تاثیر انعطاف پذیری استراتژیک بر عملکرد شرکت
محورهای موضوعی : توانمندسازی سرمایه انسانیامیررضا راد قصبه 1 , مجتبی افشاریان 2 *
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد رشت
2 - facuity member islamic azad university
کلید واژه: انعطاف پذیری استراتژیک , عملکرد شرکت , قابلیت نوآورانه,
چکیده مقاله :
هدف از انجام پژوهش حاضر، سنجش نقش میانجی قابلیت های بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه در رابطه بین انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی میباشد. پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی بوده و جامعه آماری پژوهش، شامل شرکت های صادراتی استان گیلان بودند که به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن به روش آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 برآورد شد و روایی آن به روش روایی محتوا و روایی سازه تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدلسازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار آماری Smart PLS4 استفاده شد. یافته ها نشان داد که قابلیت های بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه در رابطه بین انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی تاثیر مثبت و معناداری دارد. بر این اساس با ارتقای قابلیتهای بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه میتوان انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی را بهبود بخشید.
هدف از انجام پژوهش حاضر، سنجش نقش میانجی قابلیت های بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه در رابطه بین انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی میباشد. پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی بوده و جامعه آماری پژوهش، شامل شرکت های صادراتی استان گیلان بودند که به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن به روش آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 برآورد شد و روایی آن به روش روایی محتوا و روایی سازه تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدلسازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار آماری Smart PLS4 استفاده شد. یافته ها نشان داد که قابلیت های بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه در رابطه بین انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی تاثیر مثبت و معناداری دارد. بر این اساس با ارتقای قابلیتهای بازاریابی بین الملل و قابلیت های نوآورانه میتوان انعطاف پذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی را بهبود بخشید.
آقازاده، هاشم؛ رحیمی جونقانی، زهره؛ بلوچی، حسین. (1399). «تبیین عملکرد صادراتی با تعهد صادرات». کاوش‌های مدیریت بازرگانی, 12(23), 85-114.
رحیمی کلور، حسین. ابراهیمی خراجو، وحیده. (1401). واکاوی نقش پاسخگویی به بازار بر عملکردصادراتی با نقش میانجی مزیت رقابتی در میان شرکتهای کوچک و متوسط. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بین المللی, 5(2): 43-70.
روشنی دلیوند، مجتبی. شبگو منصف, سید محمود. (1399). تأثیر مدیریت زنجیره تأمین سبز بر عملکرد صادراتی شرکتهای صادرکننده استان گیلان با توجه به نقش میانجی عملکرد محیطی. Iranian Journal of Optimization, 12(1), 73-82.
سیف اللهی انار، ناصر. ابراهیمی خراجو، وحیده. (1401). شناسایی عوامل تعیین‌کننده عملکرد صادراتی شرکتهای کوچک و متوسط: مطالعه‌ای با رویکرد ترکیبی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بین المللی, 5(4), 91-115.
صنوبر، حبیب. جبارزاده، یونس. حسینی، سید صمد.(1401). نقش قابلیت نوآوری بر عملکرد صادرات با نقش میانجی سرمایه اجتماعی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بین المللی. 4(5): 49-66.
فاریابی، محمد. رحیمی اقدم، صمد. ابراهیمی خراجو، وحیده. کاظمی، سولماز. (1400). «بررسی تأثیر عوامل سازمانی، استراتژیک و محیطی بر عملکرد صادراتی؛ تحلیل نقش صادرات نوآورانه در میان شرکتهای صادراتی». نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بین المللی. 4(2): 63-86.
فنائی، محمدرضا و ناظم بکائی، محسن. (1399). تاثیر قابلیت های نوآوری محصول و قیمت گذاری بر عملکرد صادراتی از طریق نقش میانجی مزیت رقابتی،سومین کنفرانس مهندسی صنایع ،اقتصاد و مدیریت،https://civilica.com/doc/1163315
قربانی، مرتضی. (1402). رابطه انعطاف پذیری استراتژیک و چابکی سازمان با عملکرد صادرات در شرکت. نهمین کنفرانس ملی یافته های نوین علوم و تکنولوژی با محوریت کامپیوتر مدیریت و حسابداری. تهران.
مولایی، اکبر. یزدانی، ناصر. کاظمی، فاطمه. (1401). تاثیر نوآوری سازمانی بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی نوآوری فناورانه تحول‌گرا و گسترده. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی. 13(49): 145-163.
عابدی، نگار و اخوان صراف، احمدرضا. (1401). تاثیر ظرفیت نوآوری و جهت¬گیری بازار با نقش میانجی برنامه¬های خلاق بازاریابی بر عملکرد تجاری هتل های اصفهان. اولین کنفرانس تحقیقات کاربردی علوم انسانی در مدیریت،مهندسی صنایع ، اقتصاد و حسابداری.
عفتي دارياني، محمد علي و رونق، مريم. (1386). مديريت عملكرد با نگاهي به ارزيابي عملكرد دستگاههاي اجرايي. تهران: موسسه توسعه و بهبود مديريت. ،32-41.
علوی، سید مسلم. عسکری فر؛ کاظم. ابراهیمی، ابوالقاسم.(1397). ارائه الگوی آموزشی توسعه توانمندیهای کارآفرینانه در دانش-آموزان با میانجی‌گری ویژگی‌های شخصیتی. 11(1): 101-120.
غفاری، مجید .(1400). طراحی استراتژی کسب و کار در شرکت تولید فراورده های غذایی بینارزن. الگوهای نوین مدیریت کسب و کار. 8(9): 2674-2687.
مشیری، محمدامین. حاج علی جهرمی، مقداد. احمدی، ایمان. (1395). تاثیر نوآوری و یادگیری سازمانی بر کسب مزیت رقابتی با نگاه به نقش تعدیلگر استراتژی های محیطی، همایش بین المللی افق های نوین در علوم مدیریت و حسابداری، اقتصاد و کارآفرینی، تهران، انجمن افق نوین علم و فناوری.
مرادي، حوریه فمی، حسين شعبانعلی(1391). شناسایی قابليت هاي کارآفرینی )مطالعة موردي: دانشجویان دختر دانشگاه کشاورزي و منابع طبيعی رامين اهواز. فصلنامة توسعة کارآفرینی. 2(2): 262-242.
محمدی نژاد, زهرا. بخشنده, قاسم. (1401). نقش بازارگرایی و ابعاد آن در بهبود عملکرد کسب و کارهای کوچک و متوسط : یک فراتحلیل. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی, 15(2), 343-360.
نبی پور افروزی، مهدی ؛ خوشخوامیری، صفیه ؛ احسانیان، ساجده ؛ (1399). بررسی تجزیه و تحلیل عملکرد تجاری شرکت های کوچک و متوسط براساس سرمایه انسانی، سرمایه ی اجتماعی و مزیت رقابتی (مطالعه موردی: تجارت الکترونیکی کالای برقی دراستان مازندران). دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی اردیبهشت . 3(24): 131-118.
نصری، شهره. شیرانی، سمانه. فاتح، الهام.(1396). بررسی تاثیر شبکه دانش بر عملکرد نوآوری محصول. مدیریت نوآوری. 7(3): 33-42.
همتی پناه، داود . (1400). بررسی رابطه بین بازارگرایی و عملکرد تجاری با توجه به نقش نوآوری مطالعه موردی : شرکت های فعال در صنایع غذایی استان تهران . مطالعات مدیریت و حسابداری. 6(1): 259-240.
Ahmad, K.; Zabri, S. M. (2012). The Application of Non-Financial Performance Measurement in Malaysian Manufacturing Firms. Procedia Economics and Finance, 35,476 – 484.
Alhadid, Mustafa. (2016). Corporate Social Responsibility and Company Performance in the Malaysian Context. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 65, 897 – 905.
Alegre, J., & Chiva, R. (2010). "Assessing the impact of organizational learning capability on product innovation performance: An empirical test". Technovation, 28(6), 315-326.
Altinay, L., Madanoglu, M., De Vita, G., Arasli, H., & Ekinci, Y. (2016). The Interface between organizational learning capability, entrepreneurial orientation, and sme growth. Journal of Small Business Management, 54(3), 871–891.
Benitez, J., Henseler, J., Castillo, A., & Schuberth, F. (2020). How to perform and report an impactful analysis using partial least squares: guidelines for confirmatory and explanatory is research. Information & Management, 57(2), 103168.
Bouguerra, A., Mellahi, K., Glaister, K. W., & Tatoglu, E. (2017). Developing potential and realized acap: the role of market sensing and responsiveness. Academy of management proceedings, 2017(1), 17104.
Buccieri, Dominic. Javalgi,Raj G. Cavusgil, Erin .(2019).International new venture performance: Role of international entrepreneurial culture, ambidextrous innovation, and dynamic marketing capabilities. International Business Review. 7(14): 1-15.
Cassol, A., Gonçalo, C. R., & Ruas, R. L. (2016). Redefining the relationship between intellectual capital and innovation: the mediating role of absorptive capacity. BAR - Brazilian administration review, 13(4).
Chin, M., Choy, K. A. (2014). Direct and configurational paths of absorptive capacity and organizational innovation to successful organizational performance. Journal of business research, 69(11), 5317–5323.
Choi, Y., & Lim, U. (2017). Contextual factors affecting the innovation performance of manufacturing smes in Korea: a structural equation modeling approach. Sustainability, 9(7), 1193. doi:10.3390/su9071193
Dahlin, P., Moilanen, M., Østbye, S. E., & Pesämaa, O. (2019). Absorptive capacity, co-creation, and innovation performance. Baltic journal of management, 15(1), 81–98. doi:10.1108/bjm-05-2019-0161
Hasan, T., Sima, N. & Dursun, B. (2015). “The Effects of Strategic Orientations on Innovation Capabilities and Market Performance: The Case of ASEM”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 207, PP. 709-719
Jin, C.-H., & Lee, J.-Y. (2020). The impact of entrepreneurship on managerial innovation capacity: The moderating effects of policy finance and management support. South African journal of business management, 51(1). doi:10.4102/sajbm.v51i1.246
Juliao-Rossi, J., Forero-Pineda, C., Losada-Otalora, M., & Peña-García, N. (2020). Trajectories of innovation: A new approach to studying innovation performance. Journal of business research, 115, 322–333. doi:10.1016/j.jbusres.2019.11.026
Javalgi, R. R. G., Todd, P. R., Johnston, W. J., & Granot, E. (2012). Entrepreneurship, muddling through, and indian internet-enabled SMEs. Journal of Business Research, 65(6), 740–744.
Kim, Daeyu . Jin,Seunghoo. (2022). Innovation Capabilities and Business Performance in the Smart Farm Sector of South Korea. J. Open Innov. Technol. Mark. Complex. 8(4), 204 – 233.
Khan, Huda. Khan, Zaheer.(2021).The efficacy of marketing skills and market responsiveness in marketing performance of emerging market exporting firms in advanced markets: The moderating role of competitive intensity. International Business Review. 3(5): 1-21.
Purwait, N.A.B.; Raza, S.; Minai, M.S.(2020). Relationship between Entrepreneurial Competencies and Small Firm Performance: Are Dynamic Capabilities the Missing Link? Acad. Strateg. Manag. J. 17, 1–10.Morgan, N. A., Feng, H., & Whitler, K. A. (2018). Marketing capabilities in international marketing. Journal of International Marketing, 26(1), 61–95.
Ringo, D.S., Tegambwage, A.G. and Kazungu, I. (2023), "Innovation capabilities and export performance of SMEs: does managers' risk-taking propensity matter?", Journal of Money and Business, 3(1). 74-88.
Rizwan ,Bushra. Siddiqui, Danish Ahmed.(2023). The Crucial Role of Supply Chain Agility and Firm’s Export Commitment on Export Performance: The mediatory role of innovativeness, responsiveness, and competence, complemented by market dynamics. Sustainability. 5(11): 41-67.
Sabzinejad, Zahra. Abasi, Homayon.(2020). Explaining the effect of strategic orientation and knowledge absorption capacity on the innovation capabilities of Ministry of Sports and Youth experts considering the mediating role of strategic adaptability. Journal of Export management. 8(19): 33-56.
Zahoor, Nadia. Lyo, Lang Kuo.(2023). Enhancing international marketing capability and export performance of emerging market SMEs in crises: strategic flexibility and digital technologies. International Marketing Review 10(9): 45-65
Lio-Morant, G., Zhao, J. (2019). Potential and realized absorptive capacity as complementary drivers of green product and process innovation performance. Sustainability, 10(2), 381. doi:10.3390/su10020381
Mir , Martí Casadesús a, Luc Honore Petnji. (2016). The impact of standardized innovation management systems on innovation capability and business performance: An empirical study. International Marketing Review. 3(10): 72-89.
Ngo, LV; O'Cass A, (2021). 'In search of innovation and customer-related performance superiority: The role of market orientation, marketing capability, and innovation capability interactions', Journal of Product Innovation Management29(5): 861 – 877
Nguyen, T. K., Sharma, R. R., & Crick, D. (2019). Potential absorptive capacity and performance of Vietnamese contract manufacturing exporters: mediating factors in entrepreneurial marketing behaviour. Journal of strategic marketing, 1–24. doi:10.1080/0965254x.2019.1619090
Ojo, A. O., Raman, M., & Chong, C. W. (2017). Microlevel antecedents of absorptive capacity in joint project engineering teams. Management research review, 40(9), 990–1006. doi:10.1108/mrr-08-2016-0202
Park, J.-H., & Bae, Z.-T. (2015). When are sharks beneficial? corporate venture capital investment and startup innovation performance. Academy of management proceedings, 2015(1), 14025.
Purwati, Astri Ayu, Budiyantob, Suherminb and Muhammad Luthfi Hamzah. (2016). The effect of innovation capability on business performance: The role of social capital and entrepreneurial leadership on SMEs in Indonesia. Journal of business Management. 8(8): 88-103.
Racela, O. C., Chaikittisilpa, C., & Thoumrungroje, A. (2020). Market orientation, international business relationships and perceived export performance. International Marketing Review, 24, 144–163.
Roldán, J. L., & Sánchez-Franco, M. J. (2019). Variance-Based Structural Equation Modeling: Guidelines for Using Partial Least Squares in Information Systems Research. In M. Mora, O. Gelman, A. Steenkamp, & M. Raisinghani (Eds.) Research Methodologies, Innovations and Philosophies in Software Systems Engineering and Information Systems . Hershey, PA: Information Science Reference. 15(8): 67- 78.
Sihvonen , Juho-Petteri Huhtala Antti . Johanna Frösén Matti Jaakkola Henrikki Tikkanen , (2014),"Market orientation, innovation capability and business performance", Baltic Journal of Management, 9(2): 134 – 152
Wahab, S., Rahmat, A., Yusof, M.S., (2016). Organization Performance and Leadership Style: Issues in Education Service. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 224, 593 – 598.
مجله توانمندسازی سرمایه انسانی دوره 8، شماره 2، تابستان 1404 صص. 151- 161 |
تاثیر انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد شرکت
امیررضا رادقصبه1، مجتبی افشاریان*2
تاریخ دریافت: 22/02/1404
تاریخ پذیرش: 06/03/1404
چكيده
هدف از انجام پژوهش حاضر، سنجش نقش میانجی قابلیتهای بازاریابی بینالملل و قابلیتهای نوآورانه در رابطه بین انعطافپذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی میباشد. پژوهش کاربردی و از نوع توصیفی بوده و جامعه آماری پژوهش، شامل شرکتهای صادراتی استان گیلان بودند که به روش نمونه گیری غیر احتمالی در دسترس انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که پایایی آن به روش آلفای کرونباخ بالاتر از 7/0 برآورد شد و روایی آن به روش روایی محتوا و روایی سازه تایید شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش مدلسازی معادلات ساختاری توسط نرم افزار آماری Smart PLS4 استفاده شد. یافتهها نشان داد که قابلیتهای بازاریابی بینالملل و قابلیتهای نوآورانه در رابطه بین انعطافپذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی تاثیر مثبت و معناداری دارد. بر این اساس با ارتقای قابلیتهای بازاریابی بینالملل و قابلیتهای نوآورانه میتوان انعطافپذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی را بهبود بخشید.
کلید واژهها: قابلیتهای بازاریابی بینالملل، قابلیتهای نوآورانه، انعطافپذیری استراتژیک، عملکرد صادراتی
مقدمه
رشد جهاني بازارها، تمايل شركتها به حضور در بازارهاي جهاني را افزايش داده است و اغلب آنها بر صادرات به بازارهاي خارجي متمايل شدهاند. اين موضوع باعث شدهاست تا شركتها دريابند كه صرف نظر از كشور، اندازه يا نوع صنعت، مشاركت كردن در بازارهاي جهاني يك انتخاب نيست، بلكه يك ضرورت است (خان و خان3، 2021). شركت ممكن است گاهي به صورت انفعالي نسبت به صدور مازاد توليد خود به خارج از كشور اقدام كند و يا ممكن است براي بسط و گسترش صادرات به يك بازار خاص، به صورت فعال خود را متعهد گرداند. صادرات مستلزم حداقل تغييراتي است كه يك شركت در خط توليد، ساختار شركت، ميزان سرمايهگذاري و يا رسالت شركت، مي دهد (رضوان وعمران4، 2023). آنچه در دهههای اخیر بیش از پیش نمود پیدا کرده است، صادرات و رویآوردن شرکتها به بازار جهانی است. به علت افزایش گرایش به اقتصاد جهانی و توجه به توسعه صادرات، عملکرد صادراتی5 شرکتها یکی از موضوعات کلیدی در این حیطه محسوب میشود (ایسیچی و همکاران6،2021).
مفهوم عملکرد صادرات توجهات زیادی را از سوی محققان تجارت بینالمللی به خود جلب کرده است. عملکرد صادراتی نتیجه فعالیتهای استراتژیک سازمانها در پاسخ به تقاضاهای داخلی و خارجی است و نتیجه ای است که یک سازمان از درگیر شدن در فعالیت های صادراتی از طریق مجموع تعامل بین منابع خاص شرکت و واکنشهای خاص محیط به دست می آورد. با بهبود زیرساختهای داخلی و خارجی میتوان تا حد زیادی عملکرد صادراتی رابهبود بخشید (ایسیچی و همکاران، 2020). آنچه در حیطه عملکرد بینالمللی شرکتها، مشاهده میگردد، این است که پیروی از رویههای سنتی و قدیمی و عدم ارتقای توانمندی و شایستگیهای نوین در میان شرکتهای صادرکننده از عمدهترین دلایل عدم موفقیتشان در عرصه بینالملل بوده که به دلیل سرآمدی رقبای بینالمللی منجر به حذف یا کاهش سهم بازارشان در کشور مقصد شده است (بوئه و جیمنز7، 2016). این مساله در میان صادرکنندگان ایرانی رشد چشمگیری پیدا کردهاست که عمدتاٌ از پیروی بیش از حدشان از استراتژیهای کاهش هزینه بوده است که اگر با اجرای یک برنامهریزی صحیح و بخردانه مورد بازنگری قرار نگیرد، میتواند صدمات جبران ناپذیری برایشان به همراه داشته باشد (بیرانوند، 1401). بر این اساس، اقدام در جهت توسعه عملکرد ضروری میباشد. انعطافپذیری استراتژیک8 را میتوان به عنوان یک قابلیت سازمانی پویا مهم در نظر گرفت که به سازمانها کمک میکند تا از پتانسیل کامل مهارت‌ها و منابع مدیریتی انعطاف‌پذیر خود استفاده کنند و در نتیجه عملکرد صادراتی را در شرایط نامشخص افزایش دهند. این امر باعث میشود سازمانها برای بهره‌برداری از فرصت‌های نوظهور، کاهش ریسک‌ها و هزینه‌ها و افزایش رشد و سود در نوسان و تغییر محیط‌های تجاری فعال‌تر شوند. انعطافپذیری استراتژیک از نظر برنامهریزی، منابع و انعطافپذیری هماهنگی تأثیر عمیقی بر عملیات اجرایی دارد. محققان ذکر کردهاند که افزایش کارایی و اثربخشی سازمانی را میتوان با بهبود برنامهریزی منابع و انعطافپذیری هماهنگی به دست آورد. انعطافپذیری استراتژیک که با سیاست‌ها، برنامه‌ها و رویکردهای انعطاف‌پذیر سروکار دارد، عامل اصلی مقابله با عدم قطعیت‌ها و ریسک‌های بازار در محیط‌های تجاری آشفته است (امام و سوماناوات9، 2019) و توانایی سازمانی برای پاسخگویی به شرایط نوسان بازار را افزایش میدهد. انعطافپذیری استراتژیک به سازمانها کمک میکند تا فرصت‌های «برنامهریزی نشده» را به دلیل تغییرات محیطی دنبال کنند و آنها را قادر می‌سازد تا به سرعت برنامههای خود را برای بهره‌برداری از این فرصت‌ها تنظیم کنند و در نتیجه به عملکرد صادراتی کمک میکند. همچنین به منظور پیشتازی در عملکرد صادراتی، عمدتا پیروی از رویههای سنتی جوابگو نخواهد بود و قابلیتهای بازاریابی بینالملل در حوزه بینالملل موضوعی است که میتواند منجر به تفاوت در عملکرد صادراتی گردد (ظهور و لیو10، 2023). قابلیتهای بازاریابی بینالملل منبعث از تئوری مبتنی بر منابع به عنوان یکی از راهکارهای ایجاد مزیت رقابتی میباشد. منظور از قابلیتهای بازاریابی بینالملل11، مجموعه فرآیندهایی است که شرکت برای پاسخ به تغییرات بازار از آنها استفاده میکند و برای شرکت امکان شناسایی سیگنال‌ها و پیام‌های مهم بازار، ارزیابی فرایندها یا خدمات جدید، طراحی و اجرای پاسخ‌های موثر به تغییرات بازار را فراهم میکند (رینگو و همکاران12، 2023). همچنین، در محیط کسب و کار جدید که مشخصه آن تلاطم و پیچیدگی فزاینده است، توانایی یک شرکت در ایجاد و حفظ مزیتهای رقابتی در دانستههایش نهفته است (فنگ13، 2024). تحقیقات مربوط به نوآوري14 بیان میکند که شرکتها در تبدیل تکنولوژي جدید به موفقیت تجاري، نیازمند داراییهاي مکمل از جمله خلاقیت و نوآوري میباشند. آنچه موجب عملکرد بهتر و رقابت براي بقا در محیط متلاطم سازمانهاي امروزي می شود قابلیت خلاقیت است (با15، 2017). با وجود مطالعات پراکنده ای که در حوزه عملکرد صادراتی صورت گرفته است، پژوهشی که نقش قابلیتهای بازاریابی و نوآورانه را به همراه انعطافپذیری استراتژیک تبیین نماید محدود بوده است و نظر به اهمیت انعطافپذیری استراتژیک در عملکرد صادراتی در این پژوهش به این جنبه مهم با توجه به ناملایمات و تلاطم بازارهای جهانی پرداخته شده است. لذا با هدف بررسی سنجش نقش میانجی قابلیتهای بازاریابی بینالملل و قابلیتهای نوآورانه بر انعطافپذیری استراتژیک و عملکرد صادراتی شرکتهای صادراتی استان گیلان، محقق درصدد است دریابد که تاثیر انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی قابلیتهای بازاریابی بینالملل و قابلیتهای نوآورانه در شرکتهای صادراتی استان گیلان چگونه است؟
چهارچوب نظری پژوهش
انعطافپذیری استراتژیک به عنوان یک قابلیت سازمانی پویا میتواند سازمانها را قادر سازد تا به طور کامل از منابع اصلی خود به صورت ترکیبی استفاده کنند و مزیت رقابتی را در شرایط نامطمئن فراهم کنند. انعطافپذیری استراتژیک به سازمان کمک میکند تا از طریق تغییرات مثبت با آشفتگیهای محیطی سازگار شود و به طور کلی به عنوان یک متغیر مستقل برای تأثیرگذاری بر نوآوری و اثربخشی سازمانی رفتار می کند (رینگو و همکاران، 2023). از سوی دیگر، موفقیت در چشم انداز کسب و کار در حال تغییر به این بستگی دارد که از منحنی جلوتر باشید. تعدادی از روندهای مهم بر استراتژی شرکت تأثیر می گذارد و نوآوری را در سال 2024 تحریک می کند. انعطافپذیری استراتژیک منجر به نوآوری پیشرفته ( محمد و همکاران، 2022 ) و بهبود عملکرد ( وانگ و همکاران، 2021 ) میشود.
انعطافپذیری استراتژیک و قابلیتهای بازاریابی بینالملل به یکدیگر وابسته هستند. سازمان‌هایی که دارای انعطافپذیری استراتژیک بالایی هستند، قادرند به سرعت به تغییرات بازارهای بینالمللی پاسخ دهند و استراتژیهای بازاریابی خود را بر اساس نیازهای محلی تطبیق دهند. این امر به آنها کمک میکند تا در بازارهای جهانی موفق‌تر عمل کنند و از فرصت‌های جدید بهره‌برداری کنند. قابلیتهای بازاریابی بینالملل به‌طور مستقیم بر عملکرد صادراتی تأثیر می‌گذارد. شرکت‌هایی که دارای قابلیتهای قوی در زمینه بازاریابی بینالملل هستند، می‌توانند به‌طور مؤثرتری در بازارهای خارجی عمل کنند و به موفقیت‌های بیشتری در صادرات دست یابند.
این رابطه نشان‌دهنده اهمیت سرمایه‌گذاری در توسعه قابلیتهای بازاریابی برای شرکت‌هایی است که به دنبال گسترش فعالیتهای خود در بازارهای بینالمللی هستند. پشتوانه نظری تحقیق حاضر برگرفته از تئوری قابلیت پویا و تئوری مبتنی بر منابع است که بر مبنای این دو تئوری قابلیتهای بازاریابی بینالملل میتواند عملکرد صادراتی را افزایش دهد. قابلیتهای نوآورانه به عنوان یک منبع ناملموس مهم که شرکتهای صادرکننده برای پاسخگویی موثر در بازارهای میزبان نیاز دارند، شناخته شدهاست. انعطافپذیری استراتژیک به عنوان یکی از سازوکارهای میانجی مهم در افزایش عملکرد صادراتی شناسایی میشود (کرامر و همکاران16، 2018).
از طریق استقرار مؤثر منابع و قابلیتها، شرکت‌هایی که در محیط‌های پویا فعالیت می‌کنند، می‌توانند عملکرد خود را بهبود بخشند. تئوری مبتنی بر منابع و قابلیت پویا نشان میدهد که تغییرات عملکرد شرکت را میتوان با ناهمگونی منابع و قابلیتهایی که در خود دارند، توضیح داد (وو و همکاران17، 2016). همچنین با انعطافپذیری استراتژیک به عنوان یک متغیر کلیدی در توضیح قابلیتهای بازاریابی بینالملل و عملکرد صادراتی پررنگتر میشود (وانگ و همکاران18، 2020).شرکتهای صادرکننده در اقتصادهای پیشرفته باید یک چشم‌انداز بسیار پویا را به دلیل عواملی مانند تغییر نیازهای بازار و رقابت شدید مدیریت کنند. از این رو، این شرکتها نیاز به توسعه مهارت های داخلی منحصر به فرد برای عملکرد برتر دارند (خان و خان، 2021).
این شرکتها، برای اطمینان از پاسخگویی به موقع به نیازهای بازار، نیاز به داشتن مهارتهای کلیدی دارند. با توجه به دانش محدود آنها در مورد محیط پویای بازارهای پیشرفته، دیدگاه قابلیتهای پویا نقش مهمی را نشان میدهد که تقلید منابع و قابلیتها در توسعه مزیت رقابتی پایدار دشوار است و بر اساس دیدگاه قابلیتهای پویا، شرکتها به استفاده از قابلیتها برای استقرار منابع برای توسعه مزیت رقابتی نیاز دارند (هاشیم و همکاران، 2018). قربانی (1402) در مقاله ای به بررسی رابطه انعطافپذیری استراتژیک و چابکی سازمان با عملکرد صادرات در شرکت پرداخت نتایج نشان داد که رابطه بین رابطه انعطافپذیری استراتژیک و چابکی سازمان با عملکرد صادرات در شرکت یک رابطه مستقیم و معنادار است. مولایی و همکاران (1401) در مقالهای به بررسی تاثیر نوآوری سازمانی بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی نوآوری فناورانه تحول‌گرا و گسترده پرداختند. نتایج نشان می دهد که نوآوری سازمانی بر عملکرد صادراتی تاثیر دارد، همچنین نوآوری سازمانی بر نوآوری فناورانه تحول‌گرا و نوآوری فناورانه گسترده تاثیر دارد در نهایت هر دو متغیر نوآوری فناورانه تحول‌گرا و نوآوری فناورانه گسترده بر عملکرد صادراتی تاثیر دارد.
صنوبر و همکاران (1401) در پژوهشی به نقش قابلیت نوآوری بر عملکرد صادرات با نقش میانجی سرمایه اجتماعی بود. نتایج نشان میدهد که قابلیت نوآوری به صورت مستقیم بر سرمایه اجتماعی و عملکرد صادرات تأثیر دارد. همچنین، سرمایه اجتماعی به صورت مثبت بر عملکرد صادرات اثر دارد. فنائی و ناظم بکائی (1399) در پژوهشی به تاثیر قابلیتهای نوآوری محصول و قیمت گذاری بر عملکرد صادراتی از طریق نقش میانجی مزیت رقابتی پرداختند. نتایج نشان داد که مزیت رقابتی در ارتباط میان قابلیت نوآوری محصول و عملکرد صادراتی، و همچنین در ارتباط بین قابلیت قیمت گذاری و عملکرد صادراتی نقش میانجی دارد. سونگ و همکاران (2024) در پژوهشی به قابلیتهای یادگیری سازمانی، دانش سازمانی بر عملکرد صادراتی شرکتهای کوچک و متوسط صادرکننده در کرهجنوبی پرداختند. یافتهها نشان داد که قابلیتهای یادگیری سازمانی، دانش سازمانی بر عملکرد صادراتی شرکتهای کوچک و متوسط صادرکننده در کره جنوبی تاثیر دارد. ایسیچی و همکاران (2023) در پژوهشی به بررسی تاثیر هوش رقابتی بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی تعهد به یادگیری، ذهن باز و چشم انداز اشتراکی پرداختند. این مطالعه نشان داد که هوش رقابتی بر عملکرد صادرات تأثیر می گذارد. همچنین مشخص شد که تعهد به یادگیری، ذهن باز، انعطافپذیری استراتژیک و چشم انداز اشتراکی یک پیوند مثبت با عملکرد صادرات دارد و نقش واسطه ای در رابطه بین هوش رقابتی و عملکرد صادراتی دارد.
رینگو و همکاران (2023) به بررسی تاثیر قابلیتهای نوآورانه بر عملکرد صادراتی با تعدیل گری تمایل به ریسک پذیری پرداختند. یافته ها نشان داد که قابلیتهای نوآورانه بر عملکرد صادراتی با تعدیل گری تمایل به ریسک پذیری تاثیر دارد. ظهور و لیو (2023) به بررسی تاثیر انعطافپذیری استراتژی بر عملکرد صادراتی با میانجی گری قابلیتهای بازاریابی بینالملل پرداختند. یافته ها نشان داد که انعطافپذیری استراتژی بر عملکرد صادراتی با میانجی گری قابلیتهای بازاریابی بینالملل تاثیر دارد.خان و خان (2021) به بررسی تاثیر نوآوری و پاسخگویی بر عملکرد صادراتی پرداختند. هدف از انجام پژوهش بررسی تاثیر نوآوری و پاسخگویی بر عملکرد صادراتی بودند. یافتههای تحقیق نشان داد که نوآوری و پاسخگویی بر عملکرد صادراتی تاثیر مثبت و معناداری دارد.
مدل نظری تحقیق بر گرفته از مدل تحقیق رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020) میباشد که در ادامه ارائه داده شده است:
شکل 1. مدل نظری پژوهش ببرگرفته از پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 )
براساس مدل فوق، فرضیات ذیل قابل تبیین میباشد:
1) انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی تاثیر دارد.
2) انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای بازاریابی بینالملل تاثیر دارد.
3) انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای نوآورانه تاثیر دارد.
4) قابلیتهای بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی تاثیر دارد.
5) قابلیتهای نواورانه بر عملکرد صادراتی تاثیر دارد.
6) انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی از طریق قابلیتهای بازاریابی بینالملل تاثیر دارد.
7) انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی از طریق قابلیتهای نواورانه تاثیر دارد.
روششناسی پژوهش
تحقیق حاضر بر اساس هدف، تحقیقی کاربردی محسوب میشود. زیرا هدف تحقیق کاربردی توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. در اینجا نیز سطح گفتمان انتزاعی و کلی اما در یک زمینه خاص است. تحقیق حاضر از نظر شيوه اجرا یک تحقيق توصيفي از نوع همبستگی است. تحقیق حاضر نوعی از تحقیق همبستگی میباشد، زیرا در این نوع تحقیقات رابطه میان متغیرها بر اساس هدف پژوهش تحلیل میگردد. سطح تحلیل پژوهش حاضر، سازمانی بوده و جامعه آماری پژوهش شامل شرکتهای صادراتی استان گیلان بودند که تعدادشان 476 شرکت بر اساس آمار به دست آمده از سازمان صنایع و معادن و بخش بازرگانی استان گیلان می باشد که عمده فعالیت شرکتهای صادراتی در حوزه مواد غذایی، خشکبار و پس از آن صنایع دستی بود که به روش نمونه گیری تصادفی طبقهای تعداد 213 شرکت بر اساس جدول مورگان انتخاب شدند.
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود. در ادامه اطلاعات پرسشنامه پژوهش ارائه شده است:
جدول 2. اطلاعات پرسشنامهی پژوهش
متغیرهای پژوهش | شماره سوالات | تعدادسؤالات | منبع |
عملکرد صادراتی | 1-4 | 4 | ظهور و لیو (2023) |
قابلیتهای نوآورانه | 5-15 | 11 | رینگو و همکاران (2023) |
انعطافپذیری استراتژیک | 16-21 | 6 | ظهور و لیو (2023) |
قابلیتهای بازاریابی بینالملل | 22-30 | 9 | ظهور و لیو (2023) |
در این پژوهش برای سوالات پرسشنامه طیف 5 گزینهای لیکرت19 در نظر گرفته شد. همچنین جهت بررسی پایایی و روایی از آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی و روایی سازه استفاده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار 23 SPSS و Smart PLS3 استفاده شده است. برای تجزیه وتحلیل اطلاعات در این تحقیق از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه وتحلیل استفاده شده است.
یافتههای پژوهش
در این بخش خلاصه یافتههای پژوهش حاضر در بخش آمار استنباطی ارائه داده شده است:
در قسمت تحليل دادهها از روش مدلسازي معادلات ساختاري (SEM) با رويكرد روش حداقل مربعات جزئي و با استفاده از نرمافزار Smart PLS براي بررسي مدل مفهومي پـژوهش، بهـره گرفته شد.
آلفاي كرونباخ، پايايي تركيبي و روايي همگرا
با توجه به مقادير آلفاي كرونبـاخ و پايـايي مركـب گـزارش شـده در جـدول2، همانگونهكه مشاهده ميشود تمام متغيرهاي پنهان داراي مقدار آلفاي كرونباخ و پايايي تركيبـي بالاي 7/0 هستند كه پايايي مناسب مدل را نشان ميدهـد. همچنـين، مقـدار متوسـط واريـانس استخراج شده برای متغيرهـاي مكنـون بـالاتر از 5/0 اسـت؛ بنـابراين، روايـي همگـراي مدلهاي اندازهگيري نيز مطلوب اند. روایی همگرا، دومین معیاری است که به منظور برازش مدل اندازه گیری مورد استفاده قرار میگیرد و میزان همبستگی هر سازه با ابعادش را نشان میدهد، براساس جدول (2)، میانگین استخراج شده برای کلیه متغیرها و ابعادشان از مقدار مرزی 5/0 بیشتر بوده که آن نیز میزان روایی مدل را نشان میدهد.
جدول 3. آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و روایی همگرا
| ضرايب آلفاي كرونباخ | ضریب پایایی ترکیبی | AVE |
انعطافپذیری استراتژیک | 755/0 | 808/0 | 505/0 |
عملکرد صادراتی | 741/0 | 810/0 | 622/0 |
قابلیتهای نوآورانه | 772/0 | 823/0 | 575/0 |
قابلیتهای بازاریابی بینالملل | 783/0 | 885/0 | 536/0 |
با توجه به جدول فوق ميانگين واريانس استخراج شده متغیرها بیشتر از 5/0 است و تمامی شاخص‌ها در محدوده مورد تائید قرار دارد. در ادامه به بررسی ماتریس فرونل و لارکر پرداخته میشود:
جدول 4. ماتریس سنجش روایی واگرا به روش فرونل و لارکر
| انعطافپذیری استراتژیک | عملکرد صادراتی | قابلیتهای نوآورانه | قابلیتهای بازاریابی بینالملل |
انعطافپذیری استراتژیک | 710/0 |
|
|
|
عملکرد صادراتی | 464/0 | 788/0 |
|
|
قابلیتهای نوآورانه | 456/0 | 238/0 | 758/0 |
|
قابلیتهای بازاریابی بینالملل | 312/0 | 333/0 | 319/0 | 732/0 |
با توجه به جدول فوق ميانگين واريانس استخراج شده متغیرها بیشتر از 5/0 است و تمامی شاخص‌ها در محدوده مورد تائید قرار دارد.
ارزيابي مدل ساختاري
پس از سنجش روايي و پايايي مدل اندازهگيري، مدل ساختاري از طريق روابـط بـين متغيرهـاي مكنون، ارزيابي شد. در پژوهش حاضر از سه معيار ضريب معناداري ( T-Value)، ضريب تعيـين (R2 ) و ضريب قدرت پيشبيني (Q2) استفاده شده است. تمام ضرايب معناداري از 96/1 بيشتر دارند كه معنـاداربودن روابط بين متغيرها را در سطح اطمينان 95 درصد نشان میدهد. نتایج تحليل مـدل سـاختاري در جـدول زیر، معيـار ( R- Squares) را بـراي تمـام متغيرهـاي درونزاي مدل پژوهش نشان ميدهد. نتايج اين معيار نشـان مـيدهـد بـرازش مـدل سـاختاري بهطوركلي «قوي» و در حد خوبي بود. درضمن، به منظور بررسي قدرت پيشبيني مدل از معياريQ2 (Criterion Geisser-Stone) استفاده شد. با توجه به نتايج اين معيار در جدول 4 ميتوان نتيجه گرفت مدل قدرت پيشبيني «قوي» دارد. پس از برازش بخش اندازهگيري و ساختاري مدل پژوهش حاضر، بـهمنظـور كنتـرل بـرازش كلي مدل از معياري با عنوان GOFاستفاده شد. با توجـه بـه آنكـه معيـار نامبرده برابر399/0 است و همچنين با توجه به پژوهشهاي وتزلـز و همكـاران (2009)، بـرازش كلي مدل در حد «قوي» تأييد ميشود.
جدول 5. مقادیر ضریب تعیین و ضریب قدرت پیش بینی
| R2 | Q2 |
قابلیتهای بازاریابی بینالملل | 289/0 | 219/0 |
عملکرد صادراتی | 395/0 | 258/0 |
قابلیتهای نوآورانه | 191/0 | 208/0 |
آزمون فرضيهها
پس از بررسي برازش مدلهاي اندازهگيري و مدل ساختاري و داشتن بـرازش مناسـب مـدلهـا، فرضيههاي پژوهش بررسي و آزمـون شـد. درادامـه، نتـايج ضـرايب معنـاداري بـراي هريـك از فرضيهها، ضرايب استانداردشدة مسيرهاي مربوط به هريك از فرضيهها و نتايج بررسـي فرضـيه، در جدول 5 ارائه ميشود.
برازش مدل ساختاری
پس از بررسی برازش مدل‌های اندازه‌گیری، نوبت به برازش مدل ساختاری می‌رسد. این فرآیند به شرح ذیل انجام میشود:
ضریب معناداری Z (مقادیر t-value):
برای بررسی برازش مدل ساختاری پژوهش از چندین معیار استفاده میشود که اولین و اساسی‌ترین معیار، ضریب معناداری Z (مقادیر t-value) است. خروجی مربوط به این آزمون به شرح ذیل است:
شکل 2. مدل اندازه گیری تحقیق درحالت معناداری
شکل 3. مدل اندازه گیری تحقیق درحالت استاندارد
با توجه به شکل فوق میتوان گفت نظر به اینکه ضرایب t در موارد فوق بیشتر از 96/1 است، لذا در سطح 95% اطمینان معنادار بودن این مسیر و مناسب بودن مدل ساختاری تائید میگردد.
جدول 6. نتایج آزمون فرضیات
فرضیه | ضریب
| آماره t | معنی داری | نتیجه |
انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی | 466/0 | 556/4 | 05.0>Sig | تأیید |
انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای بازاریابی بینالملل | 509/0 | 840/4 | 05.0>Sig | تأیید |
انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای نوآورانه | 425/0 | 207/4 | 05.0>Sig | تأیید |
قابلیتهای بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی | 419/0 | 018/4 | 05.0>Sig | تأیید |
قابلیتهای نواورانه بر عملکرد صادراتی | 436/0 | 163/4 | 05.0>Sig | تأیید |
انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی از طریق قابلیتهای بازاریابی | 213/0 | 111/2 | 05.0>Sig | تأیید |
انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی از طریق قابلیتهای نواورانه | 185/0 | 055/2 | 05.0>Sig | تأیید |
بحث و نتیجهگیری
در این تحقیق با استفاده از تحلیل عاملی تأییدی مرتبهی اول و مرتبهی دوم دادههای بدست آمده از پرسشنامه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و در نهایت از طریق مدلسازی معادلات ساختاری با استفاده از نرم افزار Smart PLs فرضیههای تحقیق آزمون شدند، نتایج بدست آمده از فرضیه های تحقیق حاکی از تأیید کلیهی فرضیه های تحقیق میباشد. خلاصهای از نتایج فرضیهها و مقایسهی آن با نتایج تحقیقهای مشابه در ادامه ارائه شده است:
مقدار ضريب مسیر استاندارد برابر با 466/0 بوده که نشان از رابطه مثبت بین انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی دارد. همانطوري که مشاهده میگردد مقدار آماره t تقريبا برابر با 556/4 بوده که اين مقدار از مقدار مرزي 96/1بیشتر میباشد. در نتیجه می توان با حداقل 95 درصد اطمینان پذيرفت که انعطافپذیری استراتژیک بر عملکرد صادراتی تاثیر معناداری وجود دارد. در نتیجه فرض معناداری تاثیرتعلقات عاطفی برند بر اعتبار برند بانک انصار قابل قبول میباشد. نتایج این فرضیه با نتایج پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 ) همسو میباشد. انعطافپذیری استراتژیک به توانایی یک سازمان در تغییر و سازگاری با شرایط متغیر بازار اشاره دارد. این ویژگی به شرکتها این امکان را میدهد که به سرعت به تغییرات تقاضا، رقابت و شرایط اقتصادی پاسخ دهند. در نتیجه، شرکت‌هایی که از انعطافپذیری استراتژیک بالاتری برخوردارند، می‌توانند عملکرد صادراتی بهتری داشته باشند و در بازارهای بینالمللی موفق‌تر عمل کنند.
مقدار ضريب مسیر استاندارد برابر با 509/0 بوده که نشان از رابطه مثبت بین انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای بازاریابی بینالملل دارد. همانطوري که مشاهده میگردد مقدار آماره t تقريبا برابر با 840/4 بوده که اين مقدار از مقدار مرزي 96/1بیشتر میباشد. در نتیجه می توان با حداقل 95 درصد اطمینان پذيرفت که انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای بازاریابی بینالملل تاثیر معناداری وجود دارد. در نتیجه فرض معناداری تاثیر انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای بازاریابی بینالملل قابل قبول میباشد. نتایج این فرضیه با نتایج پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 ) همسو میباشد. انعطافپذیری استراتژیک به شرکتها این امکان را میدهد که به سرعت به تغییرات بازارهای بینالمللی واکنش نشان دهند و استراتژیهای بازاریابی خود را متناسب با نیازهای مشتریان و شرایط رقابتی تغییر دهند. این ویژگی بهبود قابلیتهای بازاریابی بینالملل را به همراه دارد و به شرکتها کمک میکند تا به‌طور مؤثرتری در بازارهای خارجی فعالیت کنند.
مقدار ضريب مسیر استاندارد برابر با 425/0 بوده که نشان از رابطه مثبت بین انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای نوآورانه دارد. همانطوري که مشاهده میگردد مقدار آماره t تقريبا برابر با 207/4 بوده که اين مقدار از مقدار مرزي 96/1بیشتر میباشد. در نتیجه می توان با حداقل 95 درصد اطمینان پذيرفت که انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای نوآورانه تاثیر معناداری وجود دارد. در نتیجه فرض معناداری تاثیر انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیتهای نوآورانه قابل قبول میباشد. نتایج این فرضیه با نتایج پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 ) همسو میباشد. شرکت‌هایی که از انعطافپذیری استراتژیک برخوردارند، معمولاً محیطی را برای نوآوری و خلاقیت فراهم می‌کنند. این انعطافپذیری به آنها این امکان را میدهد که به سرعت ایده‌های جدید را آزمایش کنند و به تغییرات بازار پاسخ دهند. در نتیجه، این شرکتها قادر به توسعه قابلیتهای نوآورانه بیشتری خواهند بود که میتواند به بهبود محصولات و خدمات آنها منجر شود.
مقدار ضريب مسیر استاندارد برابر با 419/0 بوده که نشان از رابطه مثبت بین قابلیت¬های بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی دارد. همانطوري که مشاهده میگردد مقدار آماره t تقريبا برابر با 018/4 بوده که اين مقدار از مقدار مرزي 96/1بیشتر میباشد. در نتیجه می توان با حداقل 95 درصد اطمینان پذيرفت که قابلیتهای بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی تاثیر معناداری وجود دارد. در نتیجه فرض معناداری تاثیر قابلیتهای بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی قابل قبول میباشد. نتایج این فرضیه با نتایج پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 ) همسو میباشد. قابلیتهای بازاریابی بینالملل به توانایی یک شرکت در شناسایی، جذب و حفظ مشتریان در بازارهای خارجی اشاره دارد. این قابلیتها شامل تحقیقات بازار، استراتژیهای تبلیغاتی و توزیع مؤثر هستند. شرکت‌هایی که این قابلیتها را به خوبی توسعه داده‌اند، معمولاً عملکرد صادراتی بهتری دارند و می‌توانند سهم بازار خود را در بازارهای بینالمللی افزایش دهند.
مقدار ضريب مسیر استاندارد برابر با 436/0 بوده که نشان از رابطه مثبت بین قابلیتهای نواورانه بر عملکرد صادراتی دارد. همانطوري که مشاهده میگردد مقدار آماره t تقريبا برابر با 163/4 بوده که اين مقدار از مقدار مرزي 96/1بیشتر میباشد. در نتیجه می توان با حداقل 95 درصد اطمینان پذيرفت که قابلیتهای نواورانه بر عملکرد صادراتی تاثیر معناداری وجود دارد. در نتیجه فرض معناداری تاثیر قابلیتهای نواورانه بر عملکرد صادراتی قابل قبول میباشد. نتایج این فرضیه با نتایج پژوهش رینگو و همکاران (2023)، ظهور و لیو (2023) و سبزی نژاد و عباسی (2020 ) همسو میباشد. نوآوری به شرکتها این امکان را میدهد که محصولات و خدمات جدیدی را ارائه دهند که میتواند نیازهای مشتریان را بهتر برآورده کند. این قابلیتها به شرکتها کمک میکند تا در بازارهای بینالمللی رقابتی‌تر باشند و عملکرد صادراتی خود را بهبود بخشند. به‌طور کلی، شرکت‌هایی که قابلیتهای نوآورانه قوی‌تری دارند، می‌توانند به‌طور مؤثرتری در بازارهای جهانی عمل کنند. انعطافپذیری استراتژیک به شرکتها این امکان را میدهد که قابلیتهای بازاریابی بینالملل خود را بهبود بخشند. این بهبود در قابلیتهای بازاریابی میتواند به‌طور غیرمستقیم بر عملکرد صادراتی تأثیر بگذارد. به عبارت دیگر، شرکت‌هایی که قادر به تغییر و سازگاری با شرایط بازار هستند، می‌توانند استراتژیهای بازاریابی مؤثرتری را پیاده‌سازی کنند که در نهایت به افزایش عملکرد صادراتی منجر میشود. انعطافپذیری استراتژیک به شرکتها این امکان را میدهد که به سرعت به تغییرات بازار پاسخ دهند و نوآوری را در محصولات و خدمات خود پیاده‌سازی کنند. این نوآوری‌ها می‌توانند به‌طور مستقیم بر عملکرد صادراتی تأثیر بگذارند. به این ترتیب، شرکت‌هایی که از انعطافپذیری استراتژیک بالایی برخوردارند، می‌توانند قابلیتهای نوآورانه خود را تقویت کنند و در نتیجه عملکرد صادراتی خود را بهبود بخشند.
با توجه به تاثیر مثبت و معنادار با توجه به تأثیر معنادار قابلیتهای بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی پیشنهاد می گردد که شرکتهای صادراتی، در راستای توسعه قابلیتها و توانمندیهای مبتنی بر نوآوری، استراتژی های جذب مشتری و همچنین استراتژی های مقابلهای در قبال رقبا را مبتنی بر زیرساخت های نوآورانه و ارائه محصولات و خدمات جدید و متنوع پایه گذاری نمایند و همچنین تا حد امکان وظایف درون سازمانی شان را در راستای محصولات و خدمات نوآورانه بروز رسانی نمایند. همچنین با تجزیه و تحلیل مستمر بازارهای هدف، نیاز مشتریان را در بازارهای جهانی بهتر درک کنند و در راستای رفع آن نیازها استراتژی های متناسبی را تدوین نمایند.با توجه به تاثیر مثبت و معنادار اننعطاف پذیری استراتژیک بر قابلیت بازاریابی بینالملل پیشنهاد میگردد که فرهنگ نوآوری در سازمان که به کارکنان این امکان را بدهد تا ایده‌های جدید را مطرح کنند و آزمایش کنند ترویج گردد. تیم‌های چندوظیفه‌ای که شامل اعضای با تخصص‌های مختلف باشد تا ایده‌های نوآورانه را از زوایای مختلف بررسی کنند، تشکیل داده شود. سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین که به تسهیل فرآیندهای نوآوری و توسعه محصولات جدید کمک کند صورت بگیرد. با توجه به تاثیر مثبت و معنادار قابلیت بازاریابی بینالملل بر عملکرد صادراتی پیشنهاد میگردد که مدیران شرکتها نسبت به استقرار زیرساختهای سازنده و مثبت در جهت برتری و کسب ارتقاء نسبت به رقبایشان پیشتاز باشند و در این زمینه ارزیابی عملکردهای مدونی را انجام دهند. همچنین بکوشند تا با الگوبرداری از نمونه های موفق صادراتی، رویههای کاریشان را تغییر دهند. با توجه به تاثیر مثبت و معنادار قابلیت نوآورانه بر عملکرد صادراتی پیشنهاد میگردد که برنامههای تشویقی برای کارکنان به‌منظور ارتقاء نوآوری و خلاقیت در فرآیندهای تولید و خدمات ایجاد گردد. سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه برای بهبود محصولات و خدمات و پاسخگویی به نیازهای بازار انجام بشود. بازخورد مشتریان برای شناسایی نقاط قوت و ضعف محصولات و بهبود آنها جمع آوری و تحلیل شود. با توجه به تاثیر مثبت و معنادار انعطافپذیری استراتژیک بر قابلیت نوآورانه پیشنهاد میگردد که فضایی برای خلاقیت و نوآوری که کارکنان بتوانند ایده‌های جدید را بدون ترس از شکست مطرح کنند ایجاد شود. منابع مالی و انسانی به پروژه‌های نوآورانه که میتواند به بهبود عملکرد صادراتی منجر شود تخصیص یابد. همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی برای بهره‌برداری از دانش و فناوری‌های نوین مد نظر قرار بگیرد.ناگفته نماند که هر پژوهشی دارای محدودیت هایی میباشد و شاید یکی از محدودیت های پژوهش حاضر مطالعه شرکتهای صادراتی در استان گیلان میباشد که با توجه به محدود بودن شرکتهای فعال در این استان و حجم پایین نمونه ممکن است قابلیت تعمیم به کل کشور را نداشته باشد. لذا پیشنهاد میگردد که در پژوهش های آتی انجام این مطالعه با بررسی شرکتهای صادراتی سایر استان های فعال در عرصه صادرات صورت بگیرد.
منابع
آقازاده، هاشم؛ رحیمی جونقانی، زهره؛ بلوچی، حسین. (1399). «تبیین عملکرد صادراتی با تعهد صادرات». کاوش‌های مدیریت بازرگانی, 12 (23), 85-114.
رحیمی کلور، حسین. ابراهیمی خراجو، وحیده. (1401). واکاوی نقش پاسخگویی به بازار بر عملکردصادراتی با نقش میانجی مزیت رقابتی در میان شرکتهای کوچک و متوسط. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بینالمللی, 5 (2): 43-70.
روشنی دلیوند، مجتبی. شبگو منصف, سید محمود. (1399). تأثیر مدیریت زنجیره تأمین سبز بر عملکرد صادراتی شرکتهای صادرکننده استان گیلان با توجه به نقش میانجی عملکرد محیطی. Iranian Journal of Optimization, 12 (1), 73-82.
سیف اللهی انار، ناصر. ابراهیمی خراجو، وحیده. (1401). شناسایی عوامل تعیین‌کننده عملکرد صادراتی شرکتهای کوچک و متوسط: مطالعه‌ای با رویکرد ترکیبی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بینالمللی, 5 (4), 91-115.
صنوبر، حبیب. جبارزاده، یونس. حسینی، سید صمد. (1401). نقش قابلیت نوآوری بر عملکرد صادرات با نقش میانجی سرمایه اجتماعی. نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بینالمللی. 4 (5): 49-66.
فاریابی، محمد. رحیمی اقدم، صمد. ابراهیمی خراجو، وحیده. کاظمی، سولماز. (1400). «بررسی تأثیر عوامل سازمانی، استراتژیک و محیطی بر عملکرد صادراتی؛ تحلیل نقش صادرات نوآورانه در میان شرکتهای صادراتی». نشریه علمی پژوهشی مدیریت کسب و کارهای بینالمللی. 4 (2): 63-86.
فنائی، محمدرضا و ناظم بکائی، محسن. (1399). تاثیر قابلیتهای نوآوری محصول و قیمت گذاری بر عملکرد صادراتی از طریق نقش میانجی مزیت رقابتی،سومین کنفرانس مهندسی صنایع،اقتصاد و مدیریت،https://civilica.com/doc/1163315
قربانی، مرتضی. (1402). رابطه انعطافپذیری استراتژیک و چابکی سازمان با عملکرد صادرات در شرکت. نهمین کنفرانس ملی یافته های نوین علوم و تکنولوژی با محوریت کامپیوتر مدیریت و حسابداری. تهران.
مولایی، اکبر. یزدانی، ناصر. کاظمی، فاطمه. (1401). تاثیر نوآوری سازمانی بر عملکرد صادراتی با نقش میانجی نوآوری فناورانه تحول‌گرا و گسترده. فصلنامه مطالعات مدیریت راهبردی. 13 (49): 145-163.
عابدی، نگار و اخوان صراف، احمدرضا. (1401). تاثیر ظرفیت نوآوری و جهتگیری بازار با نقش میانجی برنامههای خلاق بازاریابی بر عملکرد تجاری هتل های اصفهان. اولین کنفرانس تحقیقات کاربردی علوم انسانی در مدیریت،مهندسی صنایع، اقتصاد و حسابداری.
عفتي دارياني، محمد علي و رونق، مريم. (1386). مديريت عملكرد با نگاهي به ارزيابي عملكرد دستگاههاي اجرايي. تهران: موسسه توسعه و بهبود مديريت.،32-41.
علوی، سید مسلم. عسکری فر؛ کاظم. ابراهیمی، ابوالقاسم. (1397). ارائه الگوی آموزشی توسعه توانمندیهای کارآفرینانه در دانش-آموزان با میانجی‌گری ویژگی‌های شخصیتی. 11 (1): 101-120.
غفاری، مجید. (1400). طراحی استراتژی کسب و کار در شرکت تولید فراورده های غذایی بینارزن. الگوهای نوین مدیریت کسب و کار. 8 (9): 2674-2687.
مشیری، محمدامین. حاج علی جهرمی، مقداد. احمدی، ایمان. (1395). تاثیر نوآوری و یادگیری سازمانی بر کسب مزیت رقابتی با نگاه به نقش تعدیلگر استراتژی های محیطی، همایش بینالمللی افق های نوین در علوم مدیریت و حسابداری، اقتصاد و کارآفرینی، تهران، انجمن افق نوین علم و فناوری.
مرادي، حوریه فمی، حسين شعبانعلی (1391). شناسایی قابليت هاي کارآفرینی )مطالعة موردي: دانشجویان دختر دانشگاه کشاورزي و منابع طبيعی رامين اهواز. فصلنامة توسعة کارآفرینی. 2 (2): 262-242.
محمدی نژاد, زهرا. بخشنده, قاسم. (1401). نقش بازارگرایی و ابعاد آن در بهبود عملکرد کسب و کارهای کوچک و متوسط : یک فراتحلیل. فصلنامه علمی پژوهشی توسعه کارآفرینی, 15 (2), 343-360.
نبی پور افروزی، مهدی ؛ خوشخوامیری، صفیه ؛ احسانیان، ساجده ؛ (1399). بررسی تجزیه و تحلیل عملکرد تجاری شرکتهای کوچک و متوسط براساس سرمایه انسانی، سرمایه ی اجتماعی و مزیت رقابتی (مطالعه موردی: تجارت الکترونیکی کالای برقی دراستان مازندران). دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی اردیبهشت. 3 (24): 131-118.
نصری، شهره. شیرانی، سمانه. فاتح، الهام. (1396). بررسی تاثیر شبکه دانش بر عملکرد نوآوری محصول. مدیریت نوآوری. 7 (3): 33-42.
همتی پناه، داود. (1400). بررسی رابطه بین بازارگرایی و عملکرد تجاری با توجه به نقش نوآوری مطالعه موردی : شرکتهای فعال در صنایع غذایی استان تهران. مطالعات مدیریت و حسابداری. 6 (1): 259-240.
Ahmad, K.; Zabri, S. M. (2012). The Application of Non-Financial Performance Measurement in Malaysian Manufacturing Firms. Procedia Economics and Finance, 35,476 – 484.
Alhadid, Mustafa. (2016). Corporate Social Responsibility and Company Performance in the Malaysian Context. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 65, 897 – 905.
Alegre, J., & Chiva, R. (2010). "Assessing the impact of organizational learning capability on product innovation performance: An empirical test". Technovation, 28 (6), 315-326.
Buccieri, Dominic. Javalgi,Raj G. Cavusgil, Erin. (2019).International new venture performance: Role of international entrepreneurial culture, ambidextrous innovation, and dynamic marketing capabilities. International Business Review. 7 (14): 1-15.
Hasan, T., Sima, N. & Dursun, B. (2015). “The Effects of Strategic Orientations on Innovation Capabilities and Market Performance: The Case of ASEM”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol. 207, PP. 709-719
Javalgi, R. R. G., Todd, P. R., Johnston, W. J., & Granot, E. (2012). Entrepreneurship, muddling through, and indian internet-enabled SMEs. Journal of Business Research, 65 (6), 740–744.
Kim, Daeyu. Jin,Seunghoo. (2022). Innovation Capabilities and Business Performance in the Smart Farm Sector of South Korea. J. Open Innov. Technol. Mark. Complex. 8 (4), 204 – 233.
Khan, Huda. Khan, Zaheer. (2021).The efficacy of marketing skills and market responsiveness in marketing performance of emerging market exporting firms in advanced markets: The moderating role of competitive intensity. International Business Review. 3 (5): 1-21.
Purwait, N.A.B.; Raza, S.; Minai, M.S. (2020). Relationship between Entrepreneurial Competencies and Small Firm Performance: Are Dynamic Capabilities the Missing Link? Acad. Strateg. Manag. J. 17, 1–10.Morgan, N. A., Feng, H., & Whitler, K. A. (2018). Marketing capabilities in international marketing. Journal of International Marketing, 26 (1), 61–95.
Ringo, D.S., Tegambwage, A.G. and Kazungu, I. (2023), "Innovation capabilities and export performance of SMEs: does managers' risk-taking propensity matter?", Journal of Money and Business, 3 (1). 74-88.
Rizwan ,Bushra. Siddiqui, Danish Ahmed. (2023). The Crucial Role of Supply Chain Agility and Firm’s Export Commitment on Export Performance: The mediatory role of innovativeness, responsiveness, and competence, complemented by market dynamics. Sustainability. 5 (11): 41-67.
Sabzinejad, Zahra. Abasi, Homayon. (2020). Explaining the effect of strategic orientation and knowledge absorption capacity on the innovation capabilities of Ministry of Sports and Youth experts considering the mediating role of strategic adaptability. Journal of Export management. 8 (19): 33-56.
Zahoor, Nadia. Lyo, Lang Kuo. (2023). Enhancing international marketing capability and export performance of emerging market SMEs in crises: strategic flexibility and digital technologies. International Marketing Review 10 (9): 45-65
Mir , Martí Casadesús a, Luc Honore Petnji. (2016). The impact of standardized innovation management systems on innovation capability and business performance: An empirical study. International Marketing Review. 3 (10): 72-89.
Ngo, LV; O'Cass A, (2021). 'In search of innovation and customer-related performance superiority: The role of market orientation, marketing capability, and innovation capability interactions', Journal of Product Innovation Management29 (5): 861 – 877
Purwati, Astri Ayu, Budiyantob, Suherminb and Muhammad Luthfi Hamzah. (2016). The effect of innovation capability on business performance: The role of social capital and entrepreneurial leadership on SMEs in Indonesia. Journal of business Management. 8 (8): 88-103.
Racela, O. C., Chaikittisilpa, C., & Thoumrungroje, A. (2020). Market orientation, international business relationships and perceived export performance. International Marketing Review, 24, 144–163.
Roldán, J. L., & Sánchez-Franco, M. J. (2019). Variance-Based Structural Equation Modeling: Guidelines for Using Partial Least Squares in Information Systems Research. In M. Mora, O. Gelman, A. Steenkamp, & M. Raisinghani (Eds.) Research Methodologies, Innovations and Philosophies in Software Systems Engineering and Information Systems. Hershey, PA: Information Science Reference. 15 (8): 67- 78.
Sihvonen , Juho-Petteri Huhtala Antti. Johanna Frösén Matti Jaakkola Henrikki Tikkanen , (2014),"Market orientation, innovation capability and business performance", Baltic Journal of Management, 9 (2): 134 – 152
Wahab, S., Rahmat, A., Yusof, M.S., (2016). Organization Performance and Leadership Style: Issues in Education Service. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 224, 593 – 598.
[1] کارشناسیارشد، گروه مدیریت بازرگانی، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
[2] استادیار، گروه مدیریت، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
ایمیل نویسنده مسئول: Afsharian1358@gmail.com
[3] Khan & Khan
[4] Rizwan & Imran
[5] Export Performance
[6] Iesichi et al
[7] Boehe & Jiménez
[8] Strategic Flexibility
[9] Imam & Sumanawat
[10] Zahoor & Liu
[11] International marketing capabilities
[12] Ringo
[13] Feng
[14] Innovation
[15] Ba
[16] Kramer
[17] Woo
[18] Wang
[19] Likert