بررسی تأثیر اجرای طرح ترسیب کربن بر اصل گسترش مشارکت در راستای ایجاد تاب‌آوری نظام‌های اجتماعی-اکولوژیکی (مورد مطالعه: شهرستان‌های خاتم، جاجرم و گالیکش)
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزی
حسین مرادی
1
,
مجید رحیمی
2
*
,
سیروس شمشیری
3
1 - دانشجوی دکتری مرتعداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
2 - دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
3 - دانشجوی دکتری مدیریت و کنترل بیابان، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
تاب‌آور بودن نظام‌های اجتماعی-اکولوژیک در برابر تغییرات محیطی نظیر تغییر اقلیم نیازمند تضمین سیستم‌های محیطی مانند سیستم عرضه آب و انسانی مانند نظام حکمرانی منابع و مشارکت ذی‌نفعان می‌باشد. در کشور ایران پروژه بین‌المللی ترسیب کربن از سال 2005 در ابتدا با هدف جلوگیری از پدیده بیابان‌زایی آغاز گردید. از این رو در این مطالعه جوامع محلی سه منطقه هدف این طرح شامل شهرستان خاتم استان یزد، شهرستان جاجرم استان خراسان شمالی و حوزه آبخیز اوغان شهرستان گالیکش استان گلستان و میزان تأثیر اجرای طرح بر گسترش مشارکت ذی‌نفعان مورد بررسی قرار گرفتند. بدین منظور از هر منطقه دو روستا به صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب گردیده و پرسشنامه سنجش گسترش مشارکت بین کشاورزان و دامداران روستاهای هدف تکمیل گردید. نتایج نشان داد که اجرای طرح ترسیب کربن در سه منطقه مورد مطالعه باعث افزایش گسترش مشارکت به میزان قابل قبولی نگردیده است. همچنین مقایسه عملکرد مناطق نشان داد که در شهرستان جاجرم، ضعیف‌ترین عملکرد و در حوزه آبخیز اوغان شهرستان گالیکش بهترین عملکرد در راستای گسترش مشارکت ذی‌نفعان صورت پذیرفته است. شاخص‌های گسترش مشارکت نیز تنها در حوزه آبخیز اوغان و شهرستان خاتم در 14 حالت از 90 حالت ممکن دارای مقدار قابل قبولی بودند. در نتیجه شفافیت اهداف و انتظارات، حضور و درگیر ساختن ذی‌نفعان، تسهیل و رهبری، ظرفیت‌سازی، قدرت و منبع‌یابی در تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی، سازمانی، زیرساختی و سرمایه اجتماعی دارای عملکرد مناسبی نبوده‌اند. از این رو تاب‌آوری خدمات اکوسیستمی موجود در سه منطقه مورد مطالعه به دلیل عدم گسترش مشارکت ذی‌نفعان به خطر خواهد افتاد.
The resilience of social-ecological systems to environmental changes such as climate change requires the guarantee of environmental systems such as water supply systems and human resources such as resource governance systems and stakeholder participation. In Iran, the International Carbon Sequestration Project, in cooperation, was initially launched in 2005 with the aim of preventing the phenomenon of desertification. Therefore, in this study, the local communities of the three target areas of this project, including Khatam, Jajarm and Oghan watershed of Galikesh and the impact of the project on the broaden of stakeholder participation were examined. For this purpose, two villages from each region were selected by simple random sampling and a questionnaire measuring the broaden participation among farmers and ranchers in the target villages was completed. The results showed that the implementation of carbon sequestration plan in the three study areas in the five dimensions studied did not increase the broaden participation to an acceptable level. Also, the comparison of the performance of the three regions showed that in Jajarm, the weakest performance and in Galikesh, the best performance has been done in order to expand the participation of stakeholders. Indicators of broaden participation were acceptable only in Ogan watershed and Khatam in 14 out of 90 possible cases. As a result, transparency of goals and expectations, presence and involvement of stakeholders, facilitation, and leadership, capacity building, power, and sourcing in all aspects of social, economic, organizational, infrastructure, and social capital have not performed well. Therefore, the resilience of ecosystem services in the three study areas will be jeopardized due to the lack of expansion of stakeholder participation.