تحلیل محتوای کتاب‌های فارسی دوره ابتدایی از منظر توجه به عناصر زیست محیطی

محورهای موضوعی : مدیریت ، برنامه ریزی و آموزش محیط زیست

سیروس محمودی ¹ , محمود شرفی ² , پریسا زارع ³

1 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. *(مسوول مکاتبات)
2 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
3 - استادیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

تاریخ دریافت : 1396/07/04 تاریخ پذیرش : 1397/06/07 تاریخ انتشار : 1401/02/01

کلید واژه: کتاب‌های فارسی, دوره ابتدایی, آموزش محیط زیست, تحلیل محتوا,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف:نگاه جهانی به عناصر زیست محیطی در جهان، وضعیت مخاطره- آمیزی را نشان می دهد. از جمله خطرات جدی قرن 21، مسایل مختلف زیست محیطی نظیر تخریب جنگل ها و فضای سبز، گرم شدن کره زمین، مصرف سرسام آور انرژی و موادغذایی، تحلیل لایه ازن، کاهش منابع طبیعی، خشکسالی، رشد فزاینده جمعیت، از دست رفتن تنوع زیستی، و انواع آلودگی ها است.یکی از راه های کاهش این مشکلات، آموزش مفاهیم زیست محیطی در دوران کودکی و استفاده از ادبیات کودکان می باشد. از این رو، هدف اصلی این پژوهش بررسی و ارزیابی میزان توجه به عناصر زیست محیطی در کتاب های فارسی دوره ابتدایی است.روش بررسی: روش پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتوا است.جامعه آماری شامل کتاب های فارسی دوره ابتدایی بوده است که با توجه به ماهیت موضوع، نمونه گیری انجام نشده و همه جامعه آماری بررسی شده است. ابزار جمع آوری اطلاعات، سیاهه تحلیل محتوای محقق ساخته بوده که با قضاوت متخصصان ساخته شده است و داده های حاصل با استفاده از شاخص های آمار توصیفی مورد بررسی قرار گرفتیافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که در کتاب های فارسی دوره ابتدایی، بیشترین توجه به عناصرمکان های طبیعی و حیات وحش با 3/43 درصد، درخت کاری، فضای سبز و حفظ جنگل ها با 7/24 درصد موارد است و کمترین فراوانی مربوط به عناصر تنوع زیستی، افزایش جمعیت، منابع طبیعی، مصرف بهینه، تعاریف زیست محیطی، زباله، معضلات و تهدیدات زیست و آلودگی های زیست محیطی استبحث و نتیجه گیری: مفاهیم و آموزه های زیست محیطی در کتب فارسی دوره ابتدایی جایگاه درخور و شایسته ای ندارد. با توجه به مشکلات محیط زیستی در کشور، مؤلفه های محیط زیست باید در کتاب های فارسی و سایر کتاب های مربوط به کودکان بروز و ظهور بیشتری داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Background and Objective:The global view of the environmental elements shows the dangerous situation in the world. Among the serious dangers of the 21st century are various environmental issues such as the destruction of forests and green spaces, global warming, the rapid consumption of energy and food, the depletion of the ozone layer, the reduction of natural resources, drought, the increasing population growth, and the loss of diversity. Biological, and all types of pollution. One of the ways to reduce these problems is teaching environmental concepts in childhood and using children's literature. Therefore, the main goal of this research is to investigate and evaluate the level of attention to environmental elements in Persian books of the elementary school.Material and Methodology: The research method is descriptive of type of content analysis. The statistical population includes the books of persian from the first to the sixth grade, which investigated totally without any sampling. A researcher-made content analysis inventory which was compiled by expert judgments.Findings: The results of the research showed that in the Persian books of the elementary period, the most attention is paid to the elements of "natural places and wildlife" with 43.3%, "tree work, green space and forest preservation" with 24.7% of cases. The lowest frequency is related to the elements "biodiversity", "population growth", "natural resources", "optimal consumption", "environmental definitions", "garbage", "biological problems and threats" and "environmental pollution".Discussion and Conclusion: Environmental concepts and teachings do not have a proper place in Persian books of the elementary school. Considering the environmental problems in the country, environmental components should be more prominent in Persian books and other books related to children..

منابع و مأخذ:

1. Velaii,E.,2008, Islam and environment, QOM:Andisheh.


2. Palmer,,2010, Environmental education in the 21st century, Tehran: Samt


3. Baro, Cristofer (2013). Principles and Methods of Environmental Management, Translated by Mehrdad Androdi,Tehran:Kongreh.


4. Baiat,Tahereh & Ahmadi, Parvin (2012). The Position of Environmental Ethics in Iranian Elementary School Curriculum, Journal of Research in Curriculum,10(2),51-62.


5. Bartosh, O. ,2003, Environmental education Improving student achievement. Unpublished master’s Thesis, Evergreen State College  Olympia, WA, USA


6. Barr, S.، 2003،. Stratgies for Sustainability: Citizens and Responsible Environmental Behaviour, Area, Vol. 35, No. 3, PP. 227-240


7. Cavas, B., Cavas, P., Tekkaya, C., Cakiroglu, J Kesercioglu, T. ,2009, Turkish students’ views on &  environmental challenges with respect to gender: an analysis of ROSE data. Science Education International, 20(1, 2), 69-78.


8. UNESCO, ,2009,Belem Framework for Action: Sixth International Conference on Adult Education in Brazil, Use The Power and Capacity of Adult Education and Learning for Dynamic Future, Interprete Department of Education of UNESCO National Commission of Iran


9. Buchcic, E., & Grodzinka-Jurrczak, M. ,2004, Environmental Education in Polish Primary Schols. International Research in Geographical and Environmental Education, 13 (3), 264-268.


10. Benson,Jan(2003).Environmental Ethics, Translated by Vahabzadeh, Mashhad:Jahad Daneshgahi.


11. World Bank ,2011, World Development Indicators UNDP, Human Development Report.


12. Bier Hoff, H. W ,2002, Just World, Social Responsibility and Helping Behavior. In M. Ross


13. Kripindorf, Clus (2015). Content Analysis, translated by naiebi, Tehran:nai.


14. Biabangard,Esmaiel(2005).Research Methods in Psychology and Educational Sciences,Tehran:Dauran.


15. Gall,Merdit&Borg,Walter(2005).Quantitative and Qualitative Research Methods in Educational Sciences and Psychology,translatedby nasr,Tehran:Samt


16. Holesti,L.R(1995).Content Analysis in Social Sciences and Humanities, translated by Salarzadeh.