شناسایی موانع پیش¬روی توسعه کشت کلزا در استان کردستان با استفاده از نظریه بنیادی
محورهای موضوعی : پژوهش های ترویج و آموزش کشاورزیمدینه عثمانپور 1 * , جعفر یعقوبی 2 , افسانه ملک حسینی 3
1 - دانش‌آموخته دکتری ترویج کشاورزی پایدار دانشگاه زنجان،کارشناس مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سنندج
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه زنجان
3 - گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران
کلید واژه: کلزا, دانه‌های روغنی, کشاورزی, موانع, کردستان,
چکیده مقاله :
با توجه به نياز روزافزون كشور به روغن‌هاي خوراكي كه درحال حاضر بخش اعظم آن از منابع خارجي تامين مي‌گردد، توسعه كشت دانه‌هاي روغني به‌ويژه كلزا از اهميت به سزايي برخوردار است و به دليل خصوصيات مطلوب آن مورد توجه سياست‌گزاران بخش كشاورزي قرار گرفته است. اما با وجود تمام تلاش‌ها و ادعاها، ایران هنوز هم برای تامین نیاز خود به واردات روغنی وابسته است. پژوهش کیفی حاضر با استفاده از نظریه بنیانی و با هدف شناسایی موانع پیشروی توسعه کشت کلزا در استان کردستان انجام گرفت. جامعه مورد مطالعه 24 نفر از کارشناسان زراعت، مروجان مسئول پهنه و کشاورزان کلزاکار بودند كه به روش نمونه‌گيري مبتني بر هدف انتخاب شدند. براي جمع‌آوري داده‌ها از تكنيك مصاحبه نیمه ساختارمند و پرسشنامه‌ی باز استفاده شد. بر مبنای نتایج مهمترين موانع پيش توسعه کشت کلزا در سه طبقه علل انسانی، مالی و تولید دسته‌بندی شدند که هر یک به ابعادی از موضوع مورد مطالعه می‌پردازند.
Due to the growing need for edible oils, most of which are supplied from foreign sources, the development of oilseeds, especially Canola, is of great importance and due to its desirable characteristics has been considered by policymakers in the agricultural sector. But despite all efforts and claims, Iran is still dependent on oil imports to meet its needs. The present qualitative research was conducted using grounded theory with the aim of identify barriers to the development of Canola cultivation in Kurdistan province. The study population consisted of 24 agricultural experts, extension agent of area and Canola farmers who were selected by purposive sampling method. Semi-structured interview technique and open questionnaire were used to collect data. Based on the results, the most important obstacles to the development of Canola cultivation were classified into three categories: human, financial and production causes, each of which deals with dimensions of the subject under study.
منابع 1. اديب حاج‌باقري، م.، پرويزي، س. و صلصالي، م.(1389). روش‌هاي تحقيق كيفي. انتشارات بشري، چاپ دوم.
2. امین فنک، د.، و محمدزاده، ل.، و مرادیان، ح. (1394). ارزیابی نگرش کشاورزان نسبت به کاشت کلزا در استان آذربایجان غربی، نخستین کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در علوم زیستی و کشاورزی، تهران، https://civilica.com/doc/418023
3. بخشی، ن.، حیاتی، ب.، دشتی، ق.، و قهرمان‌زاده، م. (1396). تحلیل عوامل موثر بر توسعه کشت کلزا در شهرستان‌های تبریز و مرند، ایران. نشریه مدیریت کشاورزی و توسعه. شماره 1.
4. پاپ‌زن، ع.، قبادی، پ.، زرافشانی، ک و گراوندی، ش. (1389). مشكلات و محدوديت هاي گردشگري روستايي با استفاده از نظريه بنياني(مورد: روستاي حرير، استان كرمانشاه). پژوهش‌های روستایی، دوره 1، شماره 3، صفحه 52-26.
5. جباری، م.، و ظریفیان، ش.(1388). عوامل موثر بر رضایت پذیرندگان کشت کلزا در غرب شهرستان آمل، سومین کنگره علوم ترویج و آموزش کشاورزی، مشهد،https://civilica.com/doc/131817
6. چاهی بیرق، م و فلسفیان، آ. (1402). تحلیل عوامل مؤثر بر پذیرش و توسعه کشت کلزا در شهرستان تبریز: کاربرد مدل هاردل دوگانه. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، 54(3)، 663-679.
7. روشنعلی، م.، مرصوصی، ن.، و ذاکری، م. (1391). سنجش تناسب اراضی استان مازندران بر اساس عناصر اقلیمی برای کشت کلزا با استفاده از مدل TOPSIS. دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، سال 3، شماره 6، صفحه 67-80.
8. سبحانی، ب.، و روشنعلی، م. (1397). سنجش تناسب اراضی استان مازندران برای کشت کلزا براساس روشهای ارزیابی تصمیم‌‌گیری چندمعیاره در محیط GIS. فصلنامه جغرافیا و آمایش شهری- منطقه‌ای، سال 8، شماره 27،، 129-148.
9. شرفی‌پور، ل.، و احمدوند، م. (1397). واکاوی بازدارندههای توسعه کشت کلزا (Brassica napus) در شهرستان اُرزوئیه. پژوهش‌های ترویج و آموزش کشاورزی، سال 11، شماره 4، صفحه 47-58.
10. شفیعی، ل. (1390). بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کاشت کلزا در استان کرمان. فصلنامه علمی -پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، جلد 3، شماره 4، صفحه 1-16.
11. شهری، آ. (1396). بررسی چالش‌های کشت کلزا و راهکارهای توسعه کشت آن در استان البرز با استفاده از روش مصاحبه عمیق. دومین کنفرانس ملی دستاوردهای نوین غربی، نخستین کنفرانس ملی دستاوردهای نوین در علوم زیستی و کشاورزی، در صنایع غذایی و تغذیه سالم در سال 1396.
12. شهریاری، آ.، فرهادیان، ه و محمودی، م. (1400). واکاوی ساختار عاملی چالش‌ها و راهکارهای توسعه کشت کلزا (مورد مطالعه: استان البرز). نشریه راهبردهای توسعه روستایی، 8(2)، 150-133.
13. عاقل، ح.، و ذوقی، ک. (1388). بررسي مهمترين موانع و مشكلات توسعه كشت كلزا در خراسان. مجله پژوهش‌هاي زراعي ايران، جلد 7، شماره2، صفحه 514-505.
14. عبدی، ن.، و فیروزی، س. (1393). بررسي عوامل مؤثر بر پذيرش كشت كلزا در ميان كشاورزان شهرستان دزفول. اولین کنگره بین‌المللی و سیزدهمین کنگره ملی علوم زراعت و اصلاح نباتات و سومین همایش علوم و تکنولوژی بذر.
15. قاسمی، ش.، زرافشانی، ک.، و قمبرعلی، ر. (1396). بررسی عوامل پیشگوکننده استمرار پذیرش کشت کلزا در شهرستان کرمانشاه. تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-48، شماره 4، صفحه 633-646.
16. کاکولوند، ن.، غلامرضایی، س.، و رحیمیان، م. (1397). نقش‌آفرینی ترویج و آموزش کشاورزی در توسعه کشت کلزا در شهرستان سلسله. پژوهش مدیریت آموزش کشاورزی، دوره 10، شماره 46، صفحه 78-89.
17. معتمد، م.ک.، جوزائی، ص.، کاوسی کلاشمی، م. (1399). ارزیابی شاخص‌های مالی و متغیرهای اثرگذار بر پذیرش کشت کلزا به‌عنوان کشت دوم در شالیزارهای استان گیلان. تحقیقات غلات، دوره 10، شماره 1، صفحه 33-43.
18. هاشمی، س. (1396). ارزیابی کیفی تناسب اراضی برای کشت کلزا و چغندرقند با روشهای متفاوت فائو(منطقه گیان، استان همدان). تحقیقات کاربردی خاک، جلد 5، شماره2، صفحه 16-30.
19. همايوني‌فر، م.، و ملک‌دار، م. (1384). بررسي عوامل مؤثر بر توسعه کشت کلزا در استان مازندران. فصلنامه پژوهش‌هاي اقتصادي، سال 5، شماره 4، صفحه 122-114.
20. Dashti, G., Hayati, B., Bakhshi, N., & Ghahremanzadeh, M. (2016). Analysis of Factors Affecting Canola Plantation Development in Tabriz and Marand Counties, Iran. International Journal of Agricultural Management and Development (IJAMAD), 7 (1), 25-35.
21. GhiasvandGhiasy, F. (2012). Feasibility study of cultivation and development oilseeds in gazvine province. Annals of biological research, 3 (8):3861-3864.
22. Jones, M. and Alony, I. (2011). Guiding the Use of Grounded Theory in Doctoral Studies – An Example from the Australian Film Industry, International Journal of Doctoral Studies Volume 6.
23. KC, K.B., Montocchio, D., Berg, A., Fraser, E., Daneshfar, B. and Champagne, C. (2020). How climatic and sociotechnical factors influence crop production: a case study of canola production. SN Applied Science. 2, 2063 (2020): 1-9.
24. Khan, S.N. (2014). Qualitative Research Method: Grounded Theory, International Journal of Business and Management; Vol. 9, No. 11; Published by Canadian Center of Science and Education.
25. Kimber, D., and D.D., Mcgregor, (1995). Brassica Oilseeds Production and Utilization .CAB International Pub., UK.
26. Risdon, P. (1992). Understanding the Technology Transfer Process (online) Available at WWW. URL: http//Cygnus. Sas. Upenn.
27. Usherwood, N.R. (1993). Canola Production for Southeast Agriculture. Better Crops.