تحلیل کیفی چالش‌های نهادهای محلی در مدیریت منابع اجتماعی در راستای تحقق اقتصاد مردم‌پایه
محمد ترکمانه
1
(
گروه علوم سیاسی، واحد بین المللی کیش، دانشگاه آزاد اسلامی، کیش، ایران
)
محمد رضا قائدی
2
(
گروه علوم سیاسی، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
)
گارینه کشیشیان سیرکی
3
(
هیات علمی دانشگاه آزاد
)
کلید واژه: نهادهای محلی, منابع اجتماعی, اقتصاد مردم‌پایه,
چکیده مقاله :
پژوهش حاضر با هدف تحلیل کیفی چالش‌های نهادهای محلی در مدیریت منابع اجتماعی در راستای تحقق اقتصاد مردم‌پایه انجام شده است. این مطالعه با رویکرد کیفی و با بهره‌گیری از روش تحلیل مضمون به‌صورت عمیق به تبیین ابعاد مختلف این چالش‌ها پرداخته است. جامعه پژوهش شامل اعضای شوراهای اسلامی شهر و روستا، دهیاری‌ها، سازمان‌های مردم‌نهاد، تعاونی‌های محلی و گروه‌های داوطلب مردمی بوده است. نمونه‌گیری به‌صورت هدفمند و از نوع گلوله‌برفی انجام شد و در مجموع ۲۲ نفر به‌عنوان مشارکت‌کنندگان پژوهش انتخاب گردیدند. داده‌های پژوهش از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته گردآوری شده و با بهره‌گیری از راهبرد کدگذاری سه‌مرحله‌ای شامل کدگذاری باز، محوری و گزینشی مورد تحلیل قرار گرفت. برای ارزیابی اعتبار یافته‌ها از معیارهای گوبا و لینکلن شامل قابلیت اعتماد، اطمینان‌پذیری، انتقال‌پذیری و تأییدپذیری استفاده شد و به‌منظور سنجش پایایی بین‌کدی از ضریب توافق کاپای کوهن بهره گرفته شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که در فرآیند تحلیل داده‌ها، تعداد ۵۲۳ مضمون پایه شناسایی شد که پس از پالایش و تجمیع، در قالب ۲۵ مضمون سازمان‌دهنده طبقه‌بندی گردید. در نهایت، این مضامین در پنج مضمون فراگیر شامل ضعف ظرفیت انسانی، کمبود منابع مالی پایدار، ضعف سرمایه اجتماعی، تداخل نهادی و موازی‌کاری و تمرکزگرایی در تصمیم‌گیری ادغام شدند. این پنج مضمون فراگیر، شمایی منسجم از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی نهادهای محلی در مدیریت منابع اجتماعی را ارائه می‌دهند که هر یک با مجموعه‌ای از مؤلفه‌ها و مؤلفه‌های فرعی، لایه‌های پنهان و نظام‌مند این چالش‌ها را تبیین می‌کنند. نتیجه‌گیری این مطالعه حاکی از آن است که تحقق اقتصاد مردم‌پایه مستلزم بازنگری در سیاست‌گذاری‌های کلان، تقویت ساختارهای انسانی و مالی نهادهای محلی، ارتقای سرمایه اجتماعی و استقرار نظامی هماهنگ و غیرمتمرکز برای مدیریت منابع اجتماعی است.
چکیده انگلیسی :
present study has been conducted with the aim of qualitatively analyzing the challenges of local institutions in managing social resources in line with the realization of a people-based economy. This study, using a qualitative approach and employing the thematic analysis method, deeply examines various dimensions of these challenges.The research population included members of Islamic councils of cities and villages, rural municipalities (dehyaries), non-governmental organizations, local cooperatives, and volunteer community groups. Sampling was conducted purposefully and through the snowball method, and a total of 22 individuals were selected as research participants. Research data were collected through semi-structured interviews and analyzed using a three-stage coding strategy consisting of open coding, axial coding, and selective coding. To assess the validity of the findings, Guba and Lincoln’s criteria—including credibility, dependability, transferability, and confirmability—were used, and Cohen’s Kappa coefficient was employed to evaluate inter-coder reliability. The findings of the study showed that during the data analysis process, a total of 523 basic themes were identified, which, after refinement and aggregation, were categorized into 25 organizing themes. Finally, these themes were merged into five overarching themes: weak human capacity, lack of sustainable financial resources, weak social capital, institutional overlap and redundancy, and centralized decision-making. These five overarching themes provide a coherent framework of the most significant challenges facing local institutions in managing social resources, each of which, through a set of main and sub-components, explains the hidden and systemic layers of these challenges. The conclusion of this study indicates that the realization of a people-based economy requires a revision of macro-level policymaking, strengthening of the human and financial structures of local institutions, enhancement of social capital, and the establishment of a coordinated and decentralized system for the management of social resources.
احمدی بنی، ر.، عطریان، ف.، و غمامی، س.م. (۱۴۰۱). اصل مردم‌محوری با تأکید بر تعاونی‌ها در سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی. رهیافت‌های نوین در مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی، ۸(۲)، ۶۴-۴۸.
ایراندوست، کیومرث و امینی، امین. (1390). ارزیابی چالش های مدیریت شهرهای کوچک اندام از دید گروه های ذی نفوذ. فصلنامه مطالعات شهری، 1(1)، 91-108.
رحمانی، م. (۱۴۰۱). ظرفیت‌های نهادهای محلی در توسعه اقتصاد مشارکتی. مطالعات مدیریت روستایی، ۱۳(۲)، ۸۱-۹۶.
رستمی، ع.، و فلاح‌نژاد، م. (۱۴۰۲). تاب‌آوری اجتماعی در بحران‌های محلی. پژوهشنامه علوم اجتماعی، ۱۸(۳)، ۲۵-۴۸.
صالحی، ن.، و رهنورد، ف. (۱۴۰۳). تعاونی‌های روستایی و توسعه اقتصاد محلی. مجله تعاون و توسعه، ۱۱(۱)، ۳۲-۵۰.
قاسمی‌نیا، س. (۱۴۰۲). تحلیل چالش‌های نهادی در حکمرانی محلی. فصلنامه سیاستگذاری عمومی، ۹(۱)، ۵۷-۷۴.
مهرزاده، مینوش و امیرلو، آرش، (1396)، تحلیل چالش های اجتماعی اقتصادی مدیران در فرآیند توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: استان گیلان)، کنفرانس بین المللی عمران، معماری و شهرسازی ایران معاصر، تهران
میلانی، ج. (۱۳۹۴). اقتصاد مقاومتی و خودباروی ملی، فرصت‌ها و چالش‌های تحقق آن. مجله اقتصادی، ۷(۸)، ۲۲–۵.
نصیری، ک.، و علی‌پور، ز. (۱۴۰۰). سرمایه اجتماعی و مشارکت اقتصادی در نهادهای محلی. برنامه‌ریزی منطقه‌ای، ۸(۴)، ۶۲-۷۹.
نوبختی، م.، و همکاران. (۱۴۰۲). اقتصاد مردم‌پایه در ایران؛ مفاهیم و چالش‌ها. توسعه محلی پایدار، ۷(۲)، ۱۱-۳۱.
نوربخش، م.، و افشار، ی. (۱۴۰۲). آموزش شهروندی و اعتماد عمومی. مطالعات جامعه‌شناسی ایران، ۲۱(۲)، ۴۵-۶۴.
نیک‌بین، ح.، و جعفری، س. (۱۴۰۱). جایگاه مشارکت محلی در مدیریت شهری. فصلنامه مدیریت شهری، ۱۵(۴)، ۹۹-۱۱۵.
Abraham, M., & Sommer, L. (2022). Local Governance and Social Capital: Building Resilient Communities. Springer.
Bayat, A. (2010). Life as Politics: How Ordinary People Change the Middle East. Stanford University Press.
Bebbington, A., & Woolcock, M. (2020). Rethinking social capital and its role in development. World Development, 135, 105-122.
Cook, J., & Pandit, K. (2023). People-Centered Economics: Reframing Local Development. Routledge.
Escobar, A. (2023). Designs for the Pluriverse: Radical Interdependence, Autonomy, and the Making of Worlds. Duke University Press.
Healy, T. (2021). Participatory Research Methods in Community-Based Social Sciences. Qualitative Research Journal, 21(3), 345-362.
Lichter, D. T., & Parisi, D. (2021). The role of local institutions in shaping rural development. Rural Sociology, 86(1), 5-29.
Putnam, R. D. (2020). The Upswing: How America Came Together a Century Ago and How We Can Do It Again. Simon & Schuster.
UNESCO. (2020). Rethinking Education for Sustainable Development. Paris: UNESCO Publishing.
Woolcock, M. (2022). Social capital and economic development: Toward a theoretical synthesis and policy framework. Theory and Society, 51(1), 1–23.