تحلیل فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه‌چای
محورهای موضوعی : اقلیم شناسی
معصومه رجبی
1
,
فریبا کرمی
2
,
مریم انصاری
3
1 - استاد گروه ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز،تبریز، ایران
2 - دانشیار گروه پژوهشی جغرافیا دانشگاه تبریز،تبریز، ایران
3 - کارشناس ارشد هیدروژئومورفولوژی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه تبریز،تبریز، ایران
کلید واژه: نئو تکتونیک, شاخصهای ژئومورفیک, شاخص تراکم زهکشی, حوضهی قلعه چای,
چکیده مقاله :
زمین سیستمی پویاست که تغییر و تحول از جمله ویژگی های آن است. نیروهای درونی زمین در قالب فرآیندهای نئوتکتونیک موجب تشکیل ناهمواری می شوند و لندفرم های اصلی را فراهم می آورند، به همین جهت ارزیابی و بررسی فرآیندهای تکتونیکی فعّال و اثرات ناشی از آ ن ها از اهمیت بالایی برخوردار است. پدیده هایی که درنئوتکتونیک مطالعه می شود شامل تمام عوامل، فرایندها و عملکردهای ناشی از فعّالیّت های جدید زمین و اشکال ایجاد شده توسط این فعّالیّت ها است. پژوهش حاضر، بررسی فعّالیّت نئوتکتونیکی در حوضه آبریز قلعه چای است که شامل بخشی از ارتفاعات غربی کوه سهند می باشد. برای دستیابی به اهداف تحقیق، از شاخص های مورفومتری استفاده شده است که شامل: نسبت شکل حوضه زهکشی(BS) ، شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی(Af)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) و تراکم زهکشی(D)، می باشد که بر اساس محاسبات صورت گرفته BS 20/3 ، AF 27/39، D میزان بالای تراکم وVF فعّالیّت زمین ساختی از نوع فعال را نشان می دهند که می توان حوضه ی قلعه چای را با فعالیت های تکتونیکی نسبتا فعال در نظر گرفت.
1- بیاتی خطیبی، مریم،رجبی، معصومه(1385) ؛ تحلیل تحول ژئومورفیکی نیمرخ طولی درهها در نواحی کوهستانی مطالعه موردی: یازده دره اصلی توده سهند، پژوهش های جغرافیایی- شماره57، پاییز1385، صص59-43
2- بیاتی خطیبی، مریم(1388)؛تحلیل اثرات فعالیت های تکتونیکی در نیمرخ طولی رودخانه های حوضه قرنقوچای در دامنه های شرقی سهند، نشریه فضای جغرافیایی، شماره 27، صص 79-113
3- بیاتی خطیبی، مریم (1388)؛تشخیص فعالیت های نئوتکتونیکی در حوضه قرنقو چای با استفاده از شاخص ژئومورفیک و مورفوتکتونیک، نشریه فضای جغرافیایی، شماره 25، صص 23-50
4- خیام، مقصودی،مختاری کشکی،داوود(1382)؛ ارزیابی عملکرد فعالیت های تکتونیکی بر اساس مورفولوژی مخروط افکنه ها،مورد نمونه: مخروط افکنه های دامنه شمالی میشوداغ، پژوهش جغرافیایی، شماره 44، صص8-10
5- رامشت، محمدحسین، آراء، هایده، شایان، سیاوش، یمانی، مجتبی(1391)؛ ارزیابی دقت و صحت شاخص های ژئومورفولوژیکی با استفاده از داده های ژئودینامیکی مطالعه موردی: حوضه آبریز جاجرود در شمال شرق تهران، جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، سال 23، پیاپی 46، شماره 2 صص 35-52
6- روستایی، شهرام (1373)؛ پژوهشهای ژئومورفولوژی و هیدروژئومورفولوژی در دامنهی غربی توده آتشفشانی سهند (حوضهی قلعه چای عجبشیر)، پایان نامه کارشناسی ارشد
7- کرمی، فریبا (1388)؛ ارزیابی نسبی فعالیت های تکتونیکی با استفاده از تحلیل های شکل سنجی ، مورد نمونه: حوضه اوجان چای شمال شرق کوهستان سهند ، نشریه جغرافیا و برنامه ریزی محیطی ، شماره 35، صص 135-154
8- کریمی، بهروز، شرفی، سیامک، مقصودی، مهران، کریمی، سمیه، سلطانی، شکور(1391)؛ بررسی نقش مورفوتکتونیک در فرسایش و تغییرات نیمرخ طولی رودخانه ها با استفاده از توابع ریاضی، مطالعه ی موردی: رودخانه ی الوند در غرب استان کرمانشاه، نشریه پژوهش های فرسایش محیطی، شماره 6، صص 73-95
9- مختاری کشکی، داود (1384)؛ ژئومورفولوژی تکتونیک رویکردی نو در مطالعات علوم زمین، نشریه فضای جغرافیایی، پاییز و زمستان 1384 – شماره 14 صص 83-110
10- مختاری کشکی، داود (1385)؛ کاربرد شاخصهای ریخت سنجی در تعیین میزان فعالیت گسلها مورد نمونه: گسل شمالی میشو، نشریه علوم زمین، سال پانزدهم، شماره 59 صص 70- 83
11- مددی، عقیل، رضایی مقدم، محمدحسین، رجایی، عبدالحمید(1383)؛ تحلیل فعالیت های نئوتکتونیک با استفاده از روشهای ژئومورفولوژی در دامنه های شمال غربی تالش(باغروداغ)، پژوهش های جغرافیایی، شماره 48، صص 123-138
12- یمانی، مجتبی، مقیمی، ابراهیم، تقیان، علیرضا(1387)؛ ارزیابی تأثیرات نوزمین ساخت فعّال در دامنه های کرکس با استفاده از روش های ژئومورفولوژی، تحقیقات جغرافیایی، شماره 88 صص 117-136
_||_1- Burbank, D.W. and Anderson, R.S. (2001) Tectonic geomorphology, Oxford: Blackwell Publishing.
2- F. Colomboa, , P. Busquetsa, E. Ramosa, J. Verge´sb, D. Ragonac(2000); Quaternary alluvial terraces in an active tectonic region:
the San Juan River Valley, Andean Ranges,San Juan Province, Argentina619-623
3- Guarnier, P., Pirrotta, .(2008); The response of the drainage basins the late Quaternary tectonics in the Sicilian side of the Messina Strait(NE Sicity), Geomorphology, 95,Pp. 260-273
4- Hack, J (1973); Stream profile analysis and stream gradient index, U.S. Geol. Surv. J. Res; l, 421-429
5- Hamdouni, R.E.,Irigaray.C., Fernandez,T., Chacon,J., Keller E.A(2008). Assessment of relativ active tectonic, South west border of the Sierra (South Spain). Geomorphology , in press.
6- Kaiyan Hironi(1991); Landuse planning and Geomorphology, 66-72
7- Keller and pinter, Edward, A. and Nicholas, P(1996) Active tectonic, Earthquickes, Uplift and Landscape. Prentice Hall Publisher. New, Jeresy. Pp 121-174.
8- Keller, E. and Pinter, N. (2000) Active tectonics:earthquakes, uplift and landscape. New Jersey, Prentice Hall.
9- Keller , E.A., Pinter ,N, (2002). Activ Tectonic , EarthquakeUplift , and Landscap , Prentic Hall , Newjersy.
10- Ramirez- Herrerra, M.T., (1998). Geomorphic assessment of active tectonics in the Acambay graben, meyican volcanic Belt. Erth surface processes and Landforms 23,317-332.
11- Ritter, D. F., Kochel,R.C. and Miller, J.R.(1995).Proccess Geomorphology: boston Ma, WBC/Mc Graw-Hill. Pp. 545
12- SEEBER. L and GORNITZ.V (1983) RIVER PROFILES ALONG THE HIMALAYAN ARC AS INDICATORS OF ACTIVE TECTONICS
Tectonophysics, 92 (1983) 335-367
13- Zavoianu, I.( 1985), Development in Water Science, 20, Morphometry of Drainage Basins, Elsevier, New York.
14- Zovoili E.,konstantinidi E. and Koukouvelas l.k. (2004) ; Tectonic Geomorphology of Escarpments; the cases of kompo tades and nea an chilos faul, ts, Bulletin of the Geological society of Greece vol.
ir=LTR style='font-size:13.0pt; mso-bidi-font-family:"B Lotus"'>
12- یمانی، مجتبی، مقیمی، ابراهیم، تقیان، علیرضا(1387)؛ ارزیابی تأثیرات نوزمین ساخت فعّال در دامنه های کرکس با استفاده از روش های ژئومورفولوژی، تحقیقات جغرافیایی، شماره 88 صص 117-136