تحولات تصمیم‌گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران: از آرمان‌گرایی تا واقع‌گرایی
محورهای موضوعی : تحولات سیاسی در ایران
حسین ابراهیم نیا
1
(پژوهشگر مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه)
کلید واژه: ایران, سیاست خارجی, تصمیم گیری, آرمان گرایی, واقع گرایی.,
چکیده مقاله :
تحقیق حاضر به بررسی پویایی تحولات تصمیم‌گیری در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آغاز انقلاب اسلامی، در پنج دوره زمانی که با تمرکز بر انتقال از آرمان‌گرایی به واقع‌گرایی تقسیم بندی شده و به آن می‌پردازد. سوال اصلی تحقیق این است چگونه و به چه عواملی می‌توان تحولات در تصمیم‌گیری در سیاست خارجی ایران از آرمان‌گرایی در دوران انقلاب اسلامی به سمت واقع‌گرایی در دوره‌های بعدی تفسیر نمود؟ به نظر می رسد که تحولات در تصمیم‌گیری سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از آرمان‌گرایی به واقع‌گرایی به عنوان نتیجه تعامل پویا میان عوامل داخلی و خارجی، تحولات در شرایط بین‌المللی و ارتباط مستقیم با اقتصاد و توسعه‌ی داخلی نسبت داده می‌شود. به تعبیر دیگر از یک سو به عوامل داخلی ایدئولوژیک و اجتماعی و از سوی دیگر به تأثیرات شرایط بین‌المللی و مبحث توسعه و اقتصاد پیوند دارد؛ لذا نتایج نشان از آن دارندکه این تحولات نه تنها ناشی از تغییرات در ایدئولوژی و فرآیندهای داخلی بلکه به‌عنوان پاسخ به چالش‌ها و فرصت‌های جدیدی که در دوران مختلف بروز کرده‌اند، شکل گرفته‌اند. تحقیق با استفاده رویکرد نظری سه سطح تصمیم گیری آلیسون که می تواند ترکیبی از نظریات آرمان گرایی، واقع گرایی را پوشش دهد به تحلیل و تبیین فرآیندهای پیچیده تحولات تصمیم‌گیری درسیاست خارجی ایران می‌پردازد؛ رویکرد توصیفی – تحلیلی و مطالعه موردی است؛ وازمنابع معتبر تاریخی، سیاسی و اقتصادی به منظور حمایت از تحلیل‌ها و استدلال‌ها استفاده خواهد شد؛ و هدف نهایی تحقیق ارزیابی این تحولات با تأکید بر تأثیرات آن بر فرآیند سیاست‌های خارجی ایران خواهد بود.
The present research investigates the dynamics of decision-making transformations in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran from the onset of the Islamic Revolution, divided into five time periods with a focus on the transition from idealism to realism. The main research question is how and by what factors the changes in decision-making in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran from idealism during the Islamic Revolution to realism in subsequent periods can be interpreted. It seems that the transformations in decision-making in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran from idealism to realism result from dynamic interactions among internal and external factors, changes in international conditions, and direct connections with the economy and domestic development. In other words, it is linked, on one hand, to internal ideological and social factors, and on the other hand, to the impacts of international conditions and the discourse of development and economics. The results indicate that these transformations are not only the result of changes in ideology and internal processes but have also taken shape in response to challenges and new opportunities that have emerged in different periods. The research employs the theoretical three-level decision-making approach of Allison, which can cover a combination of idealism and realism theories, to analyze and elucidate the complex processes of decision-making transformations in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran. The research methodology used is based on the fundamental purpose and a descriptive-analytical and case study approach. Credible historical, political, and economic sources will be utilized to support analyses and arguments. The ultimate goal of the research is to evaluate these transformations with an emphasis on their impacts on the process of foreign policies of the Islamic Republic of Iran.