بررسی عناصر نشانه شناختی امیدواری در غزلیّات حافظ با تکیه بر روانشناسی مثبت‌گرا
محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی
نسرین عینی
1
(دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب)
کلید واژه: حافظ شیرازی, hope, امیدواری, Semiotic analysis, نشانه شناسی, روانشناسی مثبت‌گرا, Hafiz Poems, Peirce’s Theory,
چکیده مقاله :
هدف پژوهش: شناسایی نشانه‌های امیدواری روانشناسی مثبت در دیوان حافظ است. روش پژوهش: روش پژوهش کیفی کتابخانه‌ای و تحلیل محتوا است و اطلاعات با روش تحلیل توصیفی بررسی شد در این روش برای توصیف، تفسیر و تحلیل نماد یا نشانه از نظریه نشانه شناسی چارلز سندرز پیرس استفاده شد. جامعه آماری پژوهش دیوان غزلیات حافظ نسخه غنی شامل 295 غزل می باشد. یافته‌ها: تمام داده‌ها، در جدولی با سه عنصر نشانی شعر، نشانه‌ها (مدلول) و تفسیر معنایشان (دال) قرار گرفت. بر اساس ساحت فطری امیدواری به سه‌طبقه امید به خدا، امید به زندگی و امید به آینده گروه‌بندی شد. پس از تحلیل نماد، نتیجه نشان داد هر غزل دارای نماد بامعنا و نقش مختلف است. تحلیل نشانه شناختی نشان داد فراوانی تعداد ابیات در زمینه امیدواری وجود دارد و پیشنهاد گردید بقیه مؤلفه‌های روانشناسی مثبت‌گرا در آثار ادبی بررسی گردد.
The objective of this study is to find out the use of hope symbol in Hafiz poem. This study applied library research and compiled data were analyzed through descriptive analysis method. This method tried to describe, explain and analyze the using of symbol using semiotic theory by Charles Sanders Pierce. The unit of analysis of this research is gazal and all 495 gazal of hafiz is considered. They were chosen to find the symbols. For the semiotic analysis, the researcher marked the data by choosing poems that were containing symbols. There were reading the poems intensely, and classifying the data containing symbol: categorizing the symbol so that could be understood each other in categorizing that symbol the writer put them in the table by synchronizing each symbol with each poem interpreting the meaning of that symbol After that it could be concluded that there are 18 gazal about hope that God is the most merciful and there are 15 gazal about hope for future, that there are 20 gazal about life expectancy or hope for last living with different symbol with different meaning and function .differences had given the different ideas. From semiotic of hafiz poem would like to convey the idea about hopefulness.
منابع فارسی
احمدی، بابک( 1375). ساختار و تاویل متن. جلد اول، چاپ اول ، تهران : انتشارات نشر مرکز.
آسابرگر، آرتور(1387).روش‌های تحلیل رسانه‌ها، پرویز اجلالی، تهران، وزارت فرهنگ ارشاد دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها، ، چاپ سوم.
آشوری، داریوش. 1377 . عرفانورندیدرشعرحافظ. تهران: مرکز.
آلستون، ویلیام.پی(1381) فلسفه زبان، احمد ایرانمنش و احمدرضا جلیلی ، تهران: دفتر نشر و پژوهش سهرودی، چاپ اول،
آلن گراهام ( 1385). رولان بارت. ترجمه ی پیام یزدان جو.تهران
چندلر، دانیل (1387)، مبانی نشانهشناسی، ترجمۀ مهدی پارسا، تهران: سوره مهر.
حافظ، شمس الدین محمد ) 1374 (دیوان حافظ . به تصحیح علامه قزوینی و قاسم غنی، با مجموعه تعلیقات و حواشی علامه قزوینی ، به اهتمام ع. جربزه دار، تهران :اساطیر.
خداویردی ترانه( 1393) شناسایی مولفه های روانشناسی مثبت در دیوان حافظ . پایان‌نامه کارشناسی ارشد. استاد راهنما: محمود گلزاری. تهران : وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ،دانشگاه علامه طباطبایی ، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی. 1393 .
خرمشاهی، بهاءالدین (1382) . ازکوچهرندان. چ 10 . تهران: امیرکبیر.
خرمشاهی، بهاءالدین(1373). حافظ. تهران : طرح نو .
خرمشاهی، بهاءالدین(1382). حافظ حافظه ما است . تهران : نشر قطره .
سارتر ،ژان پل ۱۳۸۴، ادبیات چیست ، ترجمه ابوالحسن نجفی، انتشارات زمان، تهران:.
سجودی، فرزان (1387)، نشانهشناسی کاربردی، تهران: انتشارات علم.
سلیگمن، مارتین ( 1388 ). روانشناسیمثبتنگردرخدمتخوشنودیپایدار، ترجمه مصطفی تبریزی و دیگران، تهران ،نشر دانژه.
سیاسر شریعتی فهیمه(1388)تحلیل هزاره دوم آهوی کوهی بر اساس نظریه نشانهشناسی شعر مایکل ریفاتر/پایان نامه: کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی
صفا، ذبیح الله (1372) .تاریخ ادبیات در ایران و در قلمرو زبان پارسی از اوایل قرن هفتم تا پایان قرن هشتم هجری . تهران : انتشارات فردوس.
طباطبایی، سید محمدحسین.(1374).تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، قم: دفتر انتشارات اسلامی،
فولادی،آسیه(1391). تحلیل نشانه شناسی اشعار صلاح عبد الصبور پایان‌نامه. کارشناسی ارشد استاد راهنما: حسن مجیدی | استاد مشاور: حجت اله فسنقری . دانشگاه تربیت معلم سبزوار ، دانشکده الهیات.
قاضی طباطبایی ، محمود (1374). تکنیکهای خاص تحقیق (رشته علوم اجتماعی ) تهران : مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه پیام نور ,
کار، آلن.(1381).روان شناسی مثبت؛ علم شادمانی و نیرومند ی های انسان. (ترجمه حسن پاشا شریفی و جعفر نجفی زند.تهران: انتشارات سخن.
کالر ،جاناتان (1388).درجستجوی نشانه ها (نشانه شناسی، ادبیات، واسازی). ترجمه لیلا صادقی و تینا امرالهی ، ویراش فرزان سجودی . تهران : علم.
کوپا، فاطمه (1383 ).زبان ،درون مایه و نظام ویژه ادبیات. فصلنامهپژوهشهایادبی، شماره 6، زمستان
محسنیان راد، مهدی(1385 )ارتباط‌شناسی، سروش، ، چاپ هفتم، تهران.
مطهری ، مرتضی ( 1359).تماشاگه راز : مباحثی پیرامون شناخت واقعی خواجه حافظ . قم: انتشارات صدرا.
مطهری ، مرتضی (1384)مجموعه آثار استاد مطهری، ج 23، قم: انتشارات صدرا.
مکاریک، ایرنا ریما ( 1384 ). دانشنامةنظریههایادبیمعاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمدنبوی. تهران: آگه.
نامورمطلق، بهمن(( 1383 نشانه شناسی تطبیقی شعر و نقّاشی معراج (در آثار نظامی گنجوی و سلطان محمد
Refrences:
Barnet, S. (1985). Short Guide to Writing about Literature Boston: Little. Brown and Company
Breznitz, S. (1986). The effect of hope on coping with stress. In M. H. Appley & P. Trumbull (Eds.), Dynamics of stress: Physiological, psychological, and social perspectives (pp. 295–307). New York: Plenum Press.
Guth ,Hans P. & Rico,Gabriele L. (1997). Discovering Poetry .Pearson.
Hermawan , Andri(2010).A Semiotec Analysis On Kim Addonizios Poems Based On C.S. Peirces Theory . A Thesis of humanity faculty of UIN university Jakarta.
Karatekin, K. (2012). Environmental literacy in Turkey primary schools social studies textbooks. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 46, 3519-3523
Seligman, M. E., Ernst, R. M., Gillham, J., Reivich, K., & Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford review of education, 35(3), 293-311.
Silverman, K. (1984). The subject of semiotics. Oxford University Press.
Snyder, C. R., Lopez, S. J., Shorey, H. S., Rand, K. L., & Feldman, D. B. (2003). Hope theory, measurements, and applications to school psychology. School psychology quarterly, 18(2), 122.
Snyder, C. R., Rand, K. L., & Sigmon, D. R. (2002). Hope theory. Handbook of positive psychology, 257-276.
Staats, S., Hupp, J. M., & Hagley, A. M. (2008). Honesty and heroes: A positive psychology view of heroism and academic honesty. The Journal of Psychology, 142(4), 357-372.
Staats, S. R., & Stassen, M. A. (1985). Hope: An affective cognition. Social Indicators Research,17, 235–242.
Times (2011)"Time Magazine's cover story in the special issue on "The Science of Happiness", 2005" (PDF). Retrieved 2011-02-07.
Wiersma, W. (2000). Research methods in education: an introduction. (7th ed.). Needham Heights, MA: Allyn ve Bacon A Pearson Education Company.
_||_