تدوین چارچوب گزارشگری اجتماعی با تاکید بر ذینفعان اجتماعی

محورهای موضوعی : حسابداری مدیریت

پرستو مصطفایی ¹ , سید علی حسینی ² , رضوان حجازی ³ , قاسم بولو ⁴

1 - دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران
2 - دانشیار حسابداری، دانشگاه الزهراء (س)، تهران، ایران. (نویسنده مسئول)
3 - استاد حسابداری، دانشگاه خاتم، تهران، ایران
4 - دانشیار حسابداری، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1400/11/20 تاریخ پذیرش : 1401/07/06 تاریخ انتشار : 1401/12/01

کلید واژه: پایداری, ذینفعان اجتماعی, گزارشگری اجتماعی, روش دلفی فازی,

چکیده مقاله :

داشتن روابط متقابل و توجه به خواست و منافع کلیه ذینفعان، نیازمند گزارشگری اجتماعی شرکت است. ساختار ناهمگون و بدون چارچوب گزارشگری فعلی شرکت ها در خصوص مسائل پایداری مرتبط با ذینفعان اجتماعی، ضرورت ایجاد چارچوبی مبتنی بر عناصر اطلاعاتی خاص گزارشگری پایداری را نشان می دهد. هدف اصلی پژوهش حاضر، تدوین و ارائه چارچوب گزارشگری با تاکید بر گروه های مختلف ذینفع اجتماعی با عنوان گزارشگری اجتماعی است. با طراحی پرسش نامه ای حاوی 45 گویه، نظرات خبرگان در رابطه با ضرورت، مفاهیم زیرینایی، عناصر اطلاعاتی و محتوای گزارشگری اجتماعی اخذ و با استفاده از روش دلفی فازی مورد تحلیل قرار گرفت. با توجه به موافقت خبرگان با کلیه گویه های مرتبط با عناصر مرتبط با چارچوب گزارشگری اجتماعی، نتیجه گیری می شود که چارچوب مطلوب و مناسب از نظر آنان مشابه با عناصر اطلاعاتی چارچوب گزارشگری مالی است، اما این عناصر باید در بستر پایداری از منظر اجتماعی تعریف شوند. از میان 16 مقوله پیشنهادی جهت تعریف و ارائه محتوای گزارشگری اجتماعی نیز 12 مقوله در رابطه با کارکنان، مشتریان، محصول، جوامع محلی و حاکمیت مورد پذیرش خبرگان قرار گرفت.

چکیده انگلیسی:

Having a mutual relationship and considering the stakeholder’s interests, require corporate social reporting. Heterogeneous structure and lack of framework about current reporting of companies on sustainability issues related to social stakeholders, demonstrates the necessity to create a framework based on specific information elements of sustainability. The main purpose of the present study is to design and present a reporting framework with emphasis on different social stakeholder’s groups called “social reporting”. By designing a questionnaire containing 45 statements, experts’ comments on necessity, underlying concepts, information elements and social reporting content received and analyzed using Fuzzy Delphi method. According to the consensus of experts on all statements related to elements of social reporting framework, it is concluded that the appropriate framework is similar to the elements of the financial reporting frameworks in their views but, these elements must be defined in context of the sustainability from a social perspective. Among 16 themes suggested for defining and presenting social reporting content, 12 themes about personnel, customers, product/service, local communities and governance were accepted by experts.

منابع و مأخذ:

ابوحمزه، مینا. (1396). پذیرش زبان گزارشگری تجاری توسعه پذیر(XBRL) در سازمان امور مالیاتی کشور. رساله دکتری حسابداری، دانشگاه الزهراء ^(س).

اخترشناس، داریوش؛ خدامی­پور، احمد؛ پورحیدری، امید. (1400). تدوین و ارزیابی مدل موانع اجرا، افشا و استانداردگذاری پایداری شرکتی در ایران. حسابداری ارزشی و رفتاری، 6(11)، 217-249.

امیربیکی لنگرودی، حبیب؛ کردستانی، غلامرضا؛ رضایی، فرزین. (1399). الگوی یکپارچه حسابداری مدیریت توسعه پایدار. حسابداری مدیریت، 16(65)، 175-201.

بنی­مهد، بهمن؛ عربی، مهدی؛ حسن­پور، شیوا. (1395). پژوهش­های  تجربی و روش­شناسی در حسابداری. تهران: انتشارات ترمه.

پورخانی ذاکله­بری، مظفر؛ جهانشاد، آزیتا؛ حیدرپور، فرزانه. (1399). ارائه الگویی برای افشاء اطلاعات پایداری شرکتی و ارزیابی اثر عوامل مرتبط با تئوری علامت­دهی و ذینفعان بر گزارشگری این اطلاعات. حسابداری ارزشی و رفتاری، 5(10)، 385-421.

حاجیان­نژاد، امین؛ پورحیدری، امید؛ بهارمقدم، مهدی. (1394). تدوین چارچوبی برای گزارشگری غیرمالی شرکت­ها بر مبنای چارچوب مفهومی حسابداری. دانش حسابداری مالی، ‌2(‌5)، 7-31.

• حساس ­یگانه، یحیی؛ برزگر، قدرت الله. (1394). مدلی برای افشاء مسئولیت اجتماعی و پایندگی شرکت­ها و وضعیت موجود آن در شرکت­های پذیرفته­شده در بورس اوراق بهادار تهران. بورس اوراق بهادار، 29، 91-110.


• حیاتی، نهاله. (1396). تدوین چارچوب حسابداری و گزارشگری مالی محیط­زیست. رساله دکتری حسابداری، دانشگاه الزهراء ^(س).


• طالب­نیا، قدرت­الله؛ علی­خانی، راضیه؛ مران­جوری، مهدی. (1391). ارزیابی کمیت و ماهیت افشای اطلاعات حسابداری زیست­محیطی و اجتماعی ایران. بررسی­های حسابداری و حسابرسی، 19(3)، 43-60.


• عبدی، غلامرضا؛ کردستانی، غلامرضا؛ رضازاده، جواد. (1399). گزارشگری پایداری: رتبه­بندی محرک­ها و شاخص­ها. پژوهش­های تجربی حسابداری، 10(2‌)، 114-71.


• کاظم­پور، مرتضی؛ کاشانی­پور، محمد؛ یزدی­فر، حسن؛ حمیدی­زاده، علی. (1399). چارچوبی برای رتبه­بندی افشای مسئولیت­پذیری اجتماعی شرکت­ها. پژوهش­های حسابداری مالی، 12(1)، 103-124.


• محمود­خانی، مهناز؛ رحمانی، علی؛ همایون، سعید؛ نیاکان، لیلی. (1400). شناسایی مولفه­های گزارشگری پایداری در صنعت بیمه. حسابداری ارزشی و رفتاری، 6(11)، 187-216.


• مصطفایی، پرستو؛ حسینی، سیدعلی. (1400). تحلیل محتوای کیفی گزارش مسئولیت اجتماعی شرکت­ها با تاکید بر ذینفعان اجتماعی. پژوهش­های تجربی حسابداری، 11(41)، 79-112.


• Buallay, A., & Al-Ajmi, J. (2020). The role of audit committee attributes in corporate sustainability reporting:Evidence from banks in the Gulf Cooperation Council. Journal of Applied Accounting Research,21(2‌), 249-


• Chen, J. C., & Roberts, R. W. (2010). Toward a More Coherent Understanding of the Organization–Society Relationship: A Theoretical Consideration for Social and Environmental Accounting Research. Journal of Business Ethics, 97(4), 651-665.


• Garirga, E., and Melé, D. (2004). Corporate Social Responsibility Theories: Mapping the Territory. Journal of Business Ethics, 53(1/‌2),51-71.


• Gilbert, D. U., Rasche, A., & Waddock, S. (2011). Accountability in a


• Guba, E.G., & Lincon, Y.S. (1994). Competing Paradigms in Qualitative Research. Handbook of Qualitative Research. Edited by Denzin, N.K., & Lincoln, Y.S. SAGE Publication.


• Guest, G., Bunce, A., & Johnson, L. (2006). How Many Interviews Are Enough? An Experiment with Data Saturation and Variability. Field Methods, 18(1), 59-82.


• Hess, D. (2008). The Three Pillars of Corporate Social Reporting as New Governance Regulation: Disclosure, Dialogue, and Development. Business Ethics Quarterly, 18(4), 447-482.


• Lamberton, G. (2005). Sustainability Accounting: A Brief History and Conceptual Accounting. Accounting Forum, 29(1), 7-26.


• Lee, T. A. (2009). The Ontology and Epistemology of Social Reality in Accounting According to Mattessich. Accounting and the Public Interest, 9(1), 65-72.


• Li, C. (2005). United Nations summit seeks global development. World, 4-6.


• Muller, A. (2010). Extrinsic and Intrinsic Drivers of Corporate Social Performance: Evidence from Foreign and Domestic Firms in Mexico. Journal of Management Studies, 47(1), 1-26.


• Papoutsi, A., & Sodhi, M. S. (2020). Does disclosure in sustainability reports indicate actual sustainability performance? Journal of Cleaner Production, 260, 121049.


• Qiu, X. (1992). United Nations Conference on environmental and development held. World Environment.


• Saunders, M., Lewis, P., and Thornhill, A. (2016). Research Methods for Business Students, Pearson Education UK.


• Shabana, K. M., & Ravlin, E. C. (2016). Corporate Social Responsibility Reporting as Substantive and Symbolic Behavior: A Multilevel Theoretical Analysis. Business and Society Review, 121(2), 297-327.


• Shi, L., Linwei, H., Fengmei, Y. & Lijie. G. (2019). The evolution of Sustainable Development Theory: Types, Goals, and Research Prospects. Sustainability, 11(24). 7158.


• Smith, W., & Higgins, M. (2000). Cause-Related Marketing: Ethics and the Ecstatic. Business & Society, 39(3), 304-322.


• Su, W., W. Peng, M., Tan, W. and Cheung, Y.L. (2015). The Signaling Effect of Corporate Social Responsibility in Emerging Economics. Journal of Business Ethics, 134(3), 479-491.


• Sun, X. (2012). Review and prospect of the UN efforts for sustainable development. Chinese Journal of Population Resources and Environment, 10(2), 31-38.


• Tavares, M. C. D. C., & Dias, A. P. (2018). Theoretical Perspectives on Sustainability Reporting: A Literature Review. In Slaman, A. (Ed). Accounting from a Cross-Cultural Perspective.


• World Commission on Environment and Development. (1987). Our Common Future. Oxford University Press: Oxford, UK.


• Wu, J., Guo, X., Yang, J., Qian, G., Niu, J., Liang, C., Zhang, Q., Li, A. (2014). What is sustainability science? Chinese Journal of Applied Ecology, 25, 1-11.