhou, Yulin, Lulu Wei, Feng Lan, Xiang Li, and Jing Bian. 2022. "Evaluation and Optimization on Urban Regeneration Sustainability from the Perspective of Multidimensional Welfare of Resettled Resident—Evidence from Resettlement Communities in Xi’an, China" Land 11, no. 8: 1258. https://doi.org/10.3390/land11081258
متن کامل:


Structural analysis of key factors affecting sustainable urban regeneration        91

ORIGINAL RESEARCH PAPER

img0 

Journal Organization of Space Economy

journal homepage: https://sanad.iau.ir/journal/jose

 

 

 

Structural analysis of key factors affecting sustainable urban regeneration (Case study: worn-out texture of area 20 of Tehran metropolis)

Bahman Kareghar 1* img0And Akbar Asadi 2 img0

1. Professor, Department of Geography and Urban Planning, Amin Comprehensive University of Police Sciences, and Islamic Azad University, Yadgar Imam (RA) Shahrari Branch, Tehran, Iran

2. PhD student, of Department of Geography and Urban Planning, Islamic Azad University, Yadgar Imam (RA) Shahrari Branch, Tehran, Iran

* Corresponding Author: Bahman Kareghar

 Email: b_karegar@yahoo.com

 

ARTICLE INFO

EXTENDED ABSTRACT

History Article:

Received:

14 July 2024

 

Revised:

20 July 2024

 

Accepted:

20 July 2024

 

Introduction And Objectives: Urban regeneration aims to reverse the trend of urban decline and change. Within the context of urban regeneration, new organizational models are emerging. These models focus on a bottom-up approach to development, engaging all stakeholders. This fosters the development of long-term sustainable solutions. In essence, sustainable development is an integral part of regeneration, aiming to improve conditions in various dimensions with a sustainable perspective. To achieve this, we need to think about cities with a community-centered, integrated, strategic, and inclusive approach. Therefore, to meet the needs of society and address the challenges of dilapidated and inefficient urban fabrics, we require scientific research. Based on the priorities of regeneration in these fabrics, responsive laws and regulations supporting renovation and planning need to be developed and approved. this article has tried to identify and cluster sustainable urban regeneration in worn-out tissues of district 20 of Tehran metropolis by structural analysis method.

Methodology: The current research, with a future-research approach, identifies the most important factors affecting the state of sustainable urban regeneration of worn-out structures in the 20th district of Tehran. In terms of practical purpose, this research is a combination of documentary and survey methods, and in terms of nature, it is based on the new methods of futurology, analytical and exploratory science, which was carried out by using a combination of quantitative and qualitative models. In preparing the studied factors, the method of documentary studies and experimental data of the survey method based on the Delphi method have been used. To select the Delphi team, because the goal is not to generalize the results, a purposeful or judgmental sampling method was used. The selection criteria of experts, local community and tourists are theoretical mastery, practical experience, willingness and ability to participate in research and access. The important point in determining the number of experts is to ensure the comprehensiveness of different perspectives in the research. The number of statistical population participating in the structural analysis of reviewed articles is usually between 14 and 30 people. According to the above criteria, finally 30 urban experts and specialists have been selected to participate and cooperate in the research process.

Results and Discussion: This article has identified and clustered the factors and forces affecting the state of sustainable urban regeneration of worn-out structures in the 20th district of Tehran. It is very important to use these factors as a platform and a guide to improve the quality of life and viability of these tissues. The results of this article show that the general pattern of the dispersion of the drivers of development, in terms of the analysis of mutual effects, indicates the state of an unstable environmental system in which the factors of development have a complex and intermediate state in terms of effectiveness and effectiveness. The state of clustering of the factors is indicative of cluster concentration in independent factors. Among the 36 working forces, 11 factors have more key effects on the future state of sustainable regeneration of worn-out tissues in the 20th region, which include increasing the facilitating role of the government, creating job opportunities, strengthening social cohesion, strengthening buildings against natural disasters, developing infrastructure. economic activities are encouraging the consolidation of worn-out fine-grained structures, improving the road network, increasing public participation, creating transportation infrastructure, developing entrepreneurship and diversifying economic activities.

Conclusion: Today, the extreme poverty of the residents is the most important problem of revitalizing the worn-out fabric of the 20th district of Tehran, and problems such as the old age and traditional thinking of the residents, the lack of property registration documents, the narrowness of the roads, and the fact that most of the properties are unfinished have slowed down the construction process in this area. In addition to the extreme poverty of the residents and the lack of integrated management of the custodian institutions, it is another important problem in this field. Also, regarding the assignment of branches, the lack of financial resources in the operating banks and the lack of willingness among builders and mass builders to work in worn-out neighborhoods have caused that only three percent of the worn-out urban fabric is revived every year. Most of the old residents and owners of worn-out urban areas have traditional and religious thinking, he said: these factors are a big obstacle in the path of modernization, in such a way that people have a special attachment to their areas because of the presence of Abdul Azim's shrine and they do not like them at all. They leave that neighborhood even temporarily, and on the other hand, because they are old, the operating banks have no desire to provide them with facilities. In order to facilitate the process of regeneration of worn-out structures in the 20th region in recent years, he enumerated the packages to provide a platform for the cooperation of owners of worn-out structures and to attract their participation from the tasks of urban management and stated: It has been presented, which includes 100% discounts for issuing permits. And the cost of branches, bank facilities, housing deposit payment, density and parking are incentives.

Keywords:

Futures studies,

recreation,

sustainable urban regeneration,

worn texture,

District 20 of Tehran metropolis.

Highlight:

·       Identification and clustering of factors affecting the state of sustainable urban regeneration of dilapidated structures in district 20 of Tehran metropolis.

Cite this article:

Kareghar, B., & Asadi, A. (2024). Structural analysis of key factors affecting sustainable urban regeneration (Case study: worn-out texture of area 20 of Tehran metropolis). Journal Organization Of Space Economy, 2(5), 90-110.

 
img0

Publisher: Islamic Azad University of Yadegar-e Imam Press

 

 

img0 

نشریه ساماندهی اقتصاد فضا

https://sanad.iau.ir/journal/jose

 

نشریه علمی ساماندهی اقتصاد فضا، 2(5) 110-90، پاییز 1403

 

مقاله علمی

 

تحلیل ساختاری عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری

(مطالعه موردی: بافت فرسوده منطقه 20 کلان­شهر تهران)

 

 

 

بهمن کارگر 1*img0و اکبر اسدی 2 img0

1. استاد، گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه جامع علوم انتظامی امین و دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری، تهران، ایران

2. دانشجوی دکتری گروه جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری، تهران، ایران

مشخصات مقاله

چکیده

تاریخ دریافت:

21/04/1403

 

تاریخ بازنگری:

30/04/1403

 

تاریخ پذیرش:

30/04/1403

 

بیان مسئله: ‏ بازآفرینی شهری به‌منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه‌های جدید سازمانی در حال شکل‌گیری هستند که هدف آن‌ها نگاه توسعه از پایین به بالاست که در آن‌همه کنشگران درگیر شده و این امر موجب توسعه راه‌حل‌های پایدار در بلندمدت می‌شود.

هدف: این مقاله کوشیده است با روش تحلیل ساختاری، بازآفرینی پایدار شهری در بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران را بازشناسی و خوشه­بندی کند.

روش: مقاله حاضر از نظر هدف کاربردی و از لحاظ روش تحقيق، توصیفی- تحلیلی است. داده­های نظری با روش اسنادی و داده­های تجربی با روش پیمایشی بر پایه تکنیک دلفی تهیه‌شده است. جامعه آماری 30 نفر از خبرگان و متخصصین بر اساس نمونه‌گیری هدفمند و محرک­های موردمطالعه، 36 عامل در 5 بعد است که با روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC  پردازش‌شده است.

یافته‌ها و بحث: یافته­ها از نظر تحلیل کلی محیط سیستم نشان داد که 600 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط محرک­های کلیدی بسیار زیاد بوده و از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زیادی برخوردارند.

نتیجه‌گیری: از مجموع 36 نیروی پیش برنده بازآفرینی پایدار شهری در بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران، 11 عامل کلیدی شامل افزایش نقش تسهیلگری دولت، ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت انسجام اجتماعی، مقاوم‌سازی بناها در برابر حوادث طبیعی، توسعه زیرساخت­های اقتصادی، تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه، اصلاح شبکه معابر، افزایش مشارکت مردمی، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، توسعه کارآفرینی و تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی شناسایی گردید. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت زندگی در بافت­های موردمطالعه ایفاء می­کند.

کلیدواژه‌ها:

آینده­پژوهی،

بازآفرینی،

بازآفرینی پایدار شهری،

بافت فرسوده،

منطقه 20 کلان‌شهر تهران.

 

نکات برجسته:

·        شناسایی و خوشه­بندی عوامل مؤثر بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ارجاع به این مقاله: کارگر، بهمن و اسدی، اکبر. (1403). تحلیل ساختاری عوامل کلیدی مؤثر بر بازآفرینی پایدار شهری (مطالعه موردی: منطقه 20 کلان­شهر تهران)، نشریه ساماندهی اقتصاد فضا، 2(5)، 110-90.

(مطالعه موردی: شهر بناب)

 

ناشر: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام (ره) شهرری

* نویسنده مسئول: بهمن کارگر

پست الکترونیک: b_karegar@yahoo.com

 

بیان مسئله

در دنیای امروز، بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد برای ارتقاء زیست پذیری شهرها به یکی از مباحث کلیدی در مدیریت شهری تبدیل‌شده است (Hui et al, 2018: 146). با توجه به اینکه بافت‌های فرسوده یکی از مهم‌ترین چالش‌های برنامه‌ریزی شهری معاصر محسوب می‌شوند، ضرورت حل مشکلات این بافت‌ها بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود (Noring, 2018:1). بازآفرینی شهری عمدتاً با هدف بهبود کیفیت محیطی، افزایش ارزش زمین، رفع فرسودگی شهری و ارتقاء شمول اجتماعی انجام می‌پذیرد.

در دوران قبل و بعد از جنگ جهانی دوم، بازسازی شهری به بهبود محیط شهری کمک کرد اما هزینه‌های اقتصادی سنگین، بی‌عدالتی اجتماعی و از بین رفتن بافت‌های محلی را نیز به دنبال داشت. در ادامه، تحت تأثیر نئولیبرالیسم و دیگر گرایش‌های ایدئولوژیک، بازآفرینی شهری به‌سوی بازآفرینی جامعه با تمرکز بر نظریه رفاه ملی و توسعه املاک و مستغلات هدایت شد (Smith, 2004: 270). اگرچه فعالیت‌های بازآفرینی به کاهش مشکلاتی نظیر کمبود مسکن و رکود اقتصادی کمک کرد، اما هزینه‌های قابل‌توجهی را از نظر منابع و محیط‌زیست به همراه داشت (Zhou et al, 2022: 2). بازآفرینـی شـهری در سـال­های اخیـر بـه­عنـوان سیاسـت شـهری در محدوده­هـای آسـیب­پذیر و ناکارآمد به کار گرفته‌شده است. تغییر نگاه صرفاً ســخت­افزاری/ پــروژه-محــور کنونــی بــه نگاه نرم‌افزاری/ فرهنگـی و اجتمـاع-محـور از اصول بازآفرینـی شـهری است (زمانی و اسدی، 1401: 79).

بازآفرینی شهری به‌منظور معکوس نمودن جریان تغییر و افت شهری هست. در بستر بازآفرینی شهری گونه‌های جدید سازمانی در حال شکل‌گیری هستند هدف آن‌ها نگاه توسعه از پایین به بالاست که در آن‌همه کنشگران درگیر می‌شود این امر موجب توسعه راه‌حل‌های پایدار در بلندمدت می‌شود در واقع توسعه پایدار جزء لاینفک بازآفرینی جهت بهبود وضعیت در ابعاد مختلف با نگاهی پایدار است برای رسیدن به این امر نیازمند تفکر درباره شهرها با رویکرد جامعه‌محور، یکپارچه، استراتژیک و فراگیر هست (قربانی و همکاران، 1402: 15)؛ بنابراین، برای برآورده سازی نیازهای جامعه و رفع مشکلات بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، نیازمند تحقیق و پژوهش علمی هستیم تا بر اساس اولویت‌های بازآفرینی در این بافت‌ها، قوانین پاسخگو و پشتیبان نوسازی و برنامه‌ریزی تدوین و تصویب شود (اکبری و همکاران، 1399: 112).

یکی از مشکلات جدی که بسیاری از شهرهای ایران با آن روبه‌رو هستند، بافت‌های فرسوده شهری است. گستردگی این بافت‌ها و ناکارآمدی مکانیزم‌های مواجه با آنها، این مسئله را به یک چالش اساسی برای برنامه‌ریزان و مدیران شهری در چند دهه اخیر تبدیل کرده است (درودی و خوشاب، 1392: 2). به دلیل عمومیت این مسئله در بسیاری از شهرهای کشور، دولت و شهرداری‌ها در سالیان اخیر راهکارهای مختلفی را برای احیا و بازسازی این بافت‌ها اجرا کرده‌اند؛ اما حجم عظیم بافت‌های فرسوده و نیمه‌تمام ماندن بسیاری از پروژه‌ها نشان از ناکافی بودن این روش‌ها دارد. در حال حاضر در کشور ایران بیش از 67 هزار هکتار بافت فرسوده و ناکارآمد با جمعیت بیش از هشت و نیم میلیون نفر در 383 شهر شناسایی‌شده است و اگر با دیدی جامع به تمام ابعاد و عناصر موضوع فرسودگی شهری نگریسته شود و قرار باشد مهم‌ترین اولویت­های توسعه در چارچوب مدیریت شهری را تعریف و دسته­بندی نماییم، فرسودگی شهری و بافت­های فرسوده در صدر اصلی­ترین آن­ها قرار می‌گیرندِ که نیازمند برخورد صحیح است (قربانی و همکاران، 1402: 15). در این راستا در جهت حل مشکلات گفته‌شده، سیاست‌های مختلفی ارائه‌شده است؛ که یکی از رویکردهای کلیدی در فرایند تدوین برنامه جامع بازآفرینی پایدار شهری است (قناد و صرافی، 1398: 212). برای مقابله با مشکلات بافت‌های فرسوده و ناکارآمد، سیاست‌های مؤثر و جامع بازآفرینی ضروری است. فقدان بودجه، نبود تلاش جمعی نهادهای مختلف، ضعف کالبدی و ناپایداری ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها، استفاده از مصالح غیراستاندارد، عدم بهره‌مندی از کیفیات مطلوب در ساخت‌وسازها و آسیب‌دیدگی زیست‌بوم‌ها ازجمله چالش‌هایی هستند که باید به‌طورجدی به آن­ها پرداخته شود. برای ارتقاء تاب‌آوری این سکونتگاه‌ها و بهبود کیفیت زندگی ساکنان آن­ها، تدوین و اجرای سیاست‌های جامع و یکپارچه بازآفرینی ضروری است. این سیاست‌ها باید شامل توسعه زیرساخت‌های پایدار، استفاده از مصالح باکیفیت، بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی ساکنان و همچنین ارتقاء آگاهی و مشارکت جامعه در فرآیند بازآفرینی باشد. با تمرکز بر این راهکارها و سیاست‌ها، می‌توان به بازآفرینی موفق بافت‌های فرسوده شهری دست‌یافت و از این طریق زیست پذیری و کیفیت زندگی شهروندان را بهبود بخشید.

منطقه 20 کلان‌شهر تهران نیز از این قاعده مستثنا نیست در حال حاضر این منطقه از شهر تهران حدود چهار هزار و 828 پلاك مسكونی فرسوده دارد. مساحت محدوده شهری منطقه 20(شهرری) 2 هزار و 600 هكتار است كه 137 هكتار از این مساحت در محدوده بافت فرسوده قرار دارد كه 37 هكتار آن معابر و 100 هكتار مسكونی است. همچنین هفت هزار و 764 پلاك بافت فرسوده در 17 محله شهرری وجود دارد كه از این میزان 2 هزار و 936 پلاك یعنی بالغ‌بر 38 درصد تخریب و نوسازی شده­اند. چهار هزار و 828 پلاك معادل 62 درصد نیز فرسوده و نیاز به بازسازی دارد؛ بنابراین بازآفرینی شهری و نوسازی بافت فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران ضروری به نظر می­رسد. در همسویی با چنین هدف و ضرورتی، این مطالعه سعی دارد تا با روش تحلیل ساختاری عوامل مؤثر بر وضعیت آینده بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران را شناسایی و بررسی کند. این هدف با طرح و تبیین یک پرسش اصلی ردیابی و مطالعه علمی شده است؛

1. نظام خوشه­بندی و عوامل کلیدی مؤثر بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران کدم‌اند؟

مبانی نظری

مشکلات نواحی فرسوده شهری چندوجهی بوده و دارای ابعاد مختلف است. افت منزلت اجتماعی و اقتصادی و نابسامانی­های کالبدیِ منجر به کاهش سطح کیفیت زندگی شهری، ضرورت توجه به این نواحی را دوچندان کرده است. دخالت در بافت­های فرسوده در ابتدا صرفاً کالبدی بود و در توصیه‌نامه‌های اولیه بیشتر بر حفظ اصالت و ارزش­های تاریخی، کالبدی - معماری و مواد و مصالح تأکید می­شد (Jose Rua et al, 2019: 3). ما ازآنجاکه فرسودگی شهر صرفاً کالبدی نیست و دارای جنبه­های گوناگونی (اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی-زیستی) می­باشد. رویکردهای مواجهه با بافت­های فرسوده و ارائه راه­حل­ها را نیز متفاوت کرده است که در این راستا جدیدترین و پذیرفته­ترین آن بازآفرینی بوده است (Ruijsbroek, 2019: 156).

در این ارتباط رویکرد بازآفرینـی شـهری بعد از پنج دهه نظریه­پردازی در حوزه حل مشکلات بافت­های شهری در دهه 90 میلادی مطرح شد تا به حل چالش میان توسعه و حفاظت در بافت­های تاریخی بپردازد (زمانی و اسدی، 1401: 72). بازآفریني شهری یک زمینه متقاطع از سیاست‌های شهری است (Korkmaz & Balaban, 2019: 2) که بر سه مضمون مشارکت، اختلاط و سرمایه اجتماعي، جایگزین شدن مضامین سنتي با مفاهیمي چون هویت، حس مکان و فرهنگ، قدرتمند شدن مشارکت و دسترسي، سالم‌تری و امنیت، سرمایه اجتماعي، رفاه، شادی، کیفیت زندگي و منافع شبکه‌های اجتماعي و به عبارتي اهداف نرم (اجتماعي) در مقابل اهداف سخت (کالبدی) تأکید مي­کند. بازآفریني شهری پایدار فقط بر ابعاد اقتصادی و فیزیکي فرآیند بازآفریني متمرکز نیست، بلکه هدف آن ارائه سه بعد اصلي توسعه پایدار به‌طور هم‌زمان برای بازآفریني است (قربانی و همکاران، 1401: 44).

واژه "بازآفرینی" به معنای «بازتولید طبیعی بخشی از یک موجود زنده که در معرض نابودی قرارگرفته» تعریف‌شده است (کشاورزی و همکاران، 1401: 157). این واژه از ریشه "بازسازی" گرفته‌شده و به معنای احیاء، جان دوباره بخشیدن و رشد مجدد است. مفهوم بازآفرینی شهری به معانی متفاوتی در ذهن افراد مختلف تداعی می‌شود و می‌تواند فعالیت‌های گسترده‌ای را شامل شود، از پروژه‌های بزرگ اقتصادی گرفته تا مداخلات محلی برای بهبود کیفیت زندگی. در بریتانیا، نهاد "شراکت انگلیسی" بازآفرینی را به‌عنوان مجموعه‌ای از فعالیت‌های هدفمند معرفی می‌کند که به‌منظور تغییر وضعیت کالبدی، اجتماعی و اقتصادی محیط‌هایی که بازار نمی‌تواند بدون حمایت دولت به حل مشکلات آنها بپردازد، انجام می‌شوند (CLG, 2008). این مفهوم برای نخستین بار در نیمه اول قرن 14 میلادی به کار برده شد و ابتدا به‌عنوان نوسازی شهری با دیدگاه صرفاً کالبدی مطرح گردید؛ اما باگذشت زمان، مفهوم بازآفرینی شهری توسعه یافت، زیرا فرسودگی شهری تنها به مسائل کالبدی محدود نمی‌شود و شامل انواع فرسودگی‌های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، کارکردی، بصری و تصویری-مکانی نیز می‌گردد (رسولی و همکاران، 1400: 152). در جدول شماره (1)، معناي واژه بازآفريني به تفکيک هدف، اصول و زمان اقدام آمده است.


 

شکل 1. واژه بازآفريني شهري به تفکيک معناي لغوي، معناي مفهومي، هدف، اصول و زمان اقدام

واژه

معناي لغوي

(معادل)

معناي مفهومي

(تعريف)

هدف

اصول

زمان اقدام

بازآفرینی

ـ بازآفريني و معاصرسازي

ـ تمديد نسل و ازنو سربرآوردن

ـ نو شدن و به‌روز شدن

ـ خلق فضاي شهري جديد با حفظ ويژگي­هاي اصلي فضايي (کالبدي و فعاليتي) قديم.

ـ ارائه شخصيت و هويت متفاوت.

ـ بازآفريني فضا با ویژگی‌های ارزش­هاي کهن فضا.

ـ بهسازي، نوسازي و بازسازي

ـ شخصيت و هويت مستقل يافتن

ـ حفظ ويژگي­هاي ارزش­هاي شهري

ـ خلق ویژگی‌های جديد و متناسب با نياز روز.

ـ بازآفريني ارزش­هاي کهنه براي پاسخگويي به نيازهاي معاصر

ـ مستمر

ـ مقطعي و بلندمدت

برگرفته از: کشاورزی و همکاران، 1401: 158

بازآفرینی شهری فرآیندی است که در آن محیط‌های شهری بازسازی می‌شوند و برخی منابع محلی مورداستفاده مجدد قرار می‌گیرند و فرصت جدیدی برای بازنگری در استفاده از فضاها فراهم می‌کند (Evans & Jones, 2008). مفهوم بازآفرینی شهری نیز به یکپارچگی همه‌جانبه بینش و اقدام با هدف حل مشکلات چندوجهی مناطق محروم شهری برای بهبود شرایط اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی اشاره دارد (Ercan, 2011: 298).

پیتر رابرتز بازآفرینی شهری را به‌عنوان یک‌چشم انداز و اقدام جامع و یکپارچه تعریف می‌کند که به دنبال حل مشکلات شهری و ایجاد بهبود پایدار در شرایط اقتصادی، فیزیکی، اجتماعی و زیست‌محیطی منطقه‌ای است که در معرض تغییر یا ارائه فرصت‌هایی برای بهبود است (Robert, 2016). او با تکیه‌بر شواهدی از تاریخ تغییر شهری، مکانیسم بازآفرینی شهری را در رابطه با تحول سیاست‌های شهری در طول زمان موردبررسی قرار داد و تفاوت‌های میان مدل‌های توسعه، شاخص‌ها و اهداف را در رابطه با الگوهای ارزش‌های اجتماعی، نگرش‌های سیاسی کشف کرد؛ و قدرت اقتصادی روز. او با تثبیت دوره اوایل دهه 1990 تا 2008 به‌عنوان "عصر طلایی بازآفرینی"، استدلال کرد که مدل جدید بازآفرینی شهری "فراتر از اهداف، آرزوها و دستاوردهای" احیای شهری (دهه 1960)، نوسازی شهری (دهه 1970) است. از نظر کـراچ و همکاران بازآفرینی شهری با رشد مجدد فعالیت­های اقتصادی در جاهایی که با رکود مواجه شده، احیای عملکرد اجتماعی در جایی که فاقد آن اسـت، تقویت تعاملات اجتماعی در جایی که محرومیت اجتماعی وجـود دارد و احیای کیفیت محیطی یا تعادل اکولوژیکی در جایی که از بین رفته، اشاره دارد (روستا و همکاران، 1400: 103). از دهه 1990 به‌مرور، نظریه شهرهای پایدار با رویکرد بازآفرینی مرتبط شـده اسـت؛ بنابراین تعاریفی از بازآفرینی شکل می­گیرند که به اهداف پایداری نزدیک شده­اند. در نتیجه، تعاریف بازآفرینی نیز در طول زمـان تکامل یافته­اند و در حال حاضر به‌شدت تحت تأثیر مفاهیم پایداری قـرار دارنـد. از این رو پس از مطرح‌شدن مفاهیم توسعه پایدار، برنامه­های بازآفرینی شهری در کشورهای توسعه‌یافته، به‌طور فزاینده‌ای با تحریک فعالیت­های اقتصادی و بهبود محیط‌زیست همراه با سرزندگی اجتماعی و فرهنگی در ارتباط می­باشند (Colantonio & Dixon, 2009: 20). شکل 1 رویکردهای غالب مداخله در بافت فرسوده در مقاطع زمانی مختلف را نشان می­دهد.

img0 

شکل 1. رویکردهای غالب مداخله در بافت فرسوده در مقاطع زمانی مختلف

برگرفته از: قربان لو و همکاران، 1401: 22

بازآفرینی پایدار شهری، به معنای مجموعه‌ای از اقدامات، سیاست‌ها و فرآیندهای درون‌شهری است که به‌طور هم‌زمان به مشکلات فنی، فضایی و اجتماعی-اقتصادی مرتبط پرداخته و هدف آن کاهش اثرات منفی، خطرات و بهبود کیفیت زیست‌محیطی سیستم‌های شهری، سبک زندگی و دارایی‌ها است (URBACT, 2015: 8). این رویکرد سیاست بازآفرینی، با بهره‌گیری از نظریات اجتماع‌مدار و نگاهی جامع و انعطاف‌پذیر به مسائل شهری، به دنبال دستیابی به نتایج پایدار در بازآفرینی است.

بازآفرینی شهری پایدار نه‌تنها اثرات نامطلوب توسعه شهری بر محیط طبیعی را به حداقل می‌رساند، بلکه چارچوبی سیاسی برای بهبود شرایط اجتماعی و اقتصادی در مناطق شهری فراهم می‌کند. این رویکرد، چشم‌انداز و اقدام یکپارچه‌ای است که منجر به حل معضلات و مسائل شهری می‌شود و هدف اصلی آن، بهبود پایدار در شرایط اقتصادی، کالبدی، اجتماعی و محیطی بافت‌هایی است که دچار زوال شده‌اند (Roberts & Sykes, 2000: 17).

طبق تعریف لودا، بازآفرینی شهری پایدار نشان می‌دهد که در صورت عدم‌مداخله برای کاهش بافت‌های فرسوده شهری، یک نوع ناپایداری می‌تواند به ایجاد و تشدید نوع دیگری از ناپایداری منجر شود و یک چرخه معیوب کاهش کیفیت را شکل دهد. این چرخه شامل ناپایداری اقتصادی، زیست‌محیطی، اجتماعی و کالبدی است؛ بنابراین، بازآفرینی شهری پایدار به دنبال مقابله با تمامی اشکال ناپایداری از طریق یک برنامه یکپارچه به‌منظور بهبود این چرخه معیوب است (LUDA, 2005: 9).

پیشینه تحقیق

دامنۀ مطالعات در زمینۀ بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده در دو دهۀ اخیر در بخش پژوهش‌‌های خارجی و داخلی رو به فزونی است که در این رابطه به چند مورد از بروزترین آن‌‌ها اشاره می‌‌شود.

قربانی و همکاران (1402)، در مقاله­ای به تحلیل عوامل مؤثر بر ناپایداری محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی تبریز جهت بازآفرینی پایدار پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد که از بین عوامل، سطح سواد نقش مهم‌تری دارد و عوامل بهبود سلسله‌مراتب شبکه­های ارتباطی، میزان دسترسی به فضای سبز، متمرکز بودن تصمیمات بازآفرینی در مرکز کشور، تورم، عملکرد دستگاه‌های نظارتی، تأثیر اولویت مدیران در مدیریت شهری، تخصیص بودجه دولت، تعیین کاربری زمین با استفاده از استانداردها، اشتغال، قوانین مالیاتی، میزان سرمایه اجتماعی، تراکم خالص جمعیت، میزان تمایل افراد برای سکونت و میزان رضایت از وضعیت پارکینگ به ترتیب در رتبه‌های بعدی قرار دارد.

مستعلی زاده و کریمی (1402)، در مقاله­ای به بازآفرینی پایدار بافت‌های ناکارآمد پیراشهر تهران با رویکرد حکمروایی نوین پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد که نتایج آزمون تی تک نمونه‌ای نشان داد که وضعیت حکمروایی نوین شهری و بازآفرینی بافت­های ناکارآمد در عرصه‌های مطرح‌شده نامطلوب ارزیابی شد و بین این دو متغیر نیز ارتباط معنادار و مثبتی مشاهده شد. همچنین نتایج مدل FAHP نشان داد که در بین ابعاد بازآفرینی، بعد کالبدی بیشترین میزان تأثیرپذیری و بعد زیست‌محیطی نیز کمترین میزان تأثیرپذیری را از حکمروایی نوین شهری به خود اختصاص داده است.

درودی و همکاران (1402)، در پژوهشی به تبیین نقش و جایگاه حکمروایی شهری در فرایند مداخله در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری شهر مشهد پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد که در بررسی دوره سی‌ساله (1400-1370) دو رویکرد متفاوت و متمایز تشخیص دادنی است: در دوره اول، رویکرد غالب مداخله در این بافت‌ها، نوسازی توأم با نگاه اقتصادی و پروژه محور، بدون در نظر گرفتن مشارکت ساکنان و اجتماع محلی در این فرایند است؛ در دوره دوم، رویکرد بازآفرینی شهری با نگاه جلب مشارکت ساکنان و اجتماع محلی از طریق تسهیلگری و ایجاد دفاتر توسعه محله و تغییر نگرش در دولت و بخش عمومی از نوسازی و پروژه ‌محوری به بازآفرینی پایدار شهری صورت گرفته است. با توجه به ویژگی‌های کنشگران هر دوره، منافع و علایق متفاوت و همچنین قدرت اثرگذاری بر سایر کنشگران بررسی و تحلیل‌شده است.

ناهیدی آذر و همکاران (1402)، در پژوهشی به بازآفرینی پایدار و خلاق شهری با تأکید بر فعالیت‌های اقتصادی سازگار پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد که بهترین و جامع‌ترین روش برای بازآفرینی و طراحی بهتر و بهینه این بافت تاریخی، اقتصاد خلاق و راهکارهای آن است که شامل برندسازی، افزایش ارتباط بین گردشگری و صنایع، ایجاد ارزش‌های اقتصادی، سرمایه‌گذاری، ایجاد یا تغییر کاربری است، بنابراین استفاده از رویکرد مطلوب و توسعه خلاق اقتصادی در بازآفرینی بافت تاریخی، پویایی و توسعه اقتصادی و فرهنگی آن را در پی خواهد داشت.

صفایی پور و حاجی پور (1401)، در مقاله­ای به ش تحلیلی بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده کلان‌شهر اهواز با رویکرد آینده‌پژوهی و سناریونویسی پرداخته­اند. نتایج پژوهش آن­ها نشان داد که متغیرهای حفظ هویت کالبدی و ارتقا و توسعه بهره‌وری اراضی شهری بیشترین تأثیرگذاری بر بافت‌های فرسوده دارند. با بررسی متغیرها بر اساس خروجی نرم‌افزار میک مک، بیانگر ناپایداری این مناطق می‌باشد. علاوه بر این درجه پرشدگی برابر با 96 درصد است و نشان از تأثیر زیاد متغیرها بر یکدیگر و پراکندگی آن‌ها می‌باشد. نتایج بر اساس سناریو ویزارد بیانگر آن است که بازآفرینی بافت‌های فرسوده در وضعیت بحران قرار دارد و احتمال ساماندهی بافت‌های فرسوده از منظر بازآفرینی شهری کم و نیازمند توجه جدی برنامه ریزان و مدیران شهری می‌باشد.

جی ویلیامز1 (2023)، در مقاله­ای به بررسی توانمندسازی شیوه‌ها در سیستم بازآفرینی شهر گلاستر توسط هلدینگ‌های پیل، در جنوب غربی بریتانیا پرداخته است. نتایج این مقاله نشان می‌دهد که بسیاری از مقامات محلی در بریتانیا فاقد مهارت و تخصص برای بررسی، ارزیابی و تأیید یا رد طرح‌های برنامه‌ریزی پیچیده هستند و در مورد اسکله‌های گلوستر این موضوع شناسایی و اصلاح شد تا روند صحیح دنبال شود.

زی و ژانگ2 (2021)، در مقاله­ای به بررسی جامع حکمرانی بازآفرینی شهری برای توسعه تمهیدات حاکمیتی مناسب پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد بازآفرینی شهری در توسعه شهری جهانی عادی شده است؛ بنابراین، URG نیز به یک موضوع مهم مدیریت شهری تبدیل می‌شود. URG به‌عنوان یک عالم خرد از حکمرانی شهری و مدیریت عمومی، به‌طور گسترده با زمینه‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی مرتبط است. با این حال، مطالعات تجربی هنوز محدود است و بیشتر بر کشورهای توسعه‌یافته متمرکز است.

ژانگ و لیونگ3 (2019)، در پژوهشی به بررسی بازآفرینی مشارکتی به‌عنوان تجدید پایدار جامعه میراث ساخته‌شده در شانگهای چین پرداخته­اند. نتایج این پژوهش نشان داد شانگهای در خصوص حفظ میراث زنده بینش آینده‌نگر در دنبال می­کند و به جامعه جهانی برای حفاظت از میراث فرهنگی ناملموس ملحق شده است. برخی ممکن است ارتقای رویکرد مشارکتی در توسعه جامعه از طریق حفظ میراث زنده را گامی نزدیک‌تر به باز کردن فضای بیشتری برای دموکراسی بدانند.

کورکماز و بالابان4 (2019)، در مقاله­ی پایداری بازآفرینی شهری در ترکیه: بررسی عملکرد پروژه‌های بازآفرینی شهری آنکارای شمالی پرداخته­اند که نتایج این تحقیق حاکی از آن است که سهم این پروژه در پایداری شهری حداقل بوده و بنابراین تلاش­های بیشتری برای بهبود پایداری پروژه­های بازآفرینی شهری در ترکیه مورد نیاز است.

با توجه به بررسی پیشینه مطالعات انجام‌شده قوام‌بخش این فرضیه است که تابه‌حال عوامل اثرگذار بر وضعیت آینده بازآفرینی پایدار شهری در بافت­های فرسوده با استفاده از روش تحلیل ساختاری انجام نگرفته است که نوآوری این پژوهش در قیاس با این مطالعات محسوب می­شود.

روش­ تحقیق

پژوهش حاضر، با رویکرد آینده­پژوهی به شناسایی مهم‌ترین عوامل مؤثر بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران می­پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی، از نظر روش ترکیبی از روش­های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت بر اساس روش­های جدید علم آینده‌پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به‌کارگیری ترکیبی از مدل­های کمی و کیفی انجام‌گرفته است. در تهیه عوامل موردمطالعه از روش مطالعات اسنادی و داده­های تجربی روش پیمایشی بر اساس روش دلفی استفاده‌شده است. برای انتخاب تیم دلفی چون هدف تعمیم نتایج نیست، از روش نمونه­گیری هدفمند یا قضاوتی استفاده‌شده است. معیارهای انتخاب خبرگان، جامعه محلی و گردشگران، تسلط نظری، تجربه عملی، تمایل و توانایی مشارکت در پژوهش و دسترسی است. نکتۀ قابل‌توجه در تعیین تعداد خبرگان و متخصصین، کسب اطمینان از جامعیت دیدگاه­های مختلف در پژوهش می­باشد. تعداد جامعه آماری شرکت‌کننده در تحلیل ساختاری مقالات بررسی‌شده معمولاً بین 14 الی 30 نفر انتخاب‌شده است (اکبری و همکاران، 1399: 289). با توجه به معیارهای فوق، درنهایت تعداد 30 نفر از خبرگان و متخصصین حوزه شهری برای شرکت و همکاری در فرآیند پژوهش انتخاب‌شده است. در پردازش اطلاعات از روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری در نرم‌افزار MICMAC استفاده‌شده است. با استفاده از روش دلفی تعداد 36 عامل اولیه در قالب 5 بعد شناسایی‌شده است (جدول 1).

جدول 1. عوامل اولیه تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

ابعاد

عامل‌ها

اقتصادی

Var01. ایجاد فرصت‌های شغلی، Var02. توسعه زیرساخت­های اقتصادی، Var03. جذب سرمایه‌گذاری­های بخش خصوصی، Var04. ارائه مشوق­های مالیاتی و بیمه­ای، Var05. تقویت اقتصاد محلی، Var06. توسعه کارآفرینی، Var07. ارائه برنامه­های حمایتی برای افراد کم‌درآمد، Var08. تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی

اجتماعی

Var09. افزایش مشارکت مردمی، Var10. تقویت انسجام اجتماعی، Var11. ایجاد حس تعلق مکان، Var12. ارتقای سطح سواد و آموزش، Var13. بهبود کیفیت مسکن، Var14. دسترسی به خدمات بهداشتی، Var15. کاهش جرم و جنایت، Var16. توانمندسازی ساکنین، Var17. ارتقای عدالت اجتماعی، Var18. ایجاد فضاهای ورزشی و تفریحی، Var19. جذب و حفظ سرمایه انسانی

کالبدی

Var20. ایجاد فضای سبز، Var21. حفظ و احیای بافت تاریخی، Var22. اصلاح شبکه معابر، Var23. ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، Var24. مدیریت کارآمد ترافیک، Var25. تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه، Var26. مقاوم‌سازی بناها در برابر حوادث طبیعی، Var27. ایجاد شبکه و دفع آب‌های سطحی

مدیریتی

Var28. افزایش نقش تسهیل گری دولت، Var29. رعایت اصول و ضوابط شهرسازی، Var30. قانون‌گذاری مناسب، Var31. بسترسازی جهت ورود بخش خصوصی، Var32. نظارت و ارزیابی در حین ساخت‌وسازها

زیست‌محیطی

Var33. مصرف بهینه منابع، Var34. کاهش آلودگی هوا، آب‌وخاک، Var35. توسعه فناوری‌های محیطی و مدیریت پسماند، Var36. ترویج استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر

برگرفته از: اکبری و همکاران، 1399، رسولی و همکاران، 1400، روستا و همکاران، 1400، کشاورزی و همکاران، 1401 و مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

قلمرو تحقیق

منطقه 20 تهران، به‌عنوان نقطه هویتی، مذهبی و شناسنامه‌ای پایتخت، با دارا بودن عناصر فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی متعدد، یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین نقاط شهری به شمار می‌رود. با این حال، برخی از محلات این منطقه به دلیل قدمت زیاد به بافت‌های فرسوده شهری تبدیل‌شده‌اند. کمبود امکانات و خدمات شهری، نفوذ مهاجرین عمدتاً افغانستانی و پاکستانی و عدم توجه مدیریت شهری به بازآفرینی این محلات، باعث شده بخش زیادی از ساکنان قدیمی منطقه را ترک کنند و واحدهای مسکونی متروکه یا محل اسکان مهاجرین شوند. بر اساس معیارهای شورای عالی شهرسازی و معماری سطحی معادل 98 هکتار بافت فرسوده نوع سوم (سه شرطی) در سطح منطقه 20 وجود دارد که نیازمند مداخله عاجل و فوری خواهد بود. بافت فرسوده و ارگانیک محدوده اطراف حرم حضرت عبدالعظیم (ع) به مساحت 144 هکتار که بخش­هایی از آن در نقشه شورای عالی شهرسازی و معماری شناسایی‌شده است. بافت فرسوده مسئله­دار مسکونی و کارگاهی واقع در محدوده ارزشمند تاریخی چشمه‌علی و برج طغرل به مساحت 91 هکتار که در این محدوده نیز بخش­هایی از بافت فرسوده در نقشه شورای عالی شناسایی‌شده است. بافت فرسوده و مسئله­دار (کارگاهی و صنعتی) شمال منطقه 20 و کوی جوانمرد قصاب به مساحت 231 هکتار (قربان لو و همکاران، 1401: 24-25).

img0 

شکل 2. نقشه بافت فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

برگرفته از: قربان لو و همکاران، 1401: 25

یافته­ها

تحلیل کلی محیط سیستم: جدول شماره (2)، برآیند اثرات متقابل 36 عامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران را بر اساس تشکیل ماتریس 36×36 نشان می­دهد. نتایج این جدول بیانگر تعداد تکرار 2 بار و درجه پرشدگی 10/91 درصد است که نشان می‌دهد عوامل انتخاب‌شده تأثیر زیادی بر هم داشته­ است. از مجموع 1182 رابطه قابل ارزیابی در ماتریس، 116 رابطه عدد صفر است؛ این مقدار بدان معناست که عوامل عامل بر همدیگر تأثیر نداشته و یا از همدیگر متأثر نشده­ است. 180 رابطه با مقدار یک دارای تأثیر ضعیف نسبت به هم و 400 رابطه با عدد 2 دارای روابط اثرگذاری نسبتاً قوی است. به‌علاوه، 600 رابطه عدد 3 دارد و این به معنای آن است که روابط عوامل کلیدی بسیار زیاد بوده و از تأثیرگذاری و تأثیرپذیری زیادی برخوردارند.

جدول 2. تحلیل اولیه داده­های ماتریس و اثرات متقابل عوامل

شاخص

اندازه ماتریس

تعداد تکرار

تعداد صفر

تعداد یک

تعداد دو

تعداد سه

مجموع

درجه پرشدگی

مقدار

36

2

116

180

400

600

1182

21/91

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1402

 

ماتریس این پژوهش بر اساس عوامل آماری با 2 بار چرخش از مطلوبیت و بهینه‌شدگی 100 درصد برخوردار است که حاکی از روایی بالای پرسشنامه و پاسخ­های آن دارد (جدول 3).


 

جدول 3. درجه مطلوبیت و بهینه‌شدگی ماتریس

تأثیرپذیری

تأثیرگذاری

چرخش

%98

%98

1

%100

%100

2

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1402

 ارزیابی پلان تأثیرگذاری و تأثیرپذیری عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

الگوی توزیع عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران بر روی صفحه پراکندگی حاکی از میزان پایداری یا ناپایداری سیستم است. در روش تحلیل اثرات متقابل ساختاری با نرم‌افزار MICMAC درمجموع دو مدل عمومی پراکندگی وجود دارد که به سیستم­های پایدار و ناپایدار معروف است. در مدل سیستم­ پایدار پراکندگی متغیرها به‌صورت L است؛ در این مدل برخی متغیرها دارای اثرگذاری بالا و برخی دارای اثرپذیری بالا است؛ اما در سیستم­های ناپایدار وضعیت پیچیده­تر است؛ در این سیستم نیروهای بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده پیرامون محور قطری صفحه پراکنده است و در بیشتر مواقع حالت بینابین از اثرگذاری و اثر­پذیری دارد که شناسایی عوامل کلیدی را دشوار می­سازد (شکل­های 5 و 6).

 

img0 

شکل 5. سیستم ناپایدار شکل 6. سیستم پایدار

 

 شکل شماره (7)، الگوی پراکندگی عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران را نشان می­دهد. این الگوی پراکندگی به‌طورکلی بیانگر وضعیت یک سیستم ناپایدار است. عوامل موردمطالعه به جزء چند عامل که دارای اثرگذاری بالا در سیستم است عموماً با وضعیت تقریباً مشابهی در اطراف محور قطری استقرار یافته­اند.


 

 img0

شکل 7. پراکندگی عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

 

جدول 4. میزان تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم عامل­ها بر یکدیگر

رتبه

عامل

تأثیرگذاری مستقیم

عامل

تأثیرپذیری مستقیم

عامل

تأثیرگذاری

غیرمستقیم

عامل

تأثیرپذیری

غیرمستقیم

1

Var28

377

Var10

330

Var23

372

Var10

328

2

Var01

366

Var09

312

Var10

362

Var13

313

3

Var10

355

Var13

312

Var01

351

Var09

311

4

Var26

352

Var04

309

Var25

349

Var04

305

5

Var02

348

Var23

305

Var26

348

Var30

305

6

Var25

348

Var30

305

Var24

344

Var23

302

7

Var22

330

Var08

298

Var22

326

Var08

299

8

Var09

323

Var21

298

Var09

320

Var21

298

9

Var23

312

Var22

298

Var02

311

Var22

298

10

Var06

309

Var02

294

Var28

311

Var02

293

11

Var08

309

Var31

291

Var08

307

Var33

291

12

Var21

305

Var33

291

Var21

305

Var31

290

13

Var30

305

Var19

287

Var30

300

Var29

288

14

Var04

291

Var29

287

Var19

292

Var19

287

15

Var19

291

Var11

284

Var04

292

Var18

284

16

Var11

287

Var18

284

Var11

286

Var11

283

17

Var24

280

Var25

280

Var06

278

Var32

283

18

Var16

280

Var32

280

Var14

278

Var36

282

19

Var14

276

Var36

280

Var16

277

Var25

280

20

Var12

273

Var12

276

Var20

273

Var12

275

21

Var20

273

Var01

273

Var18

269

Var01

274

22

Var07

266

Var34

269

Var12

266

Var34

269

23

Var18

266

Var03

266

Var07

263

Var14

269

24

Var05

258

Var07

266

Var13

262

Var17

266

25

Var13

255

Var14

266

Var05

256

Var35

266

26

Var31

255

Var16

266

Var17

254

Var07

265

27

Var33

255

Var17

266

Var31

253

Var03

265

28

Var17

248

Var35

266

Var33

245

Var16

264

29

Var15

233

Var05

262

Var15

245

Var05

261

30

Var36

226

Var24

258

Var36

228

Var24

258

31

Var29

215

Var15

248

Var29

212

Var20

251

32

Var03

201

Var20

248

Var03

210

Var15

248

33

Var27

197

Var28

248

Var27

204

Var28

248

34

Var34

186

Var27

230

Var34

189

Var27

230

35

Var32

179

Var06

226

Var32

188

Var06

228

36

Var35

151

Var26

226

Var35

157

Var26

226

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1402

خوشه­بندی عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

 عوامل تأثیرگذار: این دسته از عامل­ها بیانگر کلیدی­ترین عوامل دارای اهمیت راهبردی در بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران است. با توجه به عدم پایداری وضعیت بازآفرینی بافت­های فرسوده این شهر تعداد خیلی کمی از عامل­ها در این ناحیه قرار دارند. این عامل­ها شامل جذب سرمایه­گذاری­های دولتی و خصوصی، ترویج مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌های شهری، تسهیلات بخشی ارتقاء ارتباطات اجتماعی در فضاهای عمومی، بسترسازی جهت ورود بخش خصوصی، تشویق و حمایت از فعالیت‌های مردمی و انجمن‌های محلی و بهبود تأسیسات و تجهیزات زیرساختی است (جدول 5). عامل­ فوق بیشترین تأثیرگذاری و کمترین تأثیرپذیری دارند و به‌عنوان بحرانی­ترین عامل­، وضعیت کلان و تغییرات سیستم به عملکرد آن وابسته است. عوامل تأثیرگذار ورودی سیستم محسوب می­شود و توسط سیستم قابل‌کنترل نیست؛ زیرا خارج از سیستم قرار دارد و به‌صورت عوامل باثبات عمل می­کند.

عوامل دوگانه: این عامل­ها هم‌زمان به‌صورت تأثیرپذیر و تأثیرگذار عمل می­کند. درمجموع 15 عامل تأثیرگذار بر وضعیت آینده بازآفرینی بافت­های فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران، جزو عوامل دوگانه است که هم اثرگذار و هم اثرپذیر است. آن­ها چنانچه در جدول (5) ملاحظه می­شود شامل توسعه زیرساخت­های اقتصادی، ارائه مشوق­های مالیاتی و بیمه­ای، تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی، افزایش مشارکت مردمی، تقویت انسجام اجتماعی، ایجاد حس تعلق مکان، بهبود کیفیت مسکن، توانمندسازی ساکنین، ایجاد فضاهای ورزشی و تفریحی، جذب و حفظ سرمایه انسانی، حفظ و احیای بافت تاریخی، اصلاح شبکه معابر، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه و قانون‌گذاری مناسب است. هرگونه تغییر و تحول این عامل­ها می­تواند پایداری سیستم را تحت‌الشعاع قرار دهد. این نیروها خود به دودسته عوامل ریسک و عوامل هدف به شرح زیر تقسیم می‌شود:

 1- عوامل ریسک: عوامل ریسک ظرفیت بسیار بالایی برای تبدیل‌شدن به بازیگران کلیدی در سیستم دارد؛ زیرا به علت ماهیت ناپایدار، پتانسیل تبدیل‌شدن به نقطه انفعال سیستم را دارد. عاملی در این ناحیه قرار گرفته است.

2- عوامل هدف: هیچ عاملی در این ناحیه قرار نگرفته است. این عامل بیش از آنکه تأثیرگذار باشد، تأثیرپذیر است و می­توان آن را با ضریب قطعیت قابل‌قبول، به‌عنوان نتیجه تکامل سیستم شناسایی و معرفی کرد. با دست‌کاری این عامل می­توان به تغییرات و تکامل سیستم در جهت موردنظر دست‌یافت؛ بنابراین، بیش از آنکه نتیجه­ای از پیش تعیین‌شده­ را به نمایش بگذارد، نمایانگر اهداف ممکن در سیستم است.

عوامل تأثیرپذیر: عوامل این ناحیه تأثیرگذاری پایین و تأثیرپذیری بسیار بالا در سیستم دارند که به تکامل عوامل تأثیرگذار تأثیرگذارند. عوامل تأثیرپذیر بسیار حساس و خروجی سیستم به شمار می­روند. عوامل رعایت اصول و ضوابط شهرسازی، بسترسازی جهت ورد بخش خصوصی، نظارت و ارزیابی در حین ساخت‌وسازها، مصرف بهینه منابع و ترویج استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در این ناحیه قرار گرفته است.

عوامل مستقل: جذب سرمایه‌گذاری­های بخش خصوصی، تقویت اقتصاد محلی، کاهش جرم و جنایت، ارتقای عدالت اجتماعی، ایجاد شبکه و دفع آب‌های سطحی، کاهش آلودگی هوا، آب‌وخاک، توسعه فناوری‌های محیطی و مدیریت پسماند عوامل مستقل و مستثنا سیستم است. این نیروهای عامل از سایر عوامل سیستم تأثیر چندانی نمی­پذیرد و بر آ­نها نیز تأثیر کمی دارد و یا بی‌تأثیر است. آنها ارتباط کمی با سیستم دارد، زیرا نه باعث توقف عامل اصلی و نه باعث تکامل و پیشرفت یک عامل در سیستم می­شود.

- عوامل «اهرمی ثانویه»: این عامل­ها باوجود این‌که کاملاً مستقل هستند، بیش از آنکه تأثیرپذیر باشند، تأثیرگذارند. آن‌ها در قسمت جنوب غربی نمودار و بالای خط قطری قرار دارند و می‌توانند به‌عنوان نقاطی جهت سنجش و به‌عنوان معیار، به کار روند. عاملی در این ناحیه قرار نگرفته است.

- عوامل «تنظیم‌کننده»: این عامل­ها در نزدیکی مرکز ثقل نمودار قرار دارند. آن‌ها می‌توانند به‌صورت پی‌درپی به‌عنوان «اهرمی ثانویه»، «اهداف ضعیف» و «عوامل ریسک ثانویه» عمل نمایند. عامل ارتقای سطح سواد و آموزش در این ناحیه قرار گرفته است.

جدول 5. خوشه­بندی عوامل تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

نوع عامل

عامل­ها

تأثیرگذار

جذب سرمایه­گذاری­های دولتی و خصوصی، ترویج مشارکت عمومی در تصمیم‌گیری‌های شهری، تسهیلات بخشی ارتقاء ارتباطات اجتماعی در فضاهای عمومی، بسترسازی جهت ورود بخش خصوصی، تشویق و حمایت از فعالیت‌های مردمی و انجمن‌های محلی و بهبود تأسیسات و تجهیزات زیرساختی

دوگانه

 توسعه زیرساخت­های اقتصادی، ارائه مشوق­های مالیاتی و بیمه­ای، تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی، افزایش مشارکت مردمی،

تقویت انسجام اجتماعی، ایجاد حس تعلق مکان، بهبود کیفیت مسکن، توانمندسازی ساکنین، ایجاد فضاهای ورزشی و تفریحی، جذب و حفظ سرمایه انسانی، حفظ و احیای بافت تاریخی، اصلاح شبکه معابر، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه و قانون‌گذاری مناسب

تنظیمی

 ارتقای سطح سواد و آموزش

تأثیرپذیر

رعایت اصول و ضوابط شهرسازی، بسترسازی جهت ورد بخش خصوصی، نظارت و ارزیابی در حین ساخت‌وسازها، مصرف بهینه منابع و ترویج استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر

مستقل

 جذب سرمایه‌گذاری­های بخش خصوصی، تقویت اقتصاد محلی، کاهش جرم و جنایت، ارتقای عدالت اجتماعی، ایجاد شبکه و دفع آب‌های سطحی، کاهش آلودگی هوا، آب‌وخاک، توسعه فناوری‌های محیطی و مدیریت پسماند

هدف

-

ریسک

-

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

شکل­های 5 و 6 نمایش گرافیکی عوامل موردمطالعه را نشان می­دهد. در این شکل­ها تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم عوامل بر سایر عوامل سیستم مشخص‌شده است. چگونگی تأثیرگذاری عامل­ها به‌صورت ضعیف‌ترین تأثیر، تأثیرات ضعیف، تأثیرات میانه، تأثیرات قوی و قوی­ترین تأثیرات است.

img0 

شکل 8. روابط مستقیم بین متغیرها (از بسیار ضعیف تا بسیار قوی)

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

 

img0 

شکل 9. روابط غیرمستقیم بین متغیرها (از بسیار ضعیف تا بسیار قوی)

برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

عوامل کلیدی تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

 از میان 36 نیروی پیش­برنده، 11 عامل در تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده در منطقه 20 کلان‌شهر تهران اثر کلیدی بیشتری دارند که افزایش نقش تسهیلگری دولت، ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت انسجام اجتماعی، مقاوم‌سازی بناها در برابر حوادث طبیعی، توسعه زیرساخت­های اقتصادی، تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه، اصلاح شبکه معابر، افزایش مشارکت مردمی، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، توسعه کارآفرینی و تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی هستند. این نیروها از نظر عملکرد سیستمی نقش تأثیرگذاری بالا و تأثیرپذیری اندک را در محیط سیستم با هدف ارتقای کیفیت زندگی در بافت­های موردمطالعه ایفاء می­کند و در نتیجه مؤثرترین و کلیدی­ترین عامل­ها محسوب می­شود (جدول 6).

جدول 6. عوامل کلیدی تأثیرگذار بر وضعیت بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران

 

عوامل کلیدی (مستقیم و غیرمستقیم)

رتبه

عامل

تأثیرگذاری مستقیم

تأثیرگذاری غیرمستقیم

1

افزایش نقش تسهیلگری دولت

377

311

2

ایجاد فرصت‌های شغلی

366

351

3

تقویت انسجام اجتماعی

355

362

4

مقاوم‌سازی بناها در برابر حوادث طبیعی

352

348

5

توسعه زیرساخت­های اقتصادی

348

311

6

تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه

348

349

7

اصلاح شبکه معابر

330

326

8

افزایش مشارکت مردمی

323

320

9

ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل

312

372

10

توسعه کارآفرینی

309

278

11

تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی

309

307

 برگرفته از: مطالعات کتابخانه­ای نگارندگان، 1403

بررسی مقادیر روابط غیرمستقیم عوامل کلیدی در جدول 6 حاکی از آن است که مقادیر رتبه­ای تأثیرات مستقیم عوامل کلیدی، در تأثیرات غیرمستقیم با تغییرات اندک تکرار شده­ است.

 

 

بحث و نتیجه­گیری

هدف بازآفرینی پایدار شهری به‌عنوان یک رویکرد در برنامه­ریزی شهری، بهبود و احیای بافت‌های فرسوده شهری است به‌گونه‌ای که توسعه‌ای همه‌جانبه، متوازن و پایدار را تضمین کند. این فرآیند بهبود نه‌تنها بر جنبه‌های کالبدی بلکه بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی تمرکز دارد. هدف نهایی بازآفرینی پایدار، ایجاد محیطی باکیفیت برای زندگی، کار و فعالیت‌های اجتماعی است که بتواند نیازهای فعلی جامعه را برآورده کند و درعین‌حال منابع را برای نسل‌های آینده حفظ نماید.

 این مقاله عوامل و نیروهای عامل مؤثر بر وضعیت بازآفرینی پایدار شهری بافت­های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران را شناسایی و خوشه­بندی کرده است. کاربست این عامل­ها به‌عنوان بسترساز و راهنمای ارتقای کیفیت زندگی و زیست­پذیری این بافت­ها، بسیار اهمیت دارد. نتایج این مقاله نشان می­دهد الگوی کلی پراکندگی پیشران­های توسعه از نظر تحلیل اثرات متقابل، درمجموع بیانگر وضعیت یک سیستم محیطی ناپایدار است که در آن عوامل توسعه از نظر اثرگذاری و اثرپذیری، حالت پیچیده و بینابین دارد. وضعیت خوشه­بندی عامل­ها گویای تمرکز خوشه­ای در عوامل مستقل است. از میان 36 نیروی عامل، 11 عامل در تأثیرگذار بر وضعیت آینده بازآفرینی پایدار بافت­های فرسوده منطقه 20 اثر کلیدی بیشتری دارند که شامل افزایش نقش تسهیلگری دولت، ایجاد فرصت‌های شغلی، تقویت انسجام اجتماعی، مقاوم‌سازی بناها در برابر حوادث طبیعی، توسعه زیرساخت­های اقتصادی، تشویق به تجمیع بافت­های فرسوده ریزدانه، اصلاح شبکه معابر، افزایش مشارکت مردمی، ایجاد زیرساخت‌های حمل‌ونقل، توسعه کارآفرینی و تنوع‌بخشی به فعالیت­های اقتصادی هستند. نتایج این پژوهش در رابطه با تقویت انسجام اجتماعی با یافته­های پژوهش قربان لو و همکاران (1401)، همسو می­باشد.

امروزه فقر شدید ساكنان مهم‌ترین مشكل احیای بافت فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران است و مشكلاتی مانند كهولت سن و تفكر سنتی ساكنان، عدم داشتن سند ثبتی املاك، تنگ بودن معابر، اوقافی بودن اكثر املاك باعث كندی روند ساخت‌وساز در این منطقه شده است. در کنار فقر شدید ساكنان و نبود مدیریت یكپارچه دستگاه‌های متولی را از دیگر مشكلات مهم در این زمینه است. همچنین در خصوص واگذاری انشعابات، كمبود منابع مالی در بانک‌های عامل و نبود رغبت در میان سازندگان و انبوه‌سازان به كار در محلات بافت فرسوده باعث شده كه سالانه تنها سه درصد از بافت فرسوده شهرری احیاء شود. بیشتر ساكنان و مالكان محلات فرسوده شهرری سن بالا، تفكر سنتی و مذهبی دارند، ابراز داشت: این عوامل سد بزرگی در مسیر نوسازی است به این صورت كه افراد به محلات خود تعلق‌خاطر خاصی به دلیل وجود حرم عبدالعظیم (ع) دارند و به‌هیچ‌عنوان دوست ندارند از آن محله حتی به‌صورت موقت خارج شوند و از طرفی هم چون سن بالا دارند بانک‌های عامل به‌هیچ‌عنوان تمایلی جهت ارائه تسهیلات به آنان ندارند. در راستای تسهیل فرایند بازآفرینی بافت­های فرسوده منطقه 20 در سال­های اخیر بسته­های جهت فراهم‌سازی بستر همكاری مالكان بافت فرسوده و جلب مشاركت آنها را از وظایف مدیریت شهری برشمرد و ابراز داشت: ارائه گردیده است که شامل تخفیف‌های 100 درصدی صدور پروانه و هزینه انشعابات، تسهیلات بانكی، پرداخت ودیعه مسكن، تراكم و پاركینگ تشویقی است.

برای بازآفرینی پایدار بافت‌های فرسوده منطقه 20 کلان‌شهر تهران، باید به مجموعه‌ای از راهکارهای چندجانبه و جامع توجه کرد که بتوانند نیازهای اقتصادی، اجتماعی، زیست‌محیطی و زیرساختی را پوشش دهند. در ادامه، راهکارهای پیشنهادی برای بازآفرینی پایدار این بافت‌ها ارائه می‌شود:

1. راهکارهای اقتصادی

-       تسهیل سرمایه‌گذاری: ایجاد مشوق‌های مالیاتی و کاهش بوروکراسی برای جذب سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بازآفرینی.

-       توسعه کسب‌وکارهای محلی: حمایت از کارآفرینی و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط برای افزایش اشتغال و رونق اقتصادی.

-       ایجاد فرصت‌های شغلی جدید: برنامه‌ریزی برای ایجاد مراکز آموزشی و مهارت‌آموزی جهت توانمندسازی نیروی کار محلی.

2. راهکارهای اجتماعی

-       تقویت انسجام اجتماعی: ایجاد فضاهای عمومی و مراکز فرهنگی برای افزایش تعاملات اجتماعی و تقویت حس همبستگی میان ساکنان.

-       مشارکت مردمی: تشکیل کمیته‌های محلی برای جلب مشارکت ساکنان در تصمیم‌گیری‌ها و اجرای پروژه‌های بازآفرینی.

-       ترویج فعالیت‌های فرهنگی و هنری: برگزاری رویدادهای فرهنگی و هنری برای جذب توجه و تقویت هویت محلی.

3. راهکارهای زیست‌محیطی

-       مقاوم‌سازی و نوسازی بناها: اجرای پروژه‌های مقاوم‌سازی و نوسازی ساختمان‌ها با استفاده از فناوری‌های پایدار و مصالح بومی.

-       افزایش فضاهای سبز: ایجاد پارک‌ها، باغ‌ها و فضاهای سبز برای بهبود کیفیت محیط‌زیست و افزایش سلامت عمومی.

-       مدیریت پسماند و آب: تدوین برنامه‌های جامع مدیریت پسماند و بهینه‌سازی مصرف آب برای کاهش اثرات زیست‌محیطی.

4. راهکارهای زیرساختی

-       بهبود شبکه حمل‌ونقل: توسعه و بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل عمومی و ایجاد مسیرهای پیاده‌رو و دوچرخه‌سواری.

-       اصلاح شبکه معابر: به‌روزرسانی و بهبود شبکه‌های معابر برای افزایش دسترسی و کاهش ترافیک.

-       توسعه زیرساخت‌های فناوری: فراهم‌سازی زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای ارتقای خدمات شهری و جلب مشارکت دیجیتال.

5. راهکارهای مدیریتی و سیاست‌گذاری

-       تقویت نقش تسهیلگری دولت: دولت باید نقش فعالی در تسهیل فرآیند بازآفرینی و حمایت از پروژه‌های توسعه‌ای ایفا کند.

-       ایجاد چارچوب قانونی: تدوین و تصویب قوانین و مقررات حمایتی برای تسهیل بازآفرینی پایدار بافت‌های فرسوده.

-       تدوین برنامه‌های جامع بازآفرینی: ایجاد برنامه‌های جامع و راهبردی برای بازآفرینی بافت‌های فرسوده با همکاری تمامی ذینفعان.

6. راهکارهای آموزشی و فرهنگی

-       توسعه مراکز آموزشی و فرهنگی: ایجاد مراکز آموزشی و فرهنگی برای افزایش سطح آموزش و آگاهی ساکنان.

-       آموزش مهارت‌های نوین: برگزاری دوره‌های آموزشی مهارت‌های نوین و کاربردی برای افزایش توانمندی ساکنان.

-       حفظ و ترویج میراث فرهنگی: حفظ و احیای میراث فرهنگی و تاریخی منطقه به‌عنوان یکی از ارکان هویتی و جذابیت‌های گردشگری.


 

حامی مالی

بنا به اظهار نویسندة مسئول، این مقاله حامی مالی نداشته است.

سهم نویسندگان

این مقاله مستخرج از کار گروهی است، کارهای میدانی، تحلیل و نگارش مقاله توسط نویسندة اول و دوم مقاله انجام شده است؛ صحت، تأئید و راهنمایی در تدوین مقاله توسط نویسندة اول صورت گرفته است.

تضاد منافع

نویسندگان اعلام می­دارند که هیچ تضاد منافعی در رابطه با نویسندگی و یا انتشار این مقاله ندارند.

تقدیر و تشکر

نویسندگان، از همة افراد، به دلیل مشاوره و راهنمایی علمی و مشارکتشان در این مقاله تشکر و قدردانی می­نمایند.

 

منابع

اکبری، مجید، طاهرپور، فاطمه، بوستان احمدی وحید و فولادی، عاطفه. (1399). مدل‌سازی ساختاری- تفسیری عوامل مؤثر بر توسعه گردشگری مذهبی در ایران با رویکرد آینده‌پژوهی. نشریه گردشگری و توسعه، 9(4)، 285-296. 

https://doi.org/10.22034/jtd.2019.194595.1783

اکبری، نیوشا، طغیانی، شیرین، عندلیب، علیرضا، محمدی، محمود. (1399). سنجش اولویت ابعاد تاب‌آوری در قوانین بازآفرینی بافت‌های فرسوده (موردمطالعه: محله سیروس، تهران). فصلنامه علوم محیطی، 18(2)، 130-111.

 https://doi.org/10.29252/envs.18.2.111

درودی، محمدهادی، حاتمی نژاد، حسین، زنگنه شهرکی، سعید، پوراحمد، احمد. (1402). تبیین نقش و جایگاه حکمروایی شهری در فرایند مداخله در بافت‌های فرسوده و ناکارآمد شهری (نمونۀ موردمطالعه: شهر مشهد). جغرافیا و توسعه ناحیه­ای، 21(2)، 141-168.

https://doi.org/10.22067/jgrd.2023.79713.1212

رزاقی اصل، سینا، خوش‌قدم، فرزانه. (1396). سنجش عوامل بهبود پایداری اجتماعی در بازآفرینی از منظر ساکنان؛ مطالعه موردی: محله شیوا تهران. فصلنامه مطالعات شهری، 6(22)، 59-74.

https://journals.uok.ac.ir/article_47826.html

رسولی، محمد، احد نژاد، محسن حیدری، محمدتقی. (1400). تحلیل اهمیت- عملکرد عوامل کلیدی موفقیت در بازآفرینی بافت‌های ناکارآمد شهری با تأکید بر ذینفعان (مطالعه موردی: شهر زنجان). فصلنامه برنامه‌ریزی توسعه شهری و منطقه‌ای،  6(16)، 149-178.

https://doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301

روستا، مجید، سلیمانی مهرجانی، محمد، صرافی، مظفر، رفیعیان، مجتبی. (1400). تحلیل مقیاس طرح‌های بازآفرینی شهری و اثرات آن بر کیفیت زندگی ساکنان با تأکید بر تجربه ایران. فصلنامه مطالعات شهری،  11(41)، 99-112

https://doi.org/10.34785/J011.2022.404

زمانی، بهادر و اسدپور، هاجر. (1402). فراتحلیل موانع تحقق‌پذیری طرح‌های بازآفرینی شهری در ایران. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 11(2)، 97-75.

https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2023.355628.1799

صفایی پور، مسعود، حاجی پور، نازنین. (1401). تحلیلی بر بازآفرینی بافت‌های فرسوده کلان‌شهر اهواز با رویکرد آینده‌پژوهی و سناریونویسی. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 12(4)، 39-58.

https://doi.org/10.30488/gps.2021.292144.3422

قانع، مهسا، آروین، محمود، ملکی، سعید. (1399). سنجش قابلیت بهره‌گیری از عوامل توسعۀ شهری در بازآفرینی بافت فرسوده (مورد شناسی: محلۀ شاهجوق سمنان). جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای، 10(34)، 1-22.

https://doi.org/10.22111/gaij.2020.5273

قربان لو، حسن، معصومی، محمدتقی، یزدانی، محمدحسن. (1401). تحلیل استراتژیک بازآفرینی شهری با تأکید بر مؤلفه‌های اجتماعی در فضاهای پیراشهری (مورد: بافت فرسوده منطقه 20 تهران). توسعه فضاهای پیراشهری، 4(2)، 19-34.

https://www.jpusd.ir/article_158705.html#ar_info_pnl_cite

قربانی، رسول، اصغری زمانی، اکبر، طاهونی، مهدیه. (1402). تحلیلی بر عوامل مؤثر بر ناپایداری محلات شهری جهت بازآفرینی پایدار (مطالعه موردی: محلات شمالی بافت تاریخی – فرهنگی تبریز). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 14(54)، 36-15.

https://doi.org/10.30495/jupm.2021.28343.3919

قناد، فاطمه، صرافی، مظفر. (1398). برنامه‌ریزی راهبردی توسعۀ محلۀ آخوند شهر قزوین با رویکرد بازآفرینی اجتماع-محور. پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(2)، 211-238.

https://doi.org/10.22059/jurbangeo.2019.277470.1071

کشاورزی، پرویز، بیگ بابایی، بشیر، حسین زاده دلیر، کریم. (1401). تحلیل بازآفرینی فرهنگی اجتماعی در توسعه محله­ای (مطالعه موردی: محله دیزج جنوبی شهر بناب). فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 13(48)، 168-153.

https://doi.org/10.30495/jupm.2022.4209

مستعلی زاده، حامد، کریمی، صادق. (1402). بازآفرینی پایدار بافت­های ناکارآمد پیراشهر تهران با رویکرد حکمروایی نوین. توسعه فضاهای پیراشهری، 5(1)، 31-46.

https://doi.org/10.22034/jpusd.2023.343599.1208

ناهیدی آذر، آیناز، میرغلامی، مرتضی، نژاد ابراهیمی، احد. (1402). بازآفرینی پایدار و خلاق شهری با تأکید بر فعالیت­های اقتصادی سازگار. فصلنامه مطالعات توسعه پایدار شهری و منطقه­ای، 4(3)، 76-101.

https://www.srds.ir/article_187600.html

References

Akbari, M, Taherpour, F, Bostan Ahmadi V, & Foladi, A. (2019). Structural-interpretive modeling of factors affecting the development of religious tourism in Iran with a future research approach. Tourism and Development, 9(4), 285-296. (In Persian) https://doi.org/10.22034/jtd.2019.194595.1783

Bertolini, M, Braglia, M. & Carmignani, G. (2006). Application of the AHP methodology in making a proposal for a public work contract. International Journal of Project Management, 24:422-30. https://doi.org/10.1016/j.ijproman.2006.01.005

CLG (Communities and Local Government) (2007e) Strong and Prosperous Communities: The Local- Government White Paper – Making It Happen: The Implementation Plan, London: HMSO.

Colantonio, A, & Dixon, T. (2011). Urban Regeneration & Social Sustainability: Best Practice from European Cities. Oxford: Wiley-Blackwell. https://doi.org/10.1002/9781444329445

Darroodi, M. H, Hataminejad, H, Shahraki, S. Z, & Pour Ahmad, A. (2023). Explaining the Role and Position of Urban Governance in Intervention Process in Worn-Out and Inefficient Urban Structures (Case Study: Mashhad). Journal of Geography and Regional Development, 21(2), 141-168. (in Persian) https://doi.org/10.22067/jgrd.2023.79713.1212

Durdurana, S.S, & Temiza, F. (2015). Creating 3D modelling in szurban regeneration projects: The case of Mamak Ankara. Procedia Earth and Planetary Science, Vol. 15: 442-447. https://doi.org/10.1016/j.proeps.2015.08.035

Environment & Planning A, 40 (6), 1416-1434.

Ercan, M.A. (2011). Challenges and conflicts in achieving sustainable communities in historic neighbourhoods of Istanbul, Habitat International, 35(12), 295-306. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2010.10.001

Evans, J., & Jones, P. (2008). Rethinking Sustainable Urban Regeneration: Ambiguity, Creativity, and the Shared Territory. Environment and Planning A: Economy and Space, 40(6), 1416-1434. https://doi.org/10.1068/a39293 

Ghane, M, Arvin, M, & Maleki, S. (2020). Measuring the Capacity to Utilize Urban Development Stimulants in Regeneration of distressed urban fabric (Case study: Shahjogh neighborhood of Semnan). Geography and Territorial Spatial Arrangement, 10(34), 1-22. (In Persian) https://doi.org/10.22111/gaij.2020.5273

Ghannad, F, & Sarrafi, M. (2019). The Strategic Planning of Akhund Neighborhood in Qazvin City with Community-led Urban Regeneration Approach. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 7(2), 211-238. (In Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2019.277470.1071

Ghorbani, R, Asagari Zamani, A, & tahooni, M. (2023). An analysis of the factors affecting the instability of urban neighborhoods for sustainable regeneration (Case study: Northern neighborhoods of the historical-cultural context of Tabriz, 14(54), 15-36. (In Persian) https://doi: 10.30495/jupm.2021.28343.3919

Ghorbanloo, H, Masomi, M. T, & Yazdani, M. H. (2022). Strategic analysis of urban regeneration with an emphasis on social components in peri-urban spaces (Case: the worn-out texture of Tehran's 20th district). Preipheral Urban Spaces Development, 4(2), 19-34. (In Persian) https://www.jpusd.ir/article_158705.html#ar_info_pnl_cite

Hui, E.C., Liang, C., & Yip, T.L. (2018). Impact of semi-obnoxious facilities and urban renewal strategy on subdivided units. Appl. Geogr. 91, 144–155. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2017.12.020

Jose Rua, M., Huedo, P., Civera, V., & Agost-Felip, R. (2019). A simplified model to assess vulnerable areas for urban, regeneration. Sustainable Cities and Society, 46, 1-23. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101440

Keshavarzi, P, beygbabaye, B, & Hoseinzadeh Dalir, K. (2022). Analysis of socio-cultural regeneration in neighborhood development (Case study: South Dizaj neighborhood of Bonab city). 13(48), 153-168. (In Persian) https://doi.org/10.30495/jupm.2022.4209

Korkmaz, C & Balaban, O. (2019). Sustainability of urban regeneration in Turkey: Assessing the performance of the North Ankara Urban Regeneration Project. Habitat International, 95, 1-12. https://doi.org/10.1016/j.habitatint.2019.102081

LUDA. (2005). Compendium: Handbook 3, Sustainable urban regeneration and its assessment. LUDA project. https://www.routledge.com/Sustainable-Urban-Regeneration-Insights-and-Evaluation-from-a-UK-Housing-Association/Dean-Trillo-Lee/p/book/9780367490003?srsltid=AfmBOorTIpKHzvph6A-A9OfLPizROj8JUCxldMhrCGEep7zrQ5iOKAXO

Mastalizadeh, H, & Karimi, S. (2023). Sustainable reconstruction of dysfunctional urban texture through modern urban governance. Preipheral Urban Spaces Development, 5(1), 31-46. (in Persian) https://doi.org/10.22034/jpusd.2023.343599.1208

Nahidi Azar, A, Mir Gholami, M, & Nejad Ebrahimi, A. (2023). Sustainable and creative urban regeneration with an emphasis on compatible economic activities. Journal of Sustainable Urban & Regional Development Studies (JSURDS), 4(3), 76-101. (In Persian) https://www.srds.ir/article_187600.html

Noring, L. (2019). Public Asset Corporation: A new vehicle for urban regeneration and infrastructure finance. Journals of Cities, 88:125–135. https://doi.org/10.1016/j.cities.2019.01.002

Ouyang, W, et al. (2017). Spatial deprivation of urban public services in migrant enclaves under the context of a rapidly urbanizing China: An evaluation based on suburban Shanghai. Journals of Cities, 60, 436–445. https://doi.org/10.1016/j.cities.2016.06.004

Rasoli, M, Ahdinejad, M, & Heydari, M. (2021). Significance Analysis - The performance of key success factors in regenerating worn-out urban(Case study: Zanjan city). Quarterly Journals of Urban and Regional Development Planning, 6(16), 149-178. (In Persian) https://doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301

Razzaghi Asl, S, & Khoshghadam, F. (2017). Evaluation of the Factors Affecting Social Sustainability Improvements and Their Impact on the Renovation of Deteriorated Areas from Resident’s Viewpoint (Case Study: Shiva Neighborhood in Tehran). Motaleate Shahri, 6(22), 59-74. (In Persian) https://journals.uok.ac.ir/article_47826.html

Robert, P. (2016) The Evolution, Definition, Purpose of Urban Regeneration. Urban Regeneration. Chapter 2, SAGE (2016)

Roberts, P., & Sykes, H. (2000). Urban Regeneration: a Handbook. London: SAGE Publications. https://doi.org/10.4135/9781446219980

Rousta, M, Soleimani, M, sarafi, M, & rafiyan, M. (2022). Scale analysis of urban regeneration projects and its effects on the quality of life of residents with emphasis on the Iran experience. Motaleate Shahri, 11(41), 99-112. (in Persian) https://doi.org/10.22054/urdp.2021.59442.1301

Ruijsbroek, A, Wong, A, van den Brink, C, Droomers, M, van Oers, H. A. M, Stronks, K, & Kunst, A. E. (2019). Does selective migration bias the health impact assessment of urban regeneration programmes in cross-sectional studies? Findings from a Dutch case study. Health & place, 55, 155-164. https://doi.org/10.1016/j.healthplace.2018.11.007

Safaeepour, M, & hajipour, N. (2023). An Analysis of the regeneration of Ahvaz metropolis worn-out urban textures with future studies and scenario planning. Journal of Geographical Planning of Space, 12(4), 39-58. (In Persian)  https://doi.org/10.30488/gps.2021.292144.3422

Shabanzadeh Namini, R., Loda, M., & Meshkini, A. (2021). SWOT Analysis and Developing Strategies for the Realisation of Urban Livability in Tehran. International Journal of Urban Sustainable Development 13:1, pages 117-129. https://doi.org/10.1080/19463138.2020.1827412

Smith, I. (2004). Urban Regeneration in Europe; Couch, C, Fraser, C, Percy, S, Eds; Blackwell Publishing: Oxford, UK, 21, 270–271. https://doi.org/10.1002/9780470690604

URBACT II (2015). Sustainable regeneration in urban areas - URBACT. Retrieved from https://urbact.eu/sites/default/files /04_sustreg-web.pdf. (In Persian)

Williams, G. D. (2023). Enabling the practices in an urban regeneration system of provision, Regional Studies, Journal Regional Science, 10(2), 167-183. https://doi.org/10.1080/21681376.2023.2178323

Xie F, Liu G, Zhuang T. (2021). A Comprehensive Review of Urban Regeneration Governance for Developing Appropriate Governance Arrangements. Journal Land. 2021; 10(5): 545. https://doi.org/10.3390/land10050545

Zamani, B, & Asadpour, H. (2023). Meta-analysis of the obstacles to the manifestation of Urban regeneration projects in Iran. Geographical Urban Planning Research (GUPR), 11(2), 75-97. (In Persian) https://doi: 10.22059/jurbangeo.2023.355628.1799

Zhong X, & Leung HH. (2019). Exploring Participatory Microregeneration as Sustainable Renewal of Built Heritage Community: Two Case Studies in Shanghai. Journal Sustainability. 11(6), 1617. https://doi.org/10.3390/su11061617

Zhou, Yulin, Lulu Wei, Feng Lan, Xiang Li, and Jing Bian. 2022. "Evaluation and Optimization on Urban Regeneration Sustainability from the Perspective of Multidimensional Welfare of Resettled Resident—Evidence from Resettlement Communities in Xi’an, China" Land 11, no. 8: 1258. https://doi.org/10.3390/land11081258

 

[1] . Williams

[2] . Xie & Zhuang

[3] . Zhong X, Leung

[4] . Cansu Korkmaz and Osman Balaban


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1403-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]