قدرت بازار و اثرات رفاهی آن در بازار محصولات صادراتی بخش کشاورزی ایران
محورهای موضوعی : فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزیمحمد عمرانی 1 , زکریا فرج زاده 2
1 - گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زابل
2 - عضو هیأت علمی گروه اقتصاد کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زابل و دکتری اقتصاد کشاورزی
کلید واژه: رفاه , محصولات کشاورزی,
چکیده مقاله :
این مطالعه با هدف تحلیل قدرت بازار ایران در بازار محصولات صادراتی منتخب و اثرات رفاهی ناشی از آن صورت گرفت. محصولات صادراتی منتخب شامل کشمش، خرما، پسته و زعفران می باشد. برای تحلیل قدرت بازار ایران از دو تصریح قیمت صادراتی(تابع واکنش قیمت) و تابع تقاضای واردات(شاخص لرنر) استفاده گردید. همچنین اثرات رفاهی ناشی از وجود قدرت بازار با استفاده از معیار معادل تغییرات اندازه گیری شد. در تصریح های یاد شده از داده های مرکب دوره ی 2009-1997 استفاده گردید. یافته ها نشان داد که افزایش سهم ایران موجب کاهش قیمت صادراتی خواهد شد. همچنین کاهش ارزش پول ایران یا افزایش نرخ ارز افزایش قیمت صادراتی محصولات یاد شده را در پی دارد. بر اساس تابع تقاضای واردات مشخص گردید صادرکنندگان ایران قادرند تا قیمت صادراتی کشمش، خرما، زعفران و پسته را به ترتیب 7/3، 6/11، 1/19 و 3/20% بالاتر از هزینه ی نهایی قرار دهند که دال بر وجود قدرت بازار صادرکنندگان در بازار صادراتی این محصولات می باشد. در تحلیل رفاهی نیز مشخص گردید مازاد رفاهی که صادرکنندگان به دلیل قدرت بازار به دست می آورند، برای محصولات یاد شده به ترتیب برابر با 12، 18، 9/26 و 3/26% ارزش محصول صادراتی تحت شرایط رقابتی می باشد.
The aim of this study is to investigate Iranian market power in the selected exporting crops as well as to measure the welfare impacts steming from the market power. The selected crops are rasin, dates, saffron and pistachios. Two spescifications including export price (price reaction function) and import demand function (Lerner index) were applied to measure market power. Welfare impact also was measured using equivalent variation. Panel dataset of 1997-2009 were applied to estimate the functions. Findings of export price specification showed that increase in the Iranina market share results in decrese in export price of the crops. It was alos revesled that the Iranian money depreciation or echange rate increament is expected to raise export prices of the crops. Based on the import demand specification also we found that the Iranian exporters are capble of setting the export prices of rasin, dates, saffron and pistachios higher than the corresponding marginal cost by 3.7, 11.6, 19.1 and 20.3 percent respectively, indicating exertation of market power. Welfare analysis also showed that the exporting agents gain welfare surplus by 12, 18, 26.9 and 26.3 percent of their export value under competitive situation for rasin, dates, saffron and pistachios respectively.
1. بانك مركزي ايران (1388)http://www.cbi.ir.
2. جبل عاملي، ف. و س. بي ريا (1385). برآورد تابع تقاضاي كشورهاي وارد كننده زعفران ايران با روش پانل 1380-1370. پژوهشنامه بازرگاني. شماره 10(39):109-134.
3. حسینی، س. ص و آ. دوراندیش (1385). الگوی انتقال قیمت پسته ایران در بازار جهانی. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 2-37. (1): 153-145.
4. حسینی، س. ص و ا. نیکوکار (1385). انتقال نامتقارن قیمت و اثر آن بر حاشیه بازار در صنعت گوشت مرغ ایران. مجله علوم کشاورزی ایران. جلد 2-37. (1): 9-1.
5. حسینی، س. ص و م. قهرمان زاده (1385). تعدیل نامتقارن و انتقال قیمت در بازار گوشت قرمز ایران. فصلنامه اقتصاد كشاورزي و توسعه. (53):22-1.
6. حسینی، م. ع و ز. پرمه (1383). ساختار بازار جهانی فرش دستباف و بازارهای هدف صادراتی ایران. فصلنامه پژوهش های بازرگانی. شماره 30: 114-83.
7. خدادادکاشی. ف. م. ن. شهیکی تاش (1384). سنجش درجه رقابت در بازارهای جهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. (51): 178-125.
8. سازمان گمرك ايران. (1384). سال‌نامه بازرگاني خارجي گمرك ايران. تهران.
9. شيخ¬زين¬الدين، آ. و م. بخشوده (1387). قدرت بازار خريد دام زنده و كارايي هزينه در صنعت گوشت قرمز مطالعه موردي صنعت كشتار دام استان فارس. فصلنامه اقتصاد كشاورزي و توسعه. (61): 143-125.
10. عليجاني، ف. و م. صبوحي (1388). اندازه¬گيري قدرت بازار و كارايي هزينه توليد گوشت گاو و گوساله در ايران. مجله تحقيقات اقتصاد كشاورزي. جلد 1 (2): 90-77.
11. فرج زاده، ز. و م. بخشوده (1390). بررسي ساختار بازار جهاني پسته با تأكيد بر قدرت بازار ايران. فصلنامه اقتصاد كشاورزي و توسعه. (73): 145-125.
12. مهرابي بشرآبادي، ح. (1381). بررسي عوامل مؤثر بر سهم ايران از بازار جهاني پسته. فصلنامه اقتصاد كشاورزي و توسعه، (39): 102-85.
13. Arunanondchai, J. M. (2003) Applied general equilibrium analysis of trade liberalization on land-based sectors in Malaysia and Indonesia. Journal of Policy Modeling, 25: 947–961.
14. Bettendorf, L. and Verboven, F. (2000). Incomplete transmission of coffee bean prices: evidence from the Netherlands. European Review of Agricultural Economics, 27 (1):1–16.
15. Borensztein, E. and Reinhart, C.M. (1994). The macroeconomic determinants of commodity prices. IMF Staff Papers, 41: 236–261.
16. Canan, B. and Cotterill, R. W. (2006). Strategic pricing a differentiated product oligopoly model: fluid milk in Boston. Agricultural Economics, 35: 27-33.
17. Durevall, D.) 2007(. Demand for coffee in Sweden: The role of prices, preferences and market power. Food Policy, 32: 566–584.
18. FAO Statistical Database., http://www.fao.org.
19. Felloni, F., Gilbert, J., Wahl, T.I. and Wandschneider, P. (2003) Trade policy, biotechnology and grain self-sufficiency in China. Agricultural Economics, 28: 173–186.
20. Fugazza, M. and Maur, J. (2008). Non-tariff barriers in CGE models: How useful for policy?, Journal of Policy Modeling, 30(3): 475–490.
21. Glauben, T. and Loy, J. P. (2003). Pricing-to-market versus residual demand elasticity analysis of imperfect competition in food exports: Evidence from Germany. Journal of Agriculture & Food, 1(1), Article 3.
22. Griffith, G. and Mullen, J. (2001). Pricing-to-market in NSW rice export markets. Australian Journal of Agricultural Economics, 45(3), 323-334.
23. Hosoe, N. (2001). A general equilibrium analysis of Jordan’s trade liberalization. Journal of Policy Modeling, 23: 595–600.
24. Kenetter, M.M. (1989). Price discrimination by US and German exporters. American Economic Review, 79: 198-210.
25. Kitwiwattanachai, A., Nelson, D. and Reed, G. (2010). Quantitative impacts of alternative East Asia Free Trade Areas: A Computable General Equilibrium (CGE) assessment. Journal of Policy Modeling, 32: 286–301.
26. Krugman, P.R. (1987). Pricing to Market when the exchange rate changes. In: Arndt, S.W., J.D. Richardson (Eds.), Real-Financial Linkages among Open Economies. MIT Press, Cambridge, MA.
27. Lavergne, P., Requillart, V. and Simioni, M. (2001). Welfare losses due to market power: Hichsian versus Marshalian measurement. American Journal of Agricultural Economics, 83(1):157-165.
28. Liang, J. N. (1989). Price reaction functions and conjectural variations: an application to the breakfast cereal industry. Review of international Organization, 4(2):31-58.
29. Perloff, J. M. (2001). Microeconomics, Second Edition, Addison Wesley Longman, Inc.
30. Porter, R.H. (1983). A study of cartel stability: The Joint Executive Committee, 1880–1886. The Bell Journal of Economics, 14: 301–314.
31. Rakotoarisoa, M. A. and Shapouri, S. (2001). Market power and the pricing of commodities imported from developing countries: the case of US vanilla bean imports. Agricultural Economics, 25: 285–294.
32. Rutherford, T.F. and Tarr, D. G. (2002). Trade liberalization, product variety and growth in a small open economy: a quantitative assessment. Journal of International Economics, 56: 247–272.
33. Stoft, S. (2002). Power System Economics: Designing Markets for Electricity, IEEE Press.
34. United Nation. Statistical Database, http://data.un.org/Data.
35. Weerahewa, j. (2003). Estimating market power of tea processing sector, Sri Lankan. Journal of Agricultural Economics, 5: 69-82.
36. Winchester, N. (2009). Is there a dirty little secret? Non-tariff barriers and the gains from trade. Journal of Policy Modeling, 31: 819–834.