تحلیل زمینهگرایی بازار سنتی شهر اردبیل بر پایه نظریه اُمبِرتو اِکو
محورهای موضوعی : مربوط به گردشگری
الهام خانقاهی بالا
1
*
,
حسن ابراهیمی اصل
2
,
مسعود حق لسان
3
,
سعیده فیضی
4
1 - دانشجوی دکتری گروه معماری، واحد بین المللی جلفا،دانشگاه آزاد اسلامی، جلفا، ایران.
2 - استادیار گروه معماری، واحد بین المللی جلفا،دانشگاه آزاد اسلامی، جلفا، ایران.
3 - استادیار گروه معماری و شهرسازی، واحد ایلخچی، دانشگاه آزاد اسلامی، ایلخچی، ایران.
4 - دانشیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، واحد آذرشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
کلید واژه: زمینه گرایی, بازار, امبرتواکو, اردبیل,
چکیده مقاله :
زمینه گرایی به عنوان رویکردی در معماری، بر حفظ ردپای گذشته و تفاوت‌ها و ویژگی های هر فرهنگ تأکید داشته، ریشه در هویت هر ملیت دارد. بازار مهم‌ترین فضاهای شهری و عناصر عملکردی و به‌عنوان ستون فقرات شهر قلمداد می‌شود. عوامل فرمی(کالبدی)، معنایی(ادراکی)، عملکردی(کارکردی) در نقش بازار در شهر به‌عنوان بستری برای پاسخگویی به نیازها و ظرفی برای فعالیت و رفتارهای استفاده‌کنندگان است. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی معیارها و مؤلفه‌های زمینه کالبدی، معنایی و کارکردی بازار سنتی در قالب نشانهشناسی نظریه«اُمبِرتو اِکو»است. فرضیه تحقیق از نوع همبستگی و جهت‌دار است که فرض می‌کند معماری بازار تحقق اصول زمینهگرایی است و مفاهیم نشانه‌ها می‌توانند به‌عنوان ابزاری جهت تحلیل نظام ارزشی و معنایی برای شناسایی اصول زمینهگرایی راهگشا باشند، چرا که بازار سنتی اردبیل دارای ویژگی‌های دلالتی است که قابلیت تداعی معنا را دارد. روش تحقیق از نوع کیفی و بر اســاس روش توصیفی -تحلیلی اســت که با استناد به منابع مطالعاتی به بســط مفهوم زمینهگرایی پرداخته و با اقتباس از منابع پژوهش، مؤلفه‌ها و ریزمؤلفه‌های زمینهگرایی را تدوین و ابعاد نشانهشناسی اُمبِرتو اِکو را شناسایی و بازار سنتی اردبیل را بر اساس مؤلفه‌های فوق و با استفاده از ابزار مشاهده و مطالعات ارزیابی می‌کند و سپس با روش تحلیلی-تطبیقی زمینه و نشانه‌های کالبدی بازار سنتی اردبیل را مشخص می‌نماید. نتایج نشان می‌دهند که معیارهای زمینهگرایی شامل دو جنبه فضایی و بصری و نُه معیار موقعیت، حجم، ارتفاع، عقب‌نشینی، مقیاس، جهت‌گیری، ریتم، ساخت مایه، رنگ و سه مؤلفه فضای مابین، کالبد معماری و فضای پر، نحوه تداخل توده و فضا است.
Contextualism in architecture emphasizes preserving cultural identity and the traces of the past while respecting the distinctiveness of each context. Markets, as essential urban spaces, have historically served as the backbone of cities, responding to users’ needs through their physical, semantic, and functional dimensions. This study aims to identify the physical, semantic, and functional components of contextualism in the traditional market of Ardabil using Umberto Eco’s semiotic framework. The research employs a qualitative, descriptive–analytical approach. Initially, the principles of contextualism were conceptualized through literature review and theoretical synthesis. Subsequently, the traditional market of Ardabil was analyzed through observation and comparative analysis. Results indicate that contextualism in Ardabil’s market is expressed through spatial and visual criteria, including position, volume, height, setback, scale, orientation, rhythm, texture, and color. Three core components—intermediate space, architectural body, and the interaction of mass and space—further define its contextual identity.
1. Abizadeh Saman. (2018). The cultural model of the historical evolution of Islamic cities. Doctoral thesis, Tabriz University of Islamic Arts.
2. Ahmadi Fardin. (2017). Explaining the role of physical contextualism in urban design. Elite Journal of Engineering Sciences, Volume 2, Number 3.
3. Bahryeh Pouroush; Toufan Sahar; Akbari Namdari Shabnam. (2020). Rereading the evolution of architecture in the structure of Tabriz market with an emphasis on contextualism. Iranian Islamic City, year 10, number 39.
4. Chndler Danyel. (2015). Basics of semiotics. Translated by Mehdi Parsa. Tehran: Research Institute of Islamic Culture and Art.
5. Eco Umberto. (2022). Semiotics. Translated by Pirouz Yazidi. Tehran: Third.
6. Eco Umberto. (2005). Function and the sign the semiotics of architecture in Rethinking Architecture. Taylor & Francis e-Library.
7. Eco Umberto. (1987). How an Exposition Exposes Itself? Travels in Hyperreality. trans William Weaver. London: Pan Books, 296–9.
8. Eco Umberto. (1979). Function and Sign: The Semiotics of Architecture in Rethinking Architecture: A Reader in Cultural Theory. Ed. By Neil Leach, Routlege, London.
9. Falahat Mohammad Sadegh; Nouhi Samira. (2012). The nature of signs and its role in improving the sense of place in the architectural space. Beautiful Arts, Volume 17, number 1.
10. Habib Farah. (2006). Harmony of light and color in Iranian urban space. Fine Arts, number 27, 3-27.
11. Habib Farah. (2006). Exploring the meaning of city form. Fine Arts, number 25, 5-14.
12. Hashempour Parisa; Neghadebrahimi Ahad; Yazdani Sana. (2018). Application of contextual approach in recreating historical contexts. Journal of Architecture and Sustainable Urbanism, Volume 6, Number 1.
13. Hosseinzadeh Delir Karim; Ashna Laleh. (2011). Visual order in Iran's traditional urbanization, case study: Tabriz Bazaar, Geography and Planning, Volume 16, Number 37.
14. Irandoust Kyoumars; Bahmani Ormani Arman. (2011). Physical evolution of traditional market in Iranian cities; Case study: Kermanshah city market. Iranian Islamic city studies, Number 5.
15. Jamei Bouyouk. (1993). Historical works and buildings of Ardabil. Scientific and cultural publications.
16. Karimi Nazanin; Dadvar Abolghasem. (2020). Analysis of architectural elements of Imam Mosque in Isfahan based on the semiotic theory of Umberto Eco. Islamic art studies, Volume 17, Number 37.
17. Majedi Hamid; Zarabadi Saeideh. (2010). Their city is like a context-oriented city. Iranian cultural research, Volume 2, Number 3.
18. Mohammdhasani Elina; Toghraei Abolfazl; Mirgholami Morteza. (2014). Typological analysis of factors affecting the legibility of urban signs (case study: Valiasr St. , Tehran, from Vanak Square to Tajrish Square). City Identity, Volume 10, Number 25.
19. Naghvi Pouyan; Mazaheryan Hamed. (2019). Analysis of contemporary theories in facing the context in architectural design. Bagh Nazar, Volume 16, Number 74, 8-69.
20. Nezam Doust Seyed Amir Reza; Kalantari Hossein; Abad Khalil; Yaran Ali. (2019). Explaining the physical pattern of contemporary housing based on context-oriented architecture in Kashan city, a case study: Selected historical houses of the Qajar period. Iranian Islamic City Scientific Research Quarterly, Volume 10, Number 38.
21. Raeisi Dehkordi Afshin; Irvani Houtan; Yazdi Kazem. (2022). Physical index components of native architecture of Isfahan city in the design of modern architecture based on naturalistic approach (case example of Naqsh Jahan square). Islamic art studies. Volume 19, Number 46.
22. Safari Baba. (1992). Ardabil in the passage of history. Islamic Azad University Publications, Ardabil branch.
23. Seyed almasi Homa; Talischi Gholam Reza; Souroush Mahammad Mehdi. (2022). Sensual and perceptive investigation in the experience of architectural space in the traditional market of Kermanshah. Islamic art studies, Volume 19, Number 45.
24. Soltanzadeh Hossein. (2014). Iranian Markets. Cultural Research Office.
25. Stokols D; Altman I. (1987). Handbook of Environmental Psychology. Wiley- Inter science publication, New York.
26. Talaei Avydeh; Habib Farah; Mokhtabad Amiri Seyed Mostafa. (2018). Compilation of the conceptual model of the semiotics of the traditional market of Iran. Language essays, Number 3.
27. Tavllaei Novin. (2007). Shape of a coherent city. Tehran: Amirkabir Publications.
28. Torabi Bastani Seyed Jamal. (2008). Antiquities of Ardabil Province. Cultural Research Office.
29. Velayati Ali Akbar. (1996). History of Iran's foreign relations during the era of Shah Ismail Safavi. Ministry of Foreign Affairs publications.
30. Yousefi Tazakkor Masoud. (1996). Master's thesis, Tehran University of Science and Research.