بررسی پهنه‌بندی خطر وقوع سیل استان مازندران در محیطGIS (مطالعه موردی: حوزه آبخیز بابلرود)
محورهای موضوعی : برنامه های کاربردی در خطر بلایای طبیعی
کریم سلیمانی
1
(RS & GIS Centre)
بهروز محسنی
2
(2. استادیار گروه مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه پیام نور)
کلید واژه: رواناب, بارندگی و بابلرود, سیل‌خیزی, پهنه‌بندی,
چکیده مقاله :
هدف از این تحقیق، ایجاد نقشه‌های بهروز و دقیق خطر سیل در حوزه آبخیز بابلرود با استفاده از داده‌های ایستگاه سینوپتیک و اطلاعات فیزیوگرافی می‌باشد. سپس با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS)، تصاویر ماهواره‌ای و تلفیق و روی‌هم‌گذاری لایه‌ها، پتانسیل سیل‌خیزی مدل-سازی شد. نقشه نهایی خطر سیل‌خیزی بر پایه ترکیبی از عوامل، عناصر اقلیمی و فیزیکی شامل کاربری اراضی، زمین‌شناسی، شیب، ضریب جریان و شدت بارندگی تهیه شد. نتایج حاصل از پهنه‌بندی ریسک سیل‌خیزی نشان داد زیرحوضه B2 در مجموع با روش امتیازدهی در شرایط یکسان دارای امتیاز بیشتری نسبت به سایر حوضه‌ها بوده و پتانسیل سیل‌خیزی بالاتری دارد. بعد از آن به‌ترتیب زیرحوضه‌های B11121، B211INT، B11121INT و B211 در اولویت‌های بعدی از لحاظ سیل‌خیزی تعیین شدند. در نهایت براساس روش شاخص شدت سیل‌خیزی زیرحوضه‌های B11121، B211INT وB1INT با بیشترین ضریب سیلاب، به عنوان سیل‌خیزترین زیرحوضه‌ها شناسایی شدند. با افزایش درصد تاج پوشش گیاهی در سرشاخه‌های حوضه و براساس نقشه پهنه‌بندی پتانسیل سیل، بخش قابل‌توجهی از روانآب ناشی از بارندگی را می‌توان در همان محل ریزش، کنترل و جذب خاک نمود. نتایج به‌دست آمده بیانگر این است که بخشی از حوضه تحت تأثیر خطر وقوع سیلاب با پتانسیل بسیار بالا قرار دارد که به‌طور عمده در پایین‌دست و منتهی به دریا در خروجی حوضه واقع شده است. شبکه‌های رتبه 3 و 4 به‌عنوان پهنه‌های سیل‌خیز و نواحی هدایت‌کننده سیلاب به نواحی پایین‌دست می‌باشند. شبکه‌های رودخانه‌ای با رتبه 5 و بالاتر در محدوده سیلاب‌دشتها یا پایاب رودخانه قرار دارند و معمولاً دارای سیلاب‌های سطحی و گسترده هستند. همچنین در بعضی از مناطق حوضه که از ارتفاع نسبی بالایی برخوردار می‌باشند، بعلت برف‌گیر بودن حوضه میزان رواناب افزایش یافته و باعث سیل‌خیزی منطقه می‌گردد. لذا نظارت بر برداشت منابع قرضه رودخانه‌ای و ساخت و سازها (تغییر کاربری) از جمله پشنهادات اولویت‌دار در این حوضه می‌باشند.
The purpose of this study is to create up-to-date and accurate flood risk maps in the Babolrood watershed using synoptic station data and physiographic information. The flood potential was then modeled using GIS, satellite imagery, and layer integration. The final flood risk map was prepared based on a combination of factors, climatic and physical elements coefficient, and rainfall intensity. The results of flood risk zoning showed that sub-basin B2 has a higher score than other basins and has a higher flood potential with the scoring method under the same conditions. Sub-basins B11121, B211INT, B11121INT, and B211 were then identified in the next priorities in terms of flooding, respectively. Finally, based on the flood intensity index method, sub-basins B11121, B211INT, and B1INT with the highest flood coefficient were identified as the most flood sub-basins. By increasing the percentage of vegetation canopy in the tributaries of the basin and based on the flood potential zoning map, a significant part of rainwater runoff can be controlled and absorbed in the same place. The results show that part of the basin is affected by the risk of floods with very high potential, which is mainly located downstream and leading to the sea at the outlet of the basin. Networks ranked 3 and 4 are known as flood zones and flood control areas to the downstream areas. River networks with a rank of 5 and above are located in the area of floodplains or rivers downstream and usually have surface and extensive floods. Also, in some areas, which have a relatively high altitude, due to the snowfall of the basin, the number of runoff increases and causes flooding in the area. Therefore, monitoring the withdrawal of river loan resources and constructions (change of use) are among the priority proposals in this basin.
_||_