آسیب شناسی سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در قبال حجاب و عفاف
محورهای موضوعی :
کلید واژه: آسیب, سیاست جنایی, حجاب, عفاف,
چکیده مقاله :
موضوع حجاب و عفاف به عنوان یک دستور دینی، یکی از مسائل کلیدی در جامعه ما محسوب می‌شود که با بسیاری از موضوعات دیگر در ارتباط است و ابعاد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را شامل می‌شود. نظام جمهوری اسلامی برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از عدم رعایت حجاب و عفاف، اقداماتی متناسب به منظور حفظ، تثبیت و تعمیق این اصول در جامعه انجام داده است، اما این اقدامات با آسیب‌های متعددی روبه‌رو بوده است. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی، آسیب‌های سیاست جنایی جمهوری اسلامی ایران در قبال حجاب و عفاف ارزیابی می‌کند. با بهره‌گیری از دستاوردهای جرم‌شناسی انتقادی این مقاله نشان داد سیاست‌های جنایی تقنیننی، اجرایی، قضایی و مشارکتی جمهوری اسلامی ایران در قبال حجاب و عفاف آسیب‌هایی از جمله آسیب‌های فرهنگی؛ بی انضباطی اجتماعی، گسست فرهنگی و آسیب‌های اجتماعی؛ دین گریزی جوانان، دشمن سازی در بین هواداران نظام جمهوری اسلامی ایران، افزایش جمعیت کیفری و آسیب‌های اقتصادی از جمله کاهش تولید و اختلال در صنایع کلیدی، کاهش سرمایه‌گذاری و خروج سرمایه، تحمیل هزینه به بخش خصوصی، اختلال در کسب و کار و آسیب‌های رسانه‌ای؛ فعالیت رسانه‌های ضدعفاف و حجاب، ایجاد تصاویر منفی از زنان و حجاب، کاهش اعتماد به نفس زنان و افزایش قضاوت‌های اجتماعی را به دنبال دارد. با توجه به آسیب‌های سیاست جنایی در قبال حجاب و عفاف جهت برون رفت از این آسیب‌ها راهکارهایی از جمله تقویت سیاست‌های جنایی در حوزه حجاب و عفاف با روش‌های تعاملی و همفکری در جامعه، ایجاد مکانیسم بازخورد و ارزیابی مستمر سیاست‌های جنایی حوزه حجاب و عفاف و همچنین، بازنگری و اصلاح سیاست‌ها بر اساس نتایج ارزیابی‌ها و بازخوردهای اجتماعی، ایجاد هماهنگی بین سیاست‌های جنایی حجاب و عفاف با نگرش‌های دینی، فرهنگی و اجتماعی ارائه شده است.
The issue of hijab and chastity as a religious commandment is considered one of the key issues in our society, which is related to many other issues and includes political, social, economic and cultural dimensions. In order to prevent the harm caused by not observing hijab and chastity, the Islamic Republic has taken appropriate measures to preserve, consolidate and deepen these principles in society, but these measures have been faced with numerous harms. This research, using a descriptive-analytical approach, evaluates the harms of the criminal policy of the Islamic Republic of Iran towards hijab and chastity. By utilizing the achievements of critical criminology, this article showed that the legislative, executive, judicial and participatory criminal policies of the Islamic Republic of Iran towards hijab and chastity have caused harms including cultural harms; social indiscipline, cultural rupture and social harms; Youth apostasy, creating enemies among supporters of the Islamic Republic of Iran, increasing the criminal population, and economic damage, including reduced production and disruption in key industries, reduced investment and capital outflow, imposing costs on the private sector, disruption in business, and media damage; the activities of anti-chastity and hijab media, creating negative images of women and hijab, reducing women's self-confidence, and increasing social judgments. Considering the damage caused by criminal policies against hijab and chastity, solutions have been proposed to overcome these damages, including strengthening criminal policies in the field of hijab and chastity with interactive and collaborative methods in society, creating a feedback mechanism and continuous evaluation of criminal policies in the field of hijab and chastity, as well as reviewing and amending policies based on the results of social evaluations and feedback, and creating coordination between criminal policies on hijab and chastity and religious, cultural, and social attitudes.
1. ابن قتیبه، ابومحمد،(1408ق)، غریب الحدیث، بیروت، دارالکتب العلمیه.
2. ابن‌منظور، محمدبن مکرم، (1414ق)، لسان العرب، بیروت، دار صادر.
3. احمدی، عزت اله؛ عدلی پور، صمد؛ میرمحمدتباردیوکلایی، سیداحمد،(1393)، نهاد خانواده، سبک زندگی و گرایش به حجاب، فصلنام جامعه شناسی نهادهای اجتماعی، شماره1، 175-151.
4. اسدی، لیلا، (1384)، بررسی قوانین کیفری ایران در امر پوشش مردم، مجله فقه و حقوق خانواده(ندای صادق)، سال دهم، شماره40، ص74-48.
5. اسفندیاری، محمد،(1384)، آسیب‌شناسی دینی (پژوهشهایی درباره اسلام شناسی و جامعه شناسی)، انتشارات صحیفه خرد، قم، چاپ اول.
6. بیات، بهرام،(1387)، فراتحلیل آسیب‌های اجتماعی و جرایم، تهران: معاونت اجتماعی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران.
7. جمشیدی، علیرضا،(1394)، سیاست جنایی مشارکتی، تهران، نشر میزان.
8. جوانی، وجیهه؛ امیری، مجتبی،(1395)، بررسی عوامل گرایش به بدحجابی و راه کارهای مقابله با آن، قصلنامه تحقیقات فرهنگی ایران دوره نهم، شماره4، زمستان، 132-115.
9. جوهری، اسماعیل بن حماد، (1407ق)، الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة، تحقیق احمد عبدالغفور عطار، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ چهارم.
10. حسانی، جلال الدین،(1396)، نهادینه سازی فرهنگ حجاب و عفاف در جامعه در پرتو رویکردهای نظام سیاست جنایی ایران،همایش ملی عفاف،حجاب و سبک زندگی،زاوه،
11. خامنه ای، سیدعلی، (1391)، بیانات در دیدار علما و روحانیون خراسان شمالی ۱۳۹۱/۰۷/۱۹.
12. خدادادی سنگده، جواد ؛ احمدی، خدابخش(1394)، نقش عوامل فرهنگی و رسانه ای در پیش بینی حجاب زنان: مطالعه‌ای ملی، فصلنامه فرهنگی- تربیتی زنان و خانواده، دوره 10، شماره33.
13. خوشخویی، منصور؛ یوسف زاده، محمدرضا؛ آذریون، پریسا،(1392)، بررسی رابطة میزان استفاده از رسانه‌های ارتباطی (اینترنت، ماهواره و تلفن همراه) و گرایش دانشجویان دختر دانشگاه بوعلی سینا به حجاب، دوفصلنامه علمی-پژوهشی دین و ارتباطات، سال بیستم، شماره اول، بهار و تابستان، ص65-43.
14. خویی، سیدابوالقاسم، (بی تا)، موسوعة الامام خویی، نجف، مؤسسة الخویی الامامیة.
15. خیری، حسن،(1394)، بررسی جامعه شناختی قانون حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر، بررسی مسائل اجتماعی ایران، دوره6، شماره2، ص262-237.
16. دلماس-مارتی، می ری، (1402)، نظام‌های بزرگ سیاست جنایی، نشر میزان، تهران.
17. دهخدا، علی اکبر،(1377)، لغت نامه دهخدا، انتشارات دانشگاه تهران.
18. رجایی، سیدمحمد، (1421ق)، المسائل الفقهیة، قم، انتشارات مهر.
19. رستم نژاد، مهدی،(1389)، پدیده بدحجابی و ریشه‌های آن، فصلنامه تخصصی طهورا، سال سوم، شماره پنجم، بهار.
20. رسن، جفری،(1384)، نگاهی به (سیاست) تسامح صفر، مترجم: جلال الدین قیاسی، فقه و حقوق، شماره4، ص182-171.
21. سبزواری، سید عبدالاعلی،(بی تا)، مهذب الاحکام، قم، دار التفسیر.
22. سلیمی، علی؛ داوری،محمد(1386)، جامعه شناسی کجروی، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
23. شاملو، باقر،(1403)، سیاست جنایی، چاپ اول،نشر میزان ؛ بنیاد حقوقی میزان، بهار.
24. صدیق سروستانی، رحمت الله،(1386)، آسیب‌شناسی اجتماعی، تهران، انتشارات سمت.
25. طباطبایی حکیم، سیدمحسن، (1391)، مستمسک عروة الوثقی، قم، دار التفسير.
26. طباطبایی یزدی، سید محمدکاظم،(1419ق)، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، چاپ اول.
27. عباسپور مبارکه، حمیدرضا؛ خسروشاهی، قدرت الله؛ پوریانی، محمدحسین(1399)، بررسی علل و عوامل ایجاد کننده یا ترغیب کننده عدم رعایت حجاب شرعی در بین زنان کشور، ماهنامه جامعه شناسی سیاسی ایران، دوره 3، شماره 1، شماره پیاپی 9، اردیبهشت،ص 692-710.
28. عظیم زاده اردبیلی فائزه و ساره حسابی،(1390)، «سیاست جنایی و تطور مفهومی آن»، مجله تعالی حقوق، س4، ش15، ص133-113.
29. علامه حلی، حسن بن یوسف،(1413ق)، مختلف‌الشیعة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی.
30. فاضل مقداد، مقداد بن عبدالله، (1373)، کنز العرفان فی فقه القرآن، تهران، انتشارات مرتضوی.
31. فراهیدی،خلیل ابن احمد،(1405ق)، کتاب العین، قم، دارالهجره.
32. قاسمی، آزاد، نقدی دورباطی، مریم، آهنگران، محمدرسول(1403)، مبانی حاکم بر سیاست جنایی قضایی ایران در مقوله عفاف و حجاب، فصلنامه تحولات سیاسی اجتماعی معاصر ایران، سال سوم، شماره اول(پیاپی6)، بهار، ص441-419.
33. قمری، اسماعیل؛ مرادی زاده، ناهید،(1402)،تحلیلی بر مبانی حقوقی مداخله کیفری در موضوع حجاب، نشریه حقوق و مطالعات سیاسی، دوره 3، شماره 3، مهر.
34. لازرژ، کریستین،(1402)، درآمدی بر سیاست جنایی، ترجمه علی حسین نجفی ابرندآبادی، نشر میزان، تهران، چاپ دهم.
35. مرعشی نجفی، سید شهاب‌الدین،(1406ق)، منهاج المؤمنین، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی.
36. مرکز پژوهش‌های اجتماعی؛فرهنگی مجلس،(1397)، عوامل موثر بر اجرایی شدن سیاست‌های حجاب و پیامدهای آن، نشر مجازی.
37. مطهری، مرتضی،(1386)، مسئله حجاب، قم، انتشارات صدرا، چاپ هفتاد و سوم.
38. معیدفر، سعید،(1383)، شکاف نسلی یا گسست فرهنگی ( بررسی شکاف نسلی در ایران)، نشریه نامه علوم اجتماعی، دوره 24، شماره 24، شماره پیاپی 449، دی، ص80-55.
39. معین، محمد،(1386)، فرهنگ معین، انتشارات زرین.
40. مکارم شیرازی، ناصر، (1424ق)، کتاب النکاح، قم، مدرسة الامام علی بن ابی طالب(ع)، چاپ اول.
41. مکارم شیرازی،(1374)، تفسیر نمونه، قم، دار الکتب الاسلامیة.
42. مهدوی پور، اعظم؛ شهرانی کرانی، نجمه،(1393)، امنیتی شدن جرم‌شناسی: راهبردها و آثار آن برحقوق کیفری، دوفصلنامه پژوهشنامه حقوق کیفری، دوره 5، شماره 1، شماره پیاپی 9، فروردین، ص188-159.
43. موسوی خمینی، سید روح الله،(1392)، تحرير الوسيلة، تهران: مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمینی، 1392ه.ش.
44. نجفی(بستان)، حسین، (1399)، سیاست پژوهی عفاف و حجاب در ایران، قم، ناشر پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و ناشر همکار جبهه فرهنگی حجاب و عفاف.
45. نجفی، محمدحسن،(1362)، جواهر الکلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم.
46. نجفی‌ابرندآبادی، علی حسین،(1401)، دانشنامه بزه‌دیده‌شناسی و پیشگیری از جرم، نشر میزان، تهران، دوجلد، چاپ دوم.
47. نظیفی، عباس؛ جمشیدیها، غلامرضا؛ کرمی، توران، (1389)، آسیب شناسی فلسفه قانونی حجاب، تهران، دادگستر.
48. هدایت‌نیا، فرج اله؛ شوشتری، مهدی؛ محمودی ضامن جانی، محمدرضا،(1401)، رویکردشناسی حقوقی حجاب (با نگرشی انتقادی به برخورد کیفری با بی‌حجابی)، فصلنامه علمی پژوهشی حقوق اسلامی، دوره 19، شماره74، آبان، ص32-7.
49. وشنوی قمی، محمدقوام، (1379)،الحجاب فی الاسلام، قم، مطبعة الحکمة.