بررسی تاثیرات مدیریت استراتژیک در کاهش آلودگی ناشی از فرآیندهای پالایش نفت (مطالعه موردی پالایشگاه تهران)

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

حسن کریم زادگان ¹ , آتوسا کیانوس ²

1 - دانشیار، دکترای مدیریت محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان، ایران. *‌(مسوول مکاتبات)
2 - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه مدیریت محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی تهران، ایران..

تاریخ دریافت : 1397/09/17 تاریخ پذیرش : 1397/12/25 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: روش SWOT, فرآیندهای پالایش نفت, پالایشگاه تهران, مدیریت استراتژیک,

چکیده مقاله :

زمینهوهدف: با توجه به افزایش میزان آلودگی‌ها در شهرهای بزرگ، نگرانی‌های زیادی نسبت به فعالیت صنایع بزرگ از جمله پالایشگاه ها برای محیط زیست شهری وجود دارد. از این رو مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش مدیریت استراتژیک در کاهش آلودگی ناشی از فرآیندهای پالایش نفت در تهران بزرگ انجام گرفته است.روشبررسی: این پژوهش یک مطالعه توصیفی- موردی بوده و از نظر هدف کاربردی می‌باشد. محل پژوهش پالایشگاه نفت تهران و جامعه آماری این پژوهش را روسای گروه و مدیران شاغل در پالایشگاه نفت تهران که به کمک نمونه‌گیری خوشه‌ای، تعداد نمونه40 نفر تعیین شد. به منظور طراحی و تهیه پرسشنامه تحقیق از نظرات خبرگان و کارشناسان با استفاده از روش دلفی استفاده شد و از پرسشنامه برای شناسایی و وزن‌دهی نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها استفاده گردید. روایی پرسشنامه با استفاده از روش لاوشه و پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به دست آمد که مورد تایید بود. شناسایی و تجزیه و تحلیل نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها بر اساس SWOT انجام شد و در تحلیل نهایی برای تعیین میزان اهمیت هر یک از گویه‌ها از آزمون فریدمن استفاده شد و برای تعیین استراتژی برتر از ماتریس ارزیابی کمی کمک گرفته شد.یافته‌ها: با توجه به یافته‌های به دست آمده از پژوهش "‌وجود برنامه راهبردی در پالایشگاه برای کاهش آلودگی‌های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت پالایشگاه تهران‌"‌، "‌بیماری‌های شغلی به دلیل عدم استفاده از وسایل حفاظتی مناسب برای کارگران پالایشگاه تهران"‌، "‌برنامه‌های آتی توسعه برای کاهش آلودگی‌های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت در پالایشگاه تهران‌" و " از بین رفتن پوشش گیاهی و فرو نشست زمین و..." به ترتیب در رتبه اول اولویت‌بندی گویه‌های نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدات کاهش آلودگی‌های ناشی از فرآیندهای پالایش نفت می‌باشند.بحث و نتیجه گیری: بسیاری از تهدیدهای زیست محیطی، تخریب منابع و آلودگی‌ها نتیجه فعالیت‌های غیرمنطبق با محیط زیست شهری هستند؛ از طرفی با توجه به‌اهمیت نقش توسعه صنعت نفت و توجه به‌کاهش آلودگی‌های محیط زیست، باید مدیران مربوطه شرایطی را اخذ نمایند تا با اتخاذ سیاست‌های مناسب و برنامه‌ریزی مطلوب، بتوان در کنار حفظ محیط زیست به‌رشد و توسعه صنعت نفت پرداخت. همچنین در بررسی‌های انجام شده بر عوامل داخلی و خارجی کاهش آلودگی ناشی از فرآیندهای پالایش نفت و انتخاب استراتژی برتر در ارزیابی کمی استراتژی‌های به‌دست آمده موارد ذیل حائز اهمیت است:1- توجیهمسئولانصنعت نفت از طریق برگزاریسلسلهجلساتیدرراستای حفاظتازمحیطزیستوتقویتهمکاریبینبخش‌هایصنعت نفتومحیطزیست.2- آموزش و ارتقا دانش فنی نیروی انسانی پالایشگاه در زمینه کاهش آلودگی‌های نفتی. پس سازمان با طراحی دوره‌های آموزشی می‌تواند پرسنل خود را تقویت و توانمند کند.3- شناسایی و جلوگیری از آن دسته از اقدامات نامطلوب در فرآیندهای پالایش نفت که بر پوشش گیاهی، محیط‌زیست شهری تأثیر منفی دارد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective: Rate of pollution and so, different concerns about environmental effects of doing a project is becoming the main issue that capital cities increasingly are facing it. So, the purpose of this study was to assess and analyze the effects of strategic management on pollution reduction of oil refining processes in great Tehran area.Method: The present study is considered as a practical, descriptive and case study. The statistical population was managers of Tehran Oil Refinery (40 people) which were chosen by cluster sampling. Data was collected using a high reliability integrated questionnaire (Cronbach’s alpha = more than 0.85) which was based on Delphi method and helped to identify and weigh the strengths, weaknesses, opportunities and threats by SWOT. In the last analysis Friedman test used to determine the significance of each item. The best strategy was determined using QSPM (Quantitative Strategic Planning Matrix).Findings: The findings indicated that "the strategic plan in the refinery to reduce the pollution from oil refining processes in Tehran refinery," "occupational diseases due to the lack of appropriate protective equipment for workers," "Future development plans to reduce pollution of refinery processes ", " Destruction of vegetation and land degradation” can be ranked respectively as Strengths, weaknesses, opportunities, and threats of pollution reduction caused by oil refining processes.Discussion and Conclusion: Many environmental threats, resource degradation and pollution result in incompatible activities.  Besides, as oil industry development is so important and reduction of environmental pollution is crucial too, it is necessary that oil managers make policies and take steps to protect environment, expand and develop the petroleum industry.  The findings indicated that following strategies play a key role in reducing the pollution of oil refining processes:1-      Justify the oil industry officials about the importance of the Protection of environment by holding meetings and also enhancement of oil industry and environment organizations.2-      Training and improvement of technical knowledge of refinery’s employees about reducing oil pollutions.3-      Identifying and preventing some actions of oil refining processes that have negative effects on vegetation, environment and ecosystem.

منابع و مأخذ:

1. Jafari, Zahra, Zoha Jafari and Naghmeh Borghei. Environmental Impact Assessment of Air Pollution in the Oil Refining Industry, 5th Specialized Conference on Environmental Engineering, Tehran, University of Tehran, Faculty of Environment. 1390. (In Persian)


2. Ali Ahmadi, Alireza; Fatollah, Mehdi; Tajeddin, Iraj. A Comprehensive Approach to Strategic Management: Approaches, Paradigm, Schools, Processes, Models, Techniques and Tools.1382. Tehran. (In Persian)


3. Iran Petroleum Refinery and Distribution Company Information Base www.niordc.org


4. Kouchakzadeh Mohammad Taghi, 2005, Oil and Environment Industry, Public Relations, National Petroleum Refining and Distribution Company.2005. p.323 (In Persian)


5. Sadeghian, Alireza and Mehdi Sahba. Environmental Impact Assessment of Refineries and Impact Reduction Strategies, The First International Conference on Oil, Gas, Petrochemical and Power Plant.2012. Tehran. (In Persian)


6. Owin.Louis, Wayne et al., Muharram Nejad. Nasser et al., 2002, Environmental management, Tehran


7. Brayson John M., Manorian Abbas, (translation), 1381, Strategic Planning, Management and Planning Organization, Tehran, Iran


8. Pearce and Robinson, Khalili Shurini. Sohrab, (Translation) 1393, Strategic Planning and Management, Book Publishing Institute of Tehran, Tehran


9. Fred R. David, Parsaiyan, Ali.Arabi, Seyed Mohammad (Translation) 1379, Strategic Management, Cultural Research Office, Tehran


10. Fred R. David, Ghorbanzadeh, Vajhollah. (Translation) 1382, Strategic Management, Student Basij Organization, Tehran


11. Latifian Saeideh. Strategies and Strategic Planning Strategies, Institute for Press and Publishing, Ministry of Foreign Affairs. 1376. Tehran. (In Persian)


12. Muharram Nejad Nasser. Environmental Management and Planning, Dey Nagar. 1391. Tehran (In Persian)


13. Hanger J. David, violin. Thomas El, Arabi Seyyed Mohammad, Davood Izadi. Davood, (Translation) 1386, Fundamentals of Strategic Management, Office of Cultural Studies


14. Amini, M. T., Khbaz Bavil, p.Strategic Compilation in the Comprehensive Framework for Strategic Compilation, Journal of Business Management. 2009. period 1, Volume 2. (In Persian)


15. Abdoli, M.A., "Recycling and disposing of municipal solid wastes, Volume 3, Developing appropriate methods for sanitation and preparation of compost (organic fertilizer)", Publications of the Municipal Organization. 2001. (In Persian)


16. Gorener, Ali, Toker, Kerem, Ulucay, Korkmaz.2012. Application of Combined SWOT and AHP: A Case Study for a Manufacturing Firm, Journal of Procedia - Social and Behavioral Sciences, Vol 58, pp 1525 – 1534.


17. Chakravarthy, k., Rav-Kumar, C.H, and Deepthi, K. (2008). SWOT Analysis on Medical Tourism, Presented at the Conference on Tourism in India-Challenges Ahead, 15-17 May, IIMK.


18. GAO, Chang-Yuan and Peng, Ding-Hong.2011. Consolidating SWOT analysis with nonhomogeneous uncertain preference information, Journal of Knowledge-Based Systems, Vol 24, pp 796–808.


19. Guidelines for the implementation of the Strategic Environmental Assessment.2006. the Strategic Assessment Capacity Building Project in Iran, the UNEP publication and the United Nations Development Program


20. Mosavi, Seyed Kazem .Evaluating the Environmental Condition of the Cities Adjacent to Steel Industries using SWOT Model, J. Sus. Dev. & Env., Vol 3, No.4, Winter 2016.


21. Baifatemeh, Hosein., Koohi, Kamal. Survay on factors and consequences of urban accumulationof population and presentation sutable solution for appointment of best accumulation and balance, Shooshtar Azad university.fall 1385 (In Persian)


22. Torabian, Kate. L., Tasbihi. Gh. (Translation) 1393, A Manual for writers of term papers, theses and dissertation. Tabriz University, Tabriz.