نقش میراث بومی منطقه و تأثیر فرهنگ هند بر شکل‌گیری گتیه (حمام) در خانه‌های بندر کنگ
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگیناعمه دبیری نژاد 1 , حسین سلطان زاده 2 * , مهناز محمودی زرندی 3
1 - گروه معماری، دانشکده فنی و مهندسی، واحد تهران شمال،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
2 - استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - دانشیار گروه معماری، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
کلید واژه: حمام, گتیه, معماری هند, خانه‌های بندر کنگ, فرهنگ و معماری.,
چکیده مقاله :
خانه‌های بندر کنگ، همچون دیگر مناطق، تحت تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تغییر کرده‌اند. شکل‌گیری آن‌ها به‌ویژه از فرهنگ بومی و تعاملات تجاری، به‌خصوص با هند، تأثیر پذیرفته است. از ویژگی‌های شاخص این خانه‌ها، حمام‌های اختصاصی (گتیه) است که برخلاف سایر مناطق ایران، به‌طور گسترده در اتاق خانه های بندر کنگ دیده می‌شود.این پژوهش با رویکرد تفسیری - تاریخی، منشأ پیدایش این حمام‌ها و عوامل مؤثر بر تکامل آن‌ها را بررسی می‌کند. پرسش اصلی تحقیق این است که "چه عواملی در شکل‌گیری و ساخت حمام در اتاق اقامتی در خانه‌های بندر کنگ نقش داشته‌اند؟". یافته‌ها نشان می‌دهد که در دوره قاجار، حمام‌های اختصاصی معمولاً مختص خانه‌های اعیان و اشراف بود، زیرا هزینه‌های بالای ساخت، تأمین سوخت و آب، و مشکلات دفع فاضلاب، مانع از گسترش آن در خانه‌های معمولی می‌شد. بااین‌حال، در بندر کنگ این فضاها تقریباً در تمامی خانه‌ها، حتی به تعداد اتاق‌های اقامتی، دیده می‌شود. بررسی تطبیقی معماری مناطق تجاری مرتبط نشان می‌دهد که این ویژگی، تحت‌تأثیر تعاملات فرهنگی و تجاری با بندر کالیکوت هند شکل‌گرفته است. عوامل اقتصادی، اقلیمی، فرهنگی و مذهبی نیز در این تحول نقش داشته‌اند. فضای گتیه معمولاً به‌صورت اختصاصی برای هر اتاق طراحی شده و در برخی خانه‌ها بخش‌های خشک و تر جداگانه‌ای داشته است. این طراحی علاوه بر رعایت اصول بهداشتی، موجب کنترل بهتر رطوبت در اقلیم گرم و مرطوب منطقه می‌شده است. نتایج نشان می‌دهد که این سبک حمام مختص بندر کنگ بوده و در سایر شهرهای ساحلی ایران مشاهده نمی‌شود. این پژوهش با تحلیل تطبیقی معماری مسکونی در مناطق تجاری مرتبط، نقش تعاملات فرهنگی را در شکل‌گیری فضای حمام‌های خانگی در بندر کنگ تأیید می‌کند. یافته‌ها نشان می‌دهد که این ویژگی منحصربه‌فرد، حاصل پیوند سنت‌های محلی و الگوهای معماری وارداتی است.