تحلیل محتوای مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری ؛ با تأکید بر پیام‌های فرهنگی و اخلاقی

محورهای موضوعی : زبان و ادب فارسی

علی رشیدپور ¹ , امین شریف منش ²

1 - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان
2 - کارشناس ارشد مدیریت فرهنگی

تاریخ دریافت : 1398/05/07 تاریخ پذیرش : 1399/04/12 تاریخ انتشار : 1400/01/01

کلید واژه: پیام‌ فرهنگی, پیام, سیره‌ی عملی زندگی, مناجات نامه, پیام اخلاقی,

چکیده مقاله :

خواجه عبدالله انصاری، یکی از عالمان و عارفان صوفی مسلک و از نوابغ ادبیات ایران است. آثار بی‌نظیر وی، این شخصیت را به یکی از چهره‌های مهم فرهنگی تبدیل کرده است. این اثر به رغم شخصی بودن، ذیل کتاب‌های معرفتی قرار دارد و دارای ریشه‌های اجتماعی، فرهنگی و اخلاقی است. در این مقاله با به کارگیری روش تحلیل محتوای کیفی، پس از خوانش تمام متن، به تفسیر و تحلیل محتوای مناجات نامه‌ی حواجه عبدالله انصاری پرداخته شد؛ سپس در فرآیندی نظام‌مند، مقوله‌ها و تم‌ های اصلی از متن مناجات نامه استخراج شد.محتوای مناجات نامه در دو بخش پیام‌های اخلاقی و فرهنگی تحلیل شد. تحلیل یافته‌ها آشکار ساخت که خواجه عبدالله انصاری پیام‌های فرهنگی را در قالب 6 تم اصلی شامل: نگرش همدلانه و مسالمت آمیز با دیگری، تأکید برآگاهی و خردمندی، مذمت اندیشه‌ی ماتریالیسم، امید به زندگی و وصال خداوند، تأکید بر بردباری و تاب‌آوری، تأکید بر بی‌نامی و گریز از قدرت مطرح می‌سازد. پیام‌های اخلاقی نیز در قالب 6 تم شامل: تأکید برخودشناسی و خداشناسی، توکل به خداوند، تأکید بر توبه پذیر بودن خداوند، اندیشه‌ی در مرکز بودگی خداوند، ، مذمت ریا و دورویی، ملالت و سرزنش پیروی کنندگان از هوای نفس، مطرح شد.

چکیده انگلیسی:

Khajeh Abdullah Ansari is one of the Sufi scholars and mystics, and the geniuses of Iranian literature.His unique work has transformed this person into an important cultural personality. In spite of being personal, this work is under epistemological books and has social, cultural and moral roots. In this paper, using the method of content analysis, after the full text was read, the interpretation and analysis of the content of the Munajat Nameh of Khajeh Abdollah Ansari was discussed; Then, in a systematic process, the main categories and themes were extracted from the text of the Munajat Nameh. The content of the Monajat Nameh was analyzed in two sections of moral and cultural messages. The analysis revealed that Khajeh Abdullah Ansari presented cultural messages in the form of six main themes: sympathetic and peaceful attitude with the other, emphasis on intelligence and wisdom, denial of materialism, life expectancy and attachment of God, emphasis on tolerance and resilience, anonymous emphasis and escape of power. Ethical messages were also presented in the form of six themes: the emphasis on morality and theology, the belief in God, the emphasis on God's repentance, thought in the center of God, the denial of duplicity and hypocrisy, blaming followers of the passion.

منابع و مأخذ:

ابراهیمیان، سید حسین و سید جواد سیدعلیزاده گنجی (1395). اهمیت و ضرورت اخلاق در عصر کنونی ، دومین کنفرانس بین المللی علوم انسانی با رویکرد بومی اسلامی و با تاکید بر پژوهش‌های نوین، بهشهر، شرکت علمی پژوهش باران اندیشه.

 انصاری، خواجه عبدالله (1371). مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری، با انضمام مقالات و مقامات با تصحیح و ترتیب و پیوست، به کوشش حامد ربانی، تهران نشر گنجینه. 

انصاری، خواجه عبدالله (1364). مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری عارف قرن چهارم هجری، با تصحیح و مقابله معتبرترین نسخه‌های خطی و چاپی، تصحیح اسمعیل شاهرودی، تهران، فخر رازی.

انصاری، عبدالله بن محمد (1365): سخنان پیر هرات خواجه عبدالله انصاری، تهران، کتابهای جیبی.

بیرانود نسرین؛ حسین آریان و  فهیمه سازمند (1396). تحلیل عرفانی فقر و غنا از دیدگاه عرفانی خواجه عبدالله انصاری و مولانا، عرفان اسلامی (ادیان و عرفان)، دوره 13، شماره 52.

جلالت، فرامز؛ لیلا نصیری و سجاد نصیری (1395). بررسی محتوایی و بلاغی مناجات نامه عبدالله انصاری و الهی نامه حسن زاده آملی، کنگره بین المللی زبان و ادبیات، تربت حیدریه، دانشگاه تربت حیدریه.

خامنه‌ای، سید علی (1382). چشم اندازهای جمهوری اسلامی ایران در افق 1404 هجری شمسی.

عقدایی، تورج (1394). تعامل زبان و معنا در رساله محبت نامه‌ی خواجه عبدالله انصاری، عرفان اسلامی، دوره 11،شماره 43 .

کرمی، نجمه (1396). بررسی تطبیقی مناجات نامه خواجه عبدالله انصاری و فغان‌نامه گرگوار نارکاتسکی، دومین همایش ملی بازشناسی مشاهیر و مفاخر خراسان در ادب پارسی.

موسوی فراز، سید محمد رضا (1394). مقایسه دیدگاه خواجه عبدالله انصاری و بندیک قدیس درباره‌ی زهد و ترک گناه، فصلنامه معرفت دوره 24،شماره 211.

یوسفی­فر، شهرام و یا محمدرضا مهدیزاده (1383). عرفان:پلی میان فرهنگ­ها بزرگداشت پروفسور آنه ماری شیمل ،تهران، انتشارات مؤسسه تحقیقات و توسعه علوم انسانی .

 

Dooley, K. J. (2016). Using manifest content analysis in purchasing and supply management research. Journal of Purchasing and Supply Management, 22(4), 244-246.

Soldatenko, D., & Backer, E. (2019). A content analysis of cross-cultural motivational studies in tourism relating to nationalities. Journal of Hospitality and Tourism Management, 38, 122-139.

Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8-14.

Barry, J. (1995). Literacy and literature in popular culture: reading and writing in historical perspective. In Popular Culture in England, c. 1500–1850 (pp. 69-94). Palgrave, London.

-Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115

References

 Ansari.A .1993.  The statements of Pir Harat Khajeh Abdolah Ansari., Iran.Tehran. Pocket books publication.Ansari.A .1992.Monajatnameh, Including articles and interpolations with corrections and attachments, By Hamed Rabbani.Iran.Tehran.Ganjineh publication.Ansari.A .1985.Monajatnameh, with correcting and collationing the most authoritative manuscripts and prints,By Esmaeil Shahroodi, Iran.Tehran.Fakhre Razi publication.

Barry, J. (1995). Literacy and literature in popular culture: reading and writing in historical perspective. In Popular Culture in England, c. 1500–1850 (pp. 69-94). Palgrave, London.

Beiranvand ,N.Aryan, H & Sazmand ,F.2017. Mystical analysis of poverty and richness from a mystical point of views of Khajeh Abdolah Ansari and Molana.Erfan Eslami Quarterly, Volume 13, Number 52.

Bengtsson, M. (2016). How to plan and perform a qualitative study using content analysis. NursingPlus Open, 2, 8-14.

Dooley, K. J. (2016). Using manifest content analysis in purchasing and supply management research. Journal of Purchasing and Supply Management, 22(4), 244-246.

Ebrahimian .H & Seyedalizadeh Gangi.J.2016. The importance and necessity of morality in the Contemporaneously, The Second International Conference on Humanities with an Indigenous Islamic Approach and with Emphasis on New Research,Iran,Behshar. Scientific Research Company of Baran Andishe.

Elo, S., & Kyngäs, H. (2008). The qualitative content analysis process. Journal of advanced nursing, 62(1), 107-115

Jalalat, F.Nasiri ,L & Nasiri ,S.2016. Content and rhetorical review Khajeh Abdolah Ansari,s Monajatnameh and Elahinameh Hasanzadeh Amoli. International Congress of Language and Literature.Iran , Torbat Heydariyeh, Torbat Heydariyeh University.Karami, N.2017.The Comparative study of Khajeh Abdolah Ansari,s Monajatnameh and Ger Goar Narkatski,s Faghannameh. The Second National Conference on the Recognition of Khorasan Celebrities and Honors in Persian Literature.Khameni .A.2003. visions of the Islamic Republic of Iran on the horizon of 1404 AH.Moosavi Faraz.M.2015. Compare views of Khajeh Abdolah Ansari and the Holy Benedict About asceticism and forsaking sin. Quarterly of Marefat, Volume 24, Number 211.Oghadaee ,T.2015. Interaction of language and meaning in the Khajeh Abdolah Ansari Mohabatnameh treatise Erfan Eslami Quarterly, Volume 11, Number 43.

Soldatenko, D., & Backer, E. (2019). A content analysis of cross-cultural motivational studies in tourism relating to nationalities. Journal of Hospitality and Tourism Management, 38, 122-139.

Yoosofi ,Sh & Mahdizade M.2004. Mysticism: A bridge between cultures, Commemoration of Professor Anne-Marie Schimmel.Iran. Tehran, Humanities Research and Development Institute Publications.