ارائه الگوی جامع سنجش حباب قیمتی سهام در مدیریت پرتفوی با رویکرد رفتاری

محورهای موضوعی : دانش مالی تحلیل اوراق بهادار

علی رمضانی ¹ (دانشجوی دکتری، مهندسی مالی، گروه مدیریت، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)
فریدون رهنمای رودپشتی ² (استاد تمام، گروه مدیریت بازرگانی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. (نویسنده مسئول))
حمیدرضا کردلویی ³ (دانشیار و عضو هیات‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، گروه مدیریت مالی، تهران، ایران)
شادی شاهوردیانی ⁴ (استادیار گروه مدیریت بازرگانی، واحد شهر قدس، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران)

تاریخ دریافت : 1402/02/30 تاریخ پذیرش : 1402/04/27 تاریخ انتشار : 1402/03/01

کلید واژه: حباب قیمتی سهام, عوامل رفتاری, رفتار سفته‌بازی, بی‌ثباتی رفتاری, عدم تجانس سرمایه‌گذاران و انتظ,

چکیده مقاله :

هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه الگوی سنجش حباب‌‌ قیمتی سهام با رویکرد رفتاری است. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری را دو گروه تشکیل می‌دهند بدین صورت که جهت تعیین عوامل مرتبط با مدل، گروه اول 10 نفر از خبرگان بازار سرمایه و گروه دوم شرکت‌های فعال پذیرفته‌شده در بورس هستند که برای آزمون مدل مورداستفاده قرار گرفته اند. برای اولویت‌بندی عوامل رفتاری شناسایی شده از ANP استفاده شده است. محاسبات انجام شده برای تعیین اولویت معیارهای اصلی نشان می دهد عدم تجانس سرمایه‌گذاران با وزن نرمال 128/0 از بیشترین اولویت برخوردار است. رفتار سفته‌بازی، رفتار توده‌وار و حسابداری ذهنی به ترتیب در جایگاه دوم الی چهارم قرار دارند. همچنین نتایج بخش دوم نشان می دهد باتوجه‌به این‌که جامعه آماری پژوهش را کلیه شرکت‌های فعال در بورس در فاصله زمانی 1392 الی 1399 تشکیل می دهند، بر اساس حذف سیستماتیک تعداد 143 شرکت به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. برای آزمون فرضیه‌ها از نرم‌افزار Eviews و رگرسیون لجستیک استفاده شده است. عوامل رفتاری شناسایی شده شامل رفتار سفته‌بازی، بی‌ثباتی رفتاری، عدم تجانس سرمایه‌گذار و انتظارات بازار است. نتایج نشان می دهد بی‌ثباتی رفتاری، عدم تجانس، انتظارات بازار و همچنین رفتار سفته‌بازی بر بروز حباب قیمتی سهام تأثیر مثبت دارد؛ لذا می‌توان اظهار داشت عوامل رفتاری می‌تواند در شکل‌گیری حباب قیمتی سهام تأثیر مثبت داشته باشد؛ بنابراین الگوی شناسایی شده از دید رفتاری کارایی لازم را دارد.

چکیده انگلیسی:

The main goal of the current research is to provide a model for measuring the stock price bubble with a behavioral approach. The present research method is a descriptive survey. The statistical population consists of two groups, in order to determine the factors related to the model, the first group consists of 10 capital market experts, and the second group consists of active companies admitted to the stock exchange, which were used for the model test. ANP has been used to prioritize the identified behavioral factors. The calculations performed to determine the priority of the main criteria show that the heterogeneity of investors with a normal weight of 0.128 has the highest priority. Speculative behavior, mass behavior and mental accounting are in the second to fourth place, respectively. Also, the results of the second part show that considering that the statistical population of the research consists of all the companies active in the stock market between 2012 and 2019, 143 companies were selected as a sample based on systematic elimination. Eviews software and logistic regression were used to test the hypotheses. The identified behavioral factors include speculative behavior, behavioral volatility, investor heterogeneity and market expectations. The results show that behavioral instability, heterogeneity, market expectations, as well as speculative behavior have a positive effect on the occurrence of stock price bubbles; Therefore, it can be stated that behavioral factors can have a positive effect on the formation of the stock price bubble; Therefore, the identified pattern has the necessary efficiency from the behavioral point of view.

منابع و مأخذ:

احمدی، قنبری، جمشیدی نوید، & مامی. (2022). طراحی مدل بومی پیش‌بینی رفتار مالی سرمایه‌گذاران در بازار سهام ایران. دانش سرمایه‌گذاری، 11(41), 23-48.‎

احمدی، محمد رمضان؛ قلمبر، محمدحسین؛ درسه، سید صابر. 1398. بررسی تأثیر معیارهای اعتماد بیش از حد مدیران ارشد بر خطر سقوط آتی قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده بورس اوراق بهادار تهران. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی. دوره 11. شماره 41.

 اسدی، احسان؛ زارع، هاشم؛ ابراهیمی، مهرزاد؛ پیرایی، خسرو. 1397. تکانه احساسی و حباب‌های قیمت سهام در چارچوب الگوی تعادل عمومی پویای تصادفی: مطالعه موردی ایران. نظریه‌های کاربردی اقتصاد. دوره 7. شماره 2.

امینی فرد، عباس؛ زارع، ابراهیم؛ ابراهیمی، مهرزاد. 1399. قیمت‌گذاری دارایی مالی با استفاده از ریسک حباب قیمتی. راهبرد مدیریت مالی. دوره 8. شماره 3.

داستانی هریس، ترابی، & انواری رستمی. (2020). اراِئه مدلی جهت برآورد احتمال ایجاد حباب قیمتی در بازار سرمایه؛ شواهد تجربی و تئوریک از بورس اوراق بهادار تهران. دانش سرمایه‌گذاری، 9(34), 371-387.‎

رضائی، لیلی، & بابازاده. (2020). بررسی روابط میان شاخص‌های مؤثر بلاک‌چین برای بهبود رقابت‌پذیری صنایع غذایی. مدیریت تولید و عملیات، 11(3), 95-116.‎

صابری، مریم؛ دارابی، رؤیا؛ حمیدیان، محسن. 1398. پرتفوی بهینه در فضای حباب سوداگری بر اساس حسابداری ذهنی. دانش سرمایه‌گذاری. دوره 8. شماره 30.

 صادقی شریف، سید جلال؛ اصولیان، محمد؛ افشاریان، امیرحسین. 1396. آزمون‌های رفتار حباب انفجاری چندگانه در بورس اوراق بهادار و مسکن ایران (1393-1370). مدیریت دارایی و تأمین مالی. دوره 5. شماره 4.

عباسی، غلامرضا؛ محمدی، هادی؛ نشاط‌آور، امین. 1397. بررسی نقش حباب قیمتی در ایجاد نوسانات در بورس اوراق بهادار تهران (شرکت‌های منتخب صنایع پتروشیمی و خودرو). فصلنامه اقتصاد مالی. دوره 12. شماره 43.

عیدان ترک‌زاده، خ., رضایی، ف., فرزین، & صیقلی. (2021). ارائه مدل پول هوشمند در بازار سهام ایران مبتنی بر تئوری داده‌بنیاد Presentation of Smart Money Model in Iranian Stock Market Based on Grounded Theory. اقتصاد مالی financial Economics, 15(57), 107-128.‎

 فرهادی شریف‌آباد، دهقان، & کردلویی. (2022). مدل روان‌شناختی با رویکرد تورش‌های ادراکی اثرگذار بر تمایل فردی سرمایه‌گذاران در خرید بیمه‌های اجتماعی و ارائه سیاست‌های رفتاری در جامعه بیمه‌گذاران. ماهنامه جامعه‌شناسی سیاسی ایران، 5(2), 841-869.‎

کرمی، رضائی، عبدی، پاک مرام، & عسگر. (2023). ارائه مدل انتخاب پرتفوی با دیدگاه مالی رفتاری مدیران شرکت‌ها بر اساس تئوری نمایندگی. دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 12(46), 43-56.‎

قادری، ک., کاوه، قادری، س., صلاح‌الدین، قادری، & سامان. (2018). تأثیر عامل رفتاری اطمینان بیش از حد مدیران بر اثربخشی مدیریت ریسک. پژوهش‌های حسابداری مالی و حسابرسی the financial Accounting and Auditing Researches, 10(37), 243-272.‎

کامران راد، صدیقه. 1396. آزمون‌های شناسایی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران. دهمین کنفرانس بین‌المللی اقتصاد و مدیریت. رشت. https://civilica.com/doc/650306.

محمدی‌پور، محمد، طالب نیا، قدرت اله، و حسینی شکیب. (2022). طراحی مدل عوامل مالی رفتاری سرمایه‌گذاران اثرگذار بر تغییرات زمانی ریسک سیستماتیک. مطالعات علوم مدیریت دریایی، 3(3), 33-52.‎

هوشمند، س، & نظام‌پور، عشرت. (2023). مطالعه ادبیات نظری مالی رفتاری در حسابداری و بازارهای مالی. نشریه علمی رویکردهای پژوهشی نوین مدیریت و حسابداری، 6(23), 556-565.

Frydman.C.; Camerer, C. 2016. The Psychology and Neuroscience of Financial Decision Making. Journal Trends.

Ghahtarani, A. (2021). A new portfolio selection problem in bubble condition under uncertainty: Application of Z-number theory and fuzzy neural network. Expert Systems with Applications, 177, 114944.

Iens, W. 2019. Bubble Detection in Financial Markets A Survey of Theoretical Bubble Models and Empirical Bubble Detection Tests, See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.net/publication/336085827.

Itamar, C; Meital, G. 2017. TESTING FOR BUBBLES IN STOCKMARKETS WITH IRREGULAR DIVIDEND DISTRIBUTION. Finance Research Letters.

Jarrow, R. 2018. An equilibrium capital asset pricing model in markets with price jumps and price bubbles. Quarterly Journal of Finance. 8. No. 02.

Kline, R. B. (2023). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.

 Kumar, S. (2023). Exploratory review of esg factor attribution to the portfolio return in Fama-French factor model framework. Academy of Marketing Studies Journal, 27, 1-20.

Lakonishok, J.; A. Shleifer and R.W. Vishny. 1992. The impact of institutional trading on stock prices. Journal of Finance Economic 32.

Michael, d. 2017. Irrationality of Asset Price Bubbles – Analysis of Human Decision-Making in the Course of Financial Bubbles, Publisher: Pearson Educación MéxicoISBN: 978-607-32-4294-3

Nair, V. R. Implications of Behavioural Finance in the Derivative Segment. International Journal for Research in Applied Science & Engineering Technology (IJRASET), ISSN, 2321-9653.

Rezaei, N; Elmi, Z. 2018. Behavioural Finance Models and Behavioural Biases in Stock Price Forecasting. Advances in mathematical finance & applications. 3. No. 4.

Sachdeva, M., Lehal, R., Gupta, S., & Garg, A. (2023). What make investors herd while investing in the Indian stock market? A hybrid approach. Review of Behavioral Finance, 15(1), 19-37.

Sandra, A. 2020. Stock Markets, Market Crashes, and Market Bubbles, Psychological Perspectives on Financial Decision Making.

Xu, Y. (2023, May). Behavioral Finance: An Introduction of Herd Effect-Take the Dotcom Bubble in 2000s as an Example. In 8th International Conference on Financial Innovation and Economic Development (ICFIED 2023) (pp. 216-224). Atlantis Press